Nhà văn Nguyễn Bình Phương - Trưởng Ban Nhà văn trẻ: Con đường của người viết trẻ
Sống động, phong phú, đó là ấn tượng đầu tiên mà văn trẻ mang đến trong thời gian qua. Văn đàn tồn tại cùng lúc bao nhiêu xu hướng, bao nhiêu quan niệm về nghệ thuật văn chương. Kèm theo đó là sự đa dạng về phong cách, về thể loại cũng như về chủ đề. Nhìn kỹ hơn, sâu hơn, có thể thấy cảm thức về thời đại là có thật trong văn trẻ, là có thật những mĩ cảm hiện đại, và những quan niệm hoàn toàn mới về chức năng, giá trị của văn học đang hiện diện trong văn trẻ. Để có được những điều đáng kể ấy, là cả một sự lao động không mệt mỏi của các nhà văn...
Một đặc điểm sáng tác rất cần được nhắc tới, đó là thái độ nhập cuộc có ý thức trách nhiệm của người viết trẻ với thời tiết chính trị và xã hội. Hầu như văn trẻ có mặt trong tất cả những sự kiện, những biến động của đất nước.
Cùng với lớp nhà văn cao tuổi, văn trẻ tham gia soi rọi, khám phá các vấn đề, các lĩnh vực xã hội ở nhiều khía cạnh khác nhau, có những lí giải, cắt nghĩa theo cách riêng đầy sức thuyết phục.
Những nhà văn trẻ đã có mặt ở Trường Sa, đã lên biên giới, đã lặn lội vào các vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn để chứng kiến, trải nghiệm và phản ánh hiện thực. Kết quả là một số lượng dồi dào các tác phẩm đã ra đời, được độc giả mọi tầng lớp đón nhận và có tác động không nhỏ tới đời sống tinh thần xã hội…
Đội ngũ nghiên cứu phê bình trẻ hiện nay phần lớn là những người được đào tạo căn bản, giỏi ngoại ngữ, đọc nhiều, có ý thức về nghề, ví dụ: Cao Việt Dũng, Mai Anh Tuấn, Trần Thiện Khanh, Thái Phan Vàng Anh, Trần Ngọc Hiếu… Đây là đội ngũ quan trọng bởi nó đồng hành, gắn bó mật thiết với các nhà văn, nhà thơ. Việc nắm chắc các lí thuyết, các trào lưu văn học thế giới, dùng nó soi chiếu, phân tích văn học trong nước, đã tạo ra những hiệu ứng tích cực. Nghiên cứu phê bình giúp cho người sáng tác cũng như độc giả, nhìn ra một cách rõ nét, có hệ thống diện mạo các khuynh hướng và những điểm mạnh cũng như những hạn chế của văn học hôm nay…
Không có lý luận phê bình, chẳng có văn học chuyên nghiệp. Điều ấy thật hiển nhiên.
Cũng thật hiển nhiên khi cho rằng một nền văn học ra tấm ra món thì không thể thiếu dịch thuật. Lịch sử dịch thuật chính là lịch sử giao lưu của con người. Đội ngũ những người trẻ dịch văn học thời gian qua đã đầu tư công sức, năng lực một cách nghiêm túc để độc giả có dịp tiếp cận với những tác phẩm đỉnh cao của văn học đương đại thế giới thông qua các bản dịch chất lượng…
Văn trẻ cho thấy nội lực tiềm tàng của một đội ngũ mới, sung sức, táo bạo.
Nhà văn Nguyễn Văn Học: Không thể xa lánh thời cuộc
Nhiều lúc tôi tự hỏi, thế hệ mình, những người cầm bút trẻ đã làm được gì để góp phần tạo ra các giá trị? Nhiều lúc tôi tự thấy xấu hổ vì đã chưa thật sự dấn thân trong sáng tạo, để cùng với các cây bút trẻ khác, cất lên tiếng nói của một thế hệ, những người cầm bút trẻ đang đang hưởng nền hòa bình từ bao quặn thắt đau thương, hy sinh xương máu của bao thế hệ cha ông đi trước để làm nên đất nước Việt Nam như hôm nay.
Không có gì là to tát, chẳng có gì cao siêu. Chúng ta là mỗi con dân của đất nước, có bao giờ chúng ta vì một chút quyền lợi cá nhân, mà tuổi trẻ chúng ta vô cảm với thời cuộc? Hay chúng ta đã xa lánh với việc cùng nhau xốc lại bản thân, để từ trong chính đời sống thường nhật, từng con chữ, chúng ta góp phần tôn bồi văn hóa, nhân lên khát vọng sống, sự sẻ chia, đẩy lùi cái bất công ngoài xã hội?
Chúng ta nhận thấy bản thân nhỏ bé, chỉ là một hạt cát. Nhưng chắc chắn đó là những hạt cát biết nói, biết xúc động thật sự, biết hành động và không thể làm ngơ trước bao số phận còn khổ đau, bao điều ngang trái vẫn diễn ra từng ngày. Chúng ta đã làm gì, viết gì, trăn trở ra sao về tương lai của quê hương, cộng đồng chúng ta, rộng hơn là đất nước?
Chúng ta hãy nghĩ rằng, dù là hạt cát, nhưng những hạt cát đó có thể cùng tạo động lực và cảm hứng cho nhau, tạo hiệu ứng sâu rộng, bởi vì chúng ta có khả năng làm chủ con chữ, có nghị lực và mục tiêu xây dựng và bảo vệ đất nước.
Thời cuộc không cho phép chúng ta ỷ lại, vô cảm nữa. Chúng ta có đủ dũng khí để nhập cuộc. Những khuôn mặt sáng ngời, những tác giả, cây bút được học hành tử tế, được uống chung nguồn nước đoàn kết truyền thống quý báu của dân tộc ta.
Cuộc sống đang đặt lên vai chúng ta trách nhiệm, đòi hỏi chúng ta phải nghĩ khác và sống khác. Đòi hỏi chúng ta phải có những hy sinh cá nhân cho mục tiêu chung. Bản thân tôi cũng đặt lên vai trách nhiệm cho mình một trách nhiệm với thời cuộc. Không thể trốn tránh mãi trong sự bình yên cá nhân, và tôi nhập cuộc trong sự việc sáng tác và sáng tạo về những điều tôi thấy không thể không biết.
Tôi viết về những điều cuộc sống đòi hỏi ở bản thân mình. Những khổ đau vụn vặt cá nhân, chuyện tình tay ba tay tư, hay những u hoài về kỷ niệm cá nhân cần phải gác lại một bên, để nhường chỗ cho tư duy mới, ý nghĩ và trở trăn mới về vấn đề bức thiết của xã hội đang quan tâm.
Tôi không cổ vũ những sáng tác xa rời hiện thực cuộc sống đang diễn biến vô cùng mau lẹ, phức tạp và đầy ngổn ngang. Tôi không cổ vũ những sáng tác mang quá nhiều yếu tố thị trường, với nhiều tác phẩm sướt mướt, ủy mị. Dù rằng chính bản thân tôi còn có những chỗ dễ dãi, hời hợt, kém sáng tạo, kém sự thôi thúc xúc động. Tôi biết mình đang ở đâu và vẫn nỗ lực cố gắng.
