Trường hợp thứ nhất: Bài thơ “Có lẽ đã chết vẫn tốt hơn” có câu mở đầu “Nếu tôi chết hãy đem tôi ra biển” không khác mấy so với câu “Khi tôi chết hãy mang tôi ra biển” của Du Tử Lê. Bài thơ của Du Tử Lê đã công bố gần 40 năm trước và được phổ nhạc, nên rất nhiều người biết đến.
Về mặt quy luật sáng tạo, cái ra trước không thể sao chép của… cái ra sau. Mặt khác, câu thơ “Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển” nằm trong chỉnh thể ý niệm bài thơ của Du Tử Lê. Tất cả những nhà thơ đang sống trong nước đều không thể gây rung động cho độc giả, nếu viết câu thơ ấy.
Ngược lại, với Du Tử Lê, câu thơ ấy nói lên nỗi lòng của người Việt tha hương bên kia bờ đại dương chỉ khao khát khi lìa trần được thỏa nguyện lá rụng về cội. Vì vậy, câu thơ “Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển” mang dấu ấn của Du Tử Lê. Và khi Phan Huyền Thư viết một câu tương tự, dù để triển khai nội dung hoàn toàn khác, thì cần thiện chí khẳng định đã tạo ra một tác phẩm phái sinh.
Trường hợp thứ hai: Bài thơ “Bạch lộ” có nhiều câu, nhiều chữ giống hệt bài thơ “Buổi sáng” của PN Thường Đoan. Khi vừa bị phanh phui, Phan Huyền Thư đã gọi điện cho nhà thơ đàn chị để khóc và xin bỏ qua.
Thế nhưng, sau đó Phan Huyền Thư lại tường trình mình đã viết bài thơ “Bạch lộ” vào năm… 1996, và đã gửi in bên… Mỹ nhưng thất lạc bản thảo gốc. Theo phân bua rất bài bản và rất lớp lang của Phan Huyền Thư, thì bài thơ “Bạch lộ” ban đầu đặt tên “Độc ẩm với bình minh”, sau đó đổi thành tên “Độc ẩm cuối thu”, rồi khi in mới chọn tên “Bạch lộ”.
Có ba câu hỏi đặt ra. Một, bài thơ gắn bó với nhiều kỷ niệm như vậy, tại sao tập thơ đầu tay “Nằm nghiêng” in năm 2002 và tập thơ tiếp theo “Rỗng ngực” in năm 2005, Phan Huyền Thư không đưa vào mà phải đợi đến tập thơ “Sẹo độc lập” in năm 2014? Phàm đã làm thơ, ai cũng hứng thú công bố những bài thơ tâm đắc khi có cơ hội.
Hơn nữa, gia tài thơ của Phan Huyền Thư không quá đồ sộ, để đắn đo và sàng lọc lao tâm khổ tứ mỗi lần chuẩn bị bản thảo để in thơ.
Hai, nếu đã viết từ… lâu lắm, sao khi gọi điện cho nhà thơ PN Thường Đoan thì chị không xác định ngay bản quyền minh bạch của mình, mà phải đợi qua một đêm suy tư “nhất dạ sinh bách kế” mới… sực nhớ ra hoàn cảnh sáng tác bài thơ? Nếu bài thơ “Bạch lộ” được giấu kỹ trong ngăn kéo của Phan Huyền Thư, hoặc đã gửi qua Mỹ vào lúc nào không rõ, thì không lẽ nhà thơ PN Thường Đoan có mắt thần để liếc qua đọc trộm à?
Ba, bài thơ “Buổi sáng” được nhạc sĩ Phú Quang phổ nhạc thành ca khúc “Catinat cà phê sáng” từ năm 2000, sau đó in vào tập nhạc kèm theo album “Về lại phố xưa” do NXB Âm nhạc - DIHAVINA ấn hành năm 2001. Phan Huyền Thư thổ lộ từng nghe ca khúc “Catinat cà phê sáng”, sao chị không phản ứng gì? Chị độ lượng đến mức không thèm chấp nhạc sĩ Phú Quang lẫn nhà thơ PN Thường Đoan xâm phạm tác phẩm của mình ư?
Xin lưu ý, Phan Huyền Thư là một người hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực âm nhạc, từng làm giám khảo âm nhạc trên truyền hình và đang giữ vai trò quan trọng của chương trình “Giai điệu tự hào” hoành tráng đấy nhé. Một người có thu nhập khủng từ âm nhạc, mà thờ ơ với bản quyền âm nhạc ư?
Chỉ cần trả lời ba câu hỏi trên, chắc chắn bạn đọc sẽ có câu trả lời thỏa đáng.
Đạo thơ, lắm phen ngoài ý muốn, nhưng đừng để tai nạn nghề nghiệp ấy làm thui chột nhân cách của người sáng tạo. Một thái độ thừa nhận lỗi lầm luôn luôn cao đẹp hơn hành vi lấp liếm thiếu sót một cách ngoan cố!
