Được mùa
Ngày 10/3, tại TP Cần Thơ, Bộ NN-PTNT tổ chức hội nghị Sơ kết SX vụ ĐX 2014-2015 và triển khai kế hoạch SX lúa HT, TĐ, mùa năm 2015 ở khu vực Nam bộ.
PGS.TS Phạm Văn Dư, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết: Vụ ĐX 2014-2015 toàn vùng Nam bộ gieo sạ trên 1,6 triệu ha, giảm hơn 9.200 ha so vụ ĐX 2013-2014, nhưng năng suất đạt trên 7 tấn/ha, tăng 0,01 tấn/ha, sản lượng đạt trên 11,8 triệu tấn, giảm khoảng 63.800 tấn.
Trong đó ĐBSCL có trên 1,5 triệu ha, giảm hơn 4.800 ha, năng suất trên 7,1 tấn/ha, sản lượng đạt trên 11,1 triệu tấn.
Vì giảm diện tích SX nên so vụ ĐX cùng kỳ năm trước vẫn giảm hơn 36.700 tấn lúa. Tuy nhiên mặt tiến bộ SX lúa vụ ĐX 2014-2015 là các địa phương thực hiện theo đề xuất của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) và Cục Trồng trọt định hướng cơ cấu giống lúa phù hợp các tiểu vùng sinh thái, tạo chuyển biến tích cực.
Nhóm lúa thơm chiếm diện tích canh tác hơn 21,7%; nhóm nếp chiếm trên 4,6%; nhóm giống chất lượng cao (CLC) như OM7347, OM5451, OM6976, OM2517…chiếm 38%; nhóm chất lượng trung bình IR50404, OM576 khoảng 21%; các giống thuộc nhóm CLC không phổ biến và các giống lúa triển vọng khoảng 11,4%.
Theo ông Dư, so sánh cơ cấu giống lúa với chủng loại gạo xuất khẩu 6 tháng đầu năm 2014 do VFA tổng hợp trong vụ ĐX 2013-2014 thì cơ cấu giống lúa cơ bản đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu.
Tuy vậy giống nếp vẫn chưa đáp ứng yêu cầu tương xứng và đây là giống có tiềm năng xuất khẩu trong tương lai. Mặt khác, nhóm giống lúa có chất lượng trung bình, thấp hiện nay có nhiều nước SX nhiều, trong khi nhóm SX lúa đặc sản còn ít.
VFA đề xuất chú trọng phát triển giống lúa hạt tròn (Japonica) nhiệt đới để đáp ứng nhu cầu thị trường mới. Hiện nay diện tích các giống lúa này vẫn chưa được mở rộng.
Chuyển động thị trường
Nông dân làm lúa được mùa, nhưng thị trường tiêu thụ chưa hết khó và các vụ SX lúa từ nay đến cuối năm 2015 đang nối tiếp diễn ra.
Đề cập đến yếu tố thị trường tiêu thụ lúa gạo, ông Huỳnh Thế Năng, Phó Chủ tịch thường trực VFA cho biết: Lượng gạo tồn kho năm 2014 khoảng 700.000 tấn. Vụ ĐX này có trên 11 triệu tấn lúa, sau khi cân đối qui ra gạo có khoảng 4,3 triệu tấn, cộng với lượng gạo tồn kho chuyển sang sẽ có 5 triệu tấn.
Theo hợp đồng xuất khẩu của các thương nhân đăng ký với VFA đã có xấp xỉ 1 triệu tấn. Đến cuối tháng 2/2015 số hợp đồng ký tăng thêm hơn 1,3 triệu tấn.
Nếu so cùng kỳ năm trước, số lượng gạo đăng ký xuất khẩu giảm không đáng kể.Hiện nay hợp đồng xuất sang Malaysia 240.000 tấn, chia ra mỗi tháng khoảng 30.000 tấn.
Bên cạnh đó, hợp đồng xuất sang Philippine vừa trúng thầu 300.000 ngàn tấn (cuối tháng 2/2015) và tính thêm hợp đồng xuất khẩu Vinafood 2 xuất sang Cu Ba thêm trên 100.000 tấn thì đến hết quí 2/2015 sẽ xuất 3 triệu tấn, chỉ còn khoảng 2 triệu tấn.
Điểm mới hiện nay tình hình thị trường biên mậu phía Bắc với Trung Quốc có dấu hiệu sôi động trở lại. Hiện có hơn 10 tàu đang mua gạo ở cảng Mỹ Thới (An Giang) chuyển đi thị trường phía Bắc. Các cửa khẩu tiểu ngạch đang mở và thông qua chủ trương Chính phủ Trung Quốc giao cho các DN Trung Quốc hạn ngạch nhập khẩu gạo.
Tuy "cửa" thị trường Trung Quốc đóng mở bất chừng nhưng theo quan sát nhu cầu 3-4 năm gần đây, thị trường này nhập khẩu gạo từ VN 3,5-4 triệu tấn/năm. Dự đoán gạo xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc vẫn có cơ hội lớn.
Thu hoạch lúa ĐX ở huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ
Theo ông Năng, với xu thế phát triển dòng gạo thơm của chúng ta hiện nay, để tìm con đường riêng cho gạo thơm Việt Nam đạt giá trị 550-600 USD/tấn là hoàn toàn có thể. Muốn tạo hạt gạo giá trị, các DN rất cần các Sở NN-PTNT củng cố, cải thiện hệ thống SX giống. Nông dân nâng cao sử dụng giống xác nhận từ 35% hiện nay lên 70-80%.
Lo hạn, mặn vụ tới
Triển khai SX vụ lúa HT, TĐ và vụ mùa năm 2015, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Quốc Doanh nhấn mạnh: Trong SX lúa khâu giống là số 1, giống phải có chất lượng tốt, duy trì đúng về mặt di truyền.
Do đó cần củng cố hệ thống SX giống, khuyến cáo “gói” kỹ thuật đưa vào chuỗi SX lúa gạo cho 3 vụ ở ĐBSCL nhằm hạn chế sâu bệnh, dịch hại, tưới tiết kiệm nước, nâng cao chất lượng lúa gạo chính là con đường này.
Thứ trưởng đề nghị các địa phương chú trọng những thông tin về dự báo tình hình diễn biến thời tiết, hạn mặn và dịch hại sâu bệnh, từ đó chỉ đạo SX; đồng thời có kế hoạch tổ chức SX hợp lý từ diện tích, cơ cấu giống phù hợp cho từng vùng sinh thái, cơ cấu các giống lúa CLC tăng lên.
Riêng vụ HT giảm tối đa SX giống lúa chất lượng trung bình, thấp. Đối với vụ TĐ ở ĐBSCL tăng hơn 17.000 ha cần đề phòng lũ bất thường, phải đảm bảo SX an toàn trong vùng có đê bao.
Trong chuyển đổi cơ cấu SX các địa phương cần tiếp tục phổ biến các mô hình chuyển đổi cây trồng vật nuôi đã thành công.
Hiện nay ở ĐBSCL, mặn xâm nhập, các tỉnh miền Trung khô hạn khốc liệt, vụ HT tới sẽ rất khó khăn. Do đó các địa phương cần tìm giải pháp chọn giống cây trồng vật nuôi thích hợp và biện pháp tưới nước tiết kiệm.
