Trong khi các nhà máy đường khu vực ĐBSCL mua mía cho nông dân giá 1,2-1,3 triệu đồng/tấn cho 10 CCS thì Nhà máy đường Biên Hòa-Tây Ninh hiện vẫn “trung thành” với giá mía trên dưới 900.000 đồng/tấn cho 10 CCS.
Ông Nguyễn Văn Sỹ (ấp Tân Xuân, Tân Phú, Tân Châu) đang trồng 40 ha mía hợp đồng cho NM Đường Biên Hoà-Tây Ninh cho biết, chính sách thu mua của họ hết sức rườm rà, bày vẽ rất nhiều khoản tiền hỗ trợ, tiền thưởng tưởng như có lợi cho nông dân, nhưng khi “chốt” lại thì giá mua mía lại thấp hơn các nhà máy khác.
Ông Sỹ lý giải: “Tôi mua lẻ 1 kg đường Biên Hoà tại quầy giới thiệu bán sản phẩm của nhà máy ngày 1/12 là 23.000 đồng, tức giá bán buôn trước thuế chừng 20.000 đồng. Trước đây, khi ký hợp đồng đầu tư trồng mía, giá mua mía của NM cho nông dân phải tương đương với 60 kg đường, tức giá hiện tại phải là 1,2 triệu đồng/tấn mới xứng đáng”.
Tuy nhiên, hiện NM này mua của dân 1 tấn mía tươi chỉ trả 880.000 đồng (thực tế nông dân chỉ nhận ngay 840.000 đồng, còn 40.000 đồng NM giữ lại vì gọi đó là “tiền thuởng hoàn thành hợp đồng” đến cuối vụ mới giao đủ). “NM mỗi ngày tiêu thụ 3.000 tấn mía, vì thế số tiền giữ lại mà thực chất là chiếm dụng vốn hàng chục tỷ đồng của nông dân trong suốt vụ chế biến là bất công” - ông Sỹ nói.
Tương tự, ông Tạ Văn Minh (xã Phước Minh, huyện Dương Minh Châu, Tây Ninh) đưa cho chúng tôi xem thông báo số 1 về chính sách mua mía của NM với đủ chính sách và cách tính toán như “mê trận”. Đơn cử tại mục giá mía, NM thông báo giá quy về tại bàn cân là 1.055.000 đ/tấn mía 10 CCS, nhưng trong đó lại chia nhỏ ra đủ các phí như phương tiện, cước vận chuyển, hỗ trợ không hoàn lại, hỗ trợ tăng bo đầu vụ…
Ông Minh cho hay, với giá mía quy về bàn cân của NM thực chất cũng là giá “ảo”, bởi thực tế NM đang mua “bao xô” mía của nông dân có 840.000 đồng/tấn, còn số tiền 50.000 đồng gọi đã hỗ trợ không hoàn lại cho nông dân trồng mía tơ và gốc mà đưa vào giá thành là không hợp lý. “Chúng tôi không cần NM hỗ trợ vận chuyển, tăng bo, không cần thưởng chữ đường cao hoặc hoàn thành hợp đồng gì ráo, chỉ cần NM mua được 1,1-1,2 triệu đồng/tấn ngay tại bàn cân và thanh toán tiền sòng phẳng như các NM khác là được!”.
Điều khôi hài nhất của NM là “chính sách thưởng chữ đường cao”. Chẳng hạn, NM đưa ra “khoản thưởng” 20.000 đồng/tấn cho nông dân nào bán mía đạt chữ đường từ 10 CCS, thậm chí 30.000 đồng/tấn nếu đạt 11 CCS với điều kiện cả lô mía khi thu hoạch đều đạt như nhau. Tuy nhiên, nói như ông Tư Xê (huyện Châu Thành), ông trồng 5 ha mía cùng một lô liền vùng, liền thửa chăm sóc, bón phân trong điều kiện như nhau, nhưng khi nhập mía cho NM 5 xe, có xe chữ đường đạt 9, có xe đạt có 8,2. Vậy là không được thưởng. “Như vậy, chính sách thưởng chữ đường của NM chẳng khác nào thách đố chúng tôi bởi chẳng ai có thể thực hiện được”.
Theo ông Nguyễn Văn Quản, Trưởng phòng Nông nghiệp (Sở NN-PTNT tỉnh Tây Ninh), hiện nay NM này đang áp dụng tính chữ đường cho nông dân theo hai cách: Thứ nhất là bao chữ đường (còn gọi chữ đường thanh toán); thứ hai là thử chữ đường. Nhưng dù có hình thức thanh toán nào đi nữa thì từ trước đến nay, NM chưa bao giờ mua mía nông dân đạt tới 10 CCS. “Điều này chắc chắn, ngay cả chữ đường thanh toán lại càng không tới. Hơn nữa, công thức tính chữ đường sử dụng công thức của Úc cách đây 40 năm đã tỏ ra lạc hậu so với công nghệ cải tiến chế biến đường hiện nay nên cuối cùng người nông dân vẫn chịu thiệt!” - ông Quản nói.
Tìm hiểu của PV cho thấy, trong khi giá đường của NM này thuộc vào loại “top-ten” trên thị trường, nhưng giá thu mua mía của nông dân lại không tương xứng. Một hộ nông dân hợp đồng trồng 10 ha mía với NM ở xã Phước Ninh được 2 năm, nay đang rao bán 1 ha giá 35 triệu đồng để chuyển nghề, chấp nhận NM phạt 100% vốn đầu tư còn lại. Thậm chí, đã có trường hợp một số nông dân trồng mía tại khu vực Bàu Cỏ, Bàu Bắc (xã Tân Hưng, huyện Tân Châu) cung cấp nguyên liệu cho NM đã chủ động đốt để bán mía sớm cho NM nhằm chuyển đổi cây trồng.
