Cơ hội nông sản Việt 2018: Trái cây tràn trề kỳ vọng

Ông Nguyễn Hữu Đạt - Tổng Thư ký Hiệp hội rau quả VN: Liên kết sản xuất lớn và đẩy mạnh xúc tiến thương mại

Ngay tại thị trường trong nước, với hệ thống cung ứng rau quả ngày càng chuyên nghiệp, có truy xuất nguồn gốc, nhãn mác tại các đô thị lớn đang tăng trưởng rất nhanh. Đây là tín hiệu đáng mừng, một bước tiến quan trọng để ngành rau quả chuyển sang hướng chuyên nghiệp hóa, đảm bảo khả năng XK tới các thị trường lớn trên toàn cầu.

Không chỉ tại Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, mà thị trường EU đang mở ra nhiều cơ hội để XK rau quả tươi của Việt Nam. Tuy vậy, EU là một thị trường khó tính và để đạt chuẩn về VSATTP các doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị từ gốc giống như khi chuẩn bị hàng hóa, nguyên liệu đối với thị trường Mỹ, Nhật, Hàn Quốc.

New Zealand, Úc đòi hỏi mỗi mặt hàng rau quả phải thông qua đàm phán, rồi phải có giải pháp xử lý những đối tượng kiểm dịch thực vật của họ, thời gian rất dài từ 3 - 8 năm cho một loại quả. Ví dụ như thị trường Mỹ, để xuất thanh long, chôm chôm hay nhãn, vải, vú sữa… thì phải có mã số vùng trồng, mã số nhà đóng gói, mã số nhà chiếu xạ và phải thực hiện thông qua chương trình tiền chứng nhận hoặc chương trình chứng nhận ủy quyền. Qua đó kiểm dịch thực vật của Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan sang Việt Nam cùng với kiểm dịch thực vật VN kiểm tra lô hàng, giám sát tận gốc.

Trường hợp trái vú sữa xuất khẩu sang Hoa Kỳ mới đây là kết quả của sự chuẩn bị trong nhiều năm nay. Cách đây khoảng hơn 8 năm chúng ta bắt đầu có những đàm phán đầu tiên để mở cửa cho trái thanh long, sau đó Việt Nam đã mở cửa được nhiều loại trái cây khác sang thị trường Hoa Kỳ như chôm chôm, nhãn, vải, bây giờ là vú sữa và sắp tới là trái xoài. Tất cả các điều kiện để xuất khẩu vào Hoa Kỳ được chúng ta chuẩn bị rất kỹ và làm bài bản.

Cũng phải nói rằng, trong thời gian qua, các cơ quan có thẩm quyền của ta đã làm rất tốt trong vấn đề hỗ trợ DN, góp phần đáp ứng được mọi yêu cầu của nước nhập khẩu. Về phía Hiệp hội chúng tôi cũng nhận được nhiều hỗ trợ từ Bộ Công thương, ví dụ như hàng năm đều nhận được những dự án tham gia hội chợ thương mại quốc tế. Thông qua đó Hiệp hội mời DN thiết lập các gian hàng giúp việc xúc tiến thương mại rất hiệu quả, trái cây VN được nhiều nước trên thế giới biết đến từ các hội chợ này.

Trong thời gian tới, tôi cho rằng ngành rau quả cần phải có bước chuyển biến mạnh mẽ hơn, cần chuyển sản xuất cá thể sang sản xuất HTX theo quy mô lớn hơn nhằm cải thiện chất lượng, đảm bảo VSATTP nhằm nâng cao năng lực canh tranh. Các DN cũng cần đặt hàng sản xuất đa dạng các loại loại rau quả cao cấp, chất lượng cao và Nhà nước cần tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ cho các DN để XK sang các thị trường lớn trên thế giới, mang lại giá trị cao hơn trong năm 2018.
 

Ông Hoàng Phước Bính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Chư Sê (Gia Lai): Hồ tiêu phải chuyển từ lượng sang chất

Những năm 2015 - 2016, giá tiêu quá cao, khiến nông dân ở nhiều nơi ồ ạt đua nhau trồng tiêu, làm sản lượng tiêu Việt Nam tăng lên quá nhanh. Cả năm 2016, ngành hồ tiêu XK gần 180 ngàn tấn, thì trong 11 tháng đầu năm 2017, đã XK trên 200 ngàn tấn hạt tiêu. Sản lượng tăng nhanh khiến giá tiêu giảm mạnh. Trước đây, giá tiêu nông dân bán ra, có lúc đạt hơn 200.000 đồng/kg, nay chỉ còn hơn 70.000 đồng/kg.

Với diện tích và sản lượng quá nhiều như hiện nay, tôi cho rằng giá hồ tiêu sẽ còn thấp hơn nữa trong vài năm tới. Nhưng nguy cơ lớn hơn là tiêu Việt Nam càng ngày sẽ càng khó bán bởi các vấn đề liên quan tới ATTP, nhất là dư lượng thuốc BVTV, khi mà các thị trường lớn là Mỹ, EU đã có nhiều cảnh báo và đang ngày càng siết chặt hơn trong việc kiểm tra ATTP đối với hạt tiêu nhập khẩu. Nếu không cải thiện được ATTP, e rằng kể cả khi giá tiêu giảm tiếp xuống còn 50.000 - 60.000 đồng/kg, nông dân cũng khó mà bán được.

Chính vì thế đã đến lúc hồ tiêu Việt Nam phải chuyển từ lượng sang chất bằng các mô hình canh tác bền vững, an toàn, sạch, hữu cơ… Có như vậy, hồ tiêu Việt Nam mới giữ vững được các thị trường XK.

Vừa rồi, tôi tham gia cùng đoàn của Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam đi tham quan, tìm hiểu tình hình phát triển hồ tiêu ở Campuchia. Họ đi sau ta nhưng đã có nhiều mô hình sản xuất tốt hơn, nhất là những mô hình canh tác hữu cơ. Tiêu hữu cơ của Campuchia được bán với giá rất cao, tới 14,5 USD/kg, trong khi tiêu thường của họ chỉ 4 USD/kg. Đó là động lực để nông dân trồng tiêu Việt Nam có thể mạnh dạn sản xuất tiêu theo hướng hữu cơ, tiêu sạch. Hiện nay, ở nhiều vùng tiêu, các DN đang thu mua tiêu an toàn với giá cao hơn 3.000 đồng/kg so với tiêu thường, mà không có đủ hàng để mua nhằm XK vào những thị trường khó tính. Như vậy, chỉ cần làm tiêu đáp ứng các tiêu chuẩn ATTP, tiêu sạch thôi, đầu ra của hạt tiêu đã tốt hơn rồi.
 

Ông Đặng Hoàng Giang, Phó Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam: Tăng cường kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm

XK điều năm 2017 đã đạt kỷ lục mới là hơn 3,5 tỷ USD. Nếu tính cả các sản phẩm điều giá trị gia tăng và sản phẩm phụ từ điều như dầu vỏ hạt điều, thì tổng giá trị XK của ngành điều phải vào khoảng 3,7 - 3,8 tỷ USD.

Đầu ra cho hạt điều trong thời gian tới được đánh giá là vẫn tốt. Theo công bố của một công ty chuyên nghiên cứu thị trường ở Mỹ, nhu cầu hạt nói chung, trong đó có hạt điều, đang tăng khoảng 4,5%/năm từ nay đến 2020. Nhu cầu tiêu thụ điều trên toàn cầu đang tăng lên do ngày càng có thêm nhiều người sử dụng, bởi đây một loại hạt giàu dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe. Hạt điều đã đi vào văn hóa ẩm thực ở nhiều nước, khi được sử dụng phổ biến trong nhiều món ăn, thực phẩm.

Về sản xuất điều trong nước, hiện các địa phương đã khắc phục được 80 - 90% diện tích điều bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh trong niên vụ 2016/2017. Tuy nhiên, năng suất, sản lượng điều của vụ 2017/2018 sẽ như thế nào thì khó có thể nói trước được vì còn phụ thuộc nhiều vào diễn biến của thời tiết. Theo nhận định của cá nhân tôi, sản lượng điều vụ 2017/2018, tuy chưa thể trở lại mức như các năm 2015 và 2016, nhưng cũng hy vọng có thể đạt 70 - 80% của những năm đó.

Một trong những vấn đề đáng quan tâm hiện nay với ngành điều, đó là kiểm soát về mặt chất lượng, an toàn thực phẩm (ATTP). Hạt điều, nhờ có lớp vỏ dày nên lâu nay chưa gây những vấn đề về ATTP, nhất là dư lượng thuốc BVTV, như với hạt tiêu hay rau quả... Tuy nhiên, cũng đã bắt đầu có những e ngại từ phía các nhà nhập khẩu đối với hạt điều Việt Nam liên quan đến ATTP. Do đó, quản lý nhà nước cần phải tăng cường kiểm soát chất lượng, ATTP đối với sản xuất điều, từ khâu trồng trọt tới cả chế biến, XK để giữ vững uy tín cho hạt điều Việt Nam.