So với con tôm, XK cá tra vẫn còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, cá tra được sản xuất theo tiêu chuẩn bền vững đang rộng đường thâm nhập vào các thị trường khó tính, nhất là thị trường EU.
Mấy năm qua, do ảnh hưởng bởi khủng hoảng kinh tế, NK cá tra vào EU đã giảm nhiều so với trước đây. Năm 2012, EU NK 143.200 tấn cá tra, trị giá 376 triệu USD, giảm 22% về khối lượng và 24% về giá trị so với năm 2011. Tuy nhiên, cá tra vẫn là sản phẩm được tiêu thụ phổ biến ở nhiều nước thuộc EU.
Chẳng hạn, ở Đức, cá tra vẫn đứng hàng thứ 5 trong số những sản phẩm thủy sản được tiêu thụ phổ biến nhất... Tại các nước Bỉ, Hy Lạp và Latvia, sản lượng cá tra NK và tiêu thụ đang tiếp tục tăng lên.
Theo dự báo của FAO, tiêu thụ thủy sản bình quân trên đầu người ở EU vẫn đang có xu hướng tăng lên, từ 22 kg/người/năm hiện nay sẽ tăng lên 24 kg/người/năm. Do đó, trong nhiều năm tới, EU vẫn sẽ tiếp tục là thị trường quan trọng cho thủy sản nói chung và cá tra nói riêng.
Tuy nhiên là một thị trường khó tính nên EU đang đòi hỏi ngày càng nhiều hơn các sản phẩm cá tra được chứng nhận nuôi về chất lượng, ATTP và nhất là được nuôi một cách bền vững. 75% trong số 20 nhà bán lẻ hàng đầu ở EU hiện nay đã cam kết phát triển bền vững.
Theo đó, các nhà bán lẻ này đã đưa vào chính sách thu mua của họ yêu cầu nhà sản xuất phải cam kết tham gia nuôi trồng thủy sản bền vững. Riêng với con cá tra, ở một số nước tiêu thụ chính thuộc EU, các nhà bán lẻ hàng đầu đã đi tiên phong trong việc tiêu thụ và quảng bá sản phẩm cá tra có chứng nhận bền vững.
Ở Đức sản phẩm cá tra có chứng nhận ASC hiện đã được bán phổ biến trong nhiều hệ thống siêu thị như Topsea, Frosta, Femeg, Queens and Profish... Ở Anh, cá tra đạt chứng nhận ASC do nhà bán lẻ Sainsbury giới thiệu và phân phối cũng đã bắt đầu được người tiêu dùng nước này chấp nhận.
| Việc đưa cá tra có chứng nhận ASC vào bán ở Anh được coi là một bước tiến trong xu hướng sử dụng nguồn cá được nuôi có trách nhiệm để thay thế cá tuyết và cá haddock trên thị trường. |
Ngay từ năm 2013 này, tập đoàn Carrefour (nhà bán lẻ lớn thứ 2 thế giới) đã in địa chỉ trang web www.moi-poison.info trực tiếp trên bao gói của tất cả các sản phẩm cá tra đông lạnh bán dưới thương hiệu của Carrefour tại hệ thống siêu thị của tập đoàn tại EU.
Trang web này sẽ cung cấp cho khách hàng của Carrefour các thông tin về tiêu chuẩn thực hành nuôi tốt theo tiêu chuẩn GlobalGAL. Qua đó, người tiêu dùng EU có thể tra cứu xuất xứ của thủy sản nói chung và cá tra nói riêng mà họ sử dụng thông qua công cụ tra cứu sử dụng bộ mã số 13 con số - số đăng ký GlobalGAP (GGN) - được GlobalGAP cấp riêng cho từng nhà sản xuất đạt chứng nhận và được ghi trên bao bì sản phẩm.
Một điều đáng ghi nhận là dù XK cá tra vẫn đang rất khó khăn nhưng diện tích cá tra có chứng nhận của Việt Nam đang tiếp tục tăng lên. Theo ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký VASEP, đến tháng 7 năm nay, đã có khoảng 2.900 ha (gần 50% diện tích nuôi cá tra ở ĐBSCL) được chứng nhận bởi các tiêu chuẩn bền vững khác nhau.
Riêng về tiêu chuẩn ASC, đã có 21 công ty được cấp chứng nhận này cho các trại nuôi cá tra. Có thể kể ra đây những cái tên như Vĩnh Hoàn, Vinh Quang, Anvifish, Biển Đông, South Vina, Gò Đàng, Hùng Cá, Hùng Vương, Tô Châu, Hoàng Long, Ngọc Hà, Ntaco, Docifish, CL-Fish…
Về tiêu chuẩn BAP: 27 trại nuôi cá tra đã được chứng nhận cho trại nuôi (1 sao); 14 nhà máy chế biến cá tra và 1 nhà máy chế biến thức ăn đã được chứng nhận 1 sao; đặc biệt có 8 nhà máy chế biến cá tra đã được chứng nhận cho cả trại nuôi và nhà máy gồm Vĩnh Hoàn, QVD, Cadovimex II, Thuận An, Biển Đông NTSF và Anvifish.
Về tiêu chuẩn Global GAP, đã có khoảng 50 nhà máy chế biến cá tra được chứng nhận (chiếm 50% số nhà máy chế biến cá tra).
