Sâu cuốn lá nhỏ (Cnaphalocrocis medinalis) là một loài dịch hại quan trọng trên cây lúa ở nước ta và nhiều nước khác trong khu vực.
Sau khi nở sâu non nhả tơ cuốn dọc hai mép lá lúa lại tạo thành cái bao, rồi nằm bên trong ăn chất xanh của lá, chỉ để lại màng trắng bên ngoài. Làm giảm khả năng quang hợp của cây lúa, nếu nặng có thể gây thất thu nghiêm trọng.
Trong một ruộng lúa, sâu cuốn lá thường có hai đợt chính:
Đợi thứ nhất: thường vào lúc lúa đẻ nhánh rộ. Đợt này tỷ lệ lá bị hại có thể sẽ cao, nhưng ảnh hưởng tới sinh trưởng của cây lúa không nhiều lắm, vì khi bị tổn hại cây lúa sẽ nhanh chóng ra lá mới, dảnh mới để bù đắp những gì đã mất. Mặc dù vậy, nhưng nếu ruộng đã có trên 20 bao lá có sâu non còn sống nằm bên trong (trong tổng số 100 lá lấy mẫu để kiểm tra) thì phải xịt thuốc để bảo vệ lúa.
Đợt sâu thứ hai: thường trùng vào lúc cây lúa làm đòng, trổ bông. Đợt này sâu tấn công trực tiếp vào lá đòng, nên sẽ ảnh hưởng đến năng suất lúa. Nếu kiểm tra ngẫu nhiên 100 lá nằm rải rác trên ruộng mà thấy có 5 lá bị cuốn có sâu còn sống nằm bên trong thì phải xịt thuốc để diệt trừ.
Khi lúa đang ở hai giai đoạn trên đây, nếu điều kiện thời tiết có mưa nắng xen kẽ, sâu cuốn lá dễ phát sinh, phát triển và gây hại mạnh.
Thực tế đồng ruộng cho thấy, những ruộng lúa tốt lốp, có mầu lá xanh đậm do bón quá nhiều đạm, những ruộng gieo sạ quá dày khiến ruộng lúa rậm rạp, những ruộng gieo sạ muộn so với những ruộng xung quanh, những ruộng trước đó đã phun xịt nhiều thuốc hoá học có phổ tác động rộng để diệt trừ những loại sâu ăn lá ở đầu vụ như như bù lạch, sâu phao, sâu keo… thường là những ruộng bị sâu gây hại nhiều hơn những ruộng khác.
Để hạn chế tác hại của sâu, phải áp dụng kết hợp nhiều biện pháp trong quy trình quản lý dịch hại tổng hợp. Sau đây là một số biện pháp chính:
- Không nên gieo sạ quá dầy. Chỉ nên gieo sạ khoảng 100 -120 kg giống cho một ha là vừa (nếu dùng máy sạ hàng lượng giống chỉ cần khoảng 70 – 80 kg).
- Bón phân cân đối giữa đạm, lân và kali. Nếu đã có kinh nghiệm thì bà con có thể “nhìn trời, nhìn đất, nhìn cây” để bón sao cho phù hợp. Nếu chưa có kinh nghiệm, nên bón theo bảng so màu lá lúa. Điều khiển phân bón sao cho cây lúa cứng cáp, không quá xanh tốt, dễ dẫn dụ con trưởng thành của sâu đến đẻ trứng tạo sâu non gây hại.
- Làm cỏ, tỉa dặm lúa kịp thời để ruộng lúa sạch cỏ dại, thông thoáng, cây luá khoẻ mạnh. Nếu bị sâu gây hại, cây lúa sẽ tự đền bù nhanh hơn.
- Không nên sử dụng thuốc trừ sâu phổ rộng ở đầu vụ nếu thấy chưa thật cần thiết, để bảo vệ quần thể thiên địch tự nhiên của sâu trên ruộng lúa, giảm bớt áp lực gây hại mạnh của sâu cuốn lá cũng như những sâu hại khác (đặc biệt là rầy nâu) ở giai đoạn sau.
- Khi đã áp dụng nhiều biện pháp mà tỷ lệ sâu vẫn ở trên mức cho phép (như đã nói ở phần trên) thì bà con có thể phun thuốc để diệt trừ. Để thuốc có hiệu quả cao, bà con phải tuân thủ nguyên tắc 4 đúng, đặc biệt là phải xịt đúng lúc (sau khi trưởng thành ra rộ vài ngày hoặc khi sâu non còn ở tuổi nhỏ).
Về thuốc, bà con có thể sử dụng Lancer 97DF (pha 10 gram/bình 8 lít). Điều đặc biệt của loại thuốc này là ngoài diệt sâu qua đường tiếp xúc, vị độc và xông hơi thuốc còn có khả năng nội hấp mạnh, sau khi phun thuốc nhanh chóng thẩm thấu và chuyển vận trong cây để bảo vệ toàn cây không bị sâu hại.
Ngoài ra bà con cũng có thể dùng thuốc Sherzol 205EC (pha 15-20ml/bình 8 lít), Dragon 585EC (pha 10ml/bình 8 lít), hoặc Sapen Alpha 5EC (pha 8-10ml/bình 8 lít) đều rất tốt. Tất cả những loại thuốc trên đều phun 4-5 bình cho một công ruộng (1.000m2).
Khi phun thuốc bà con nhớ chỉnh béc phun thật nhuyễn và phun kỹ trên mặt tán lá lúa.
