Ngày 2/11, tại TP HCM, Bộ NN- PTNT đã tổ chức Hội thảo xuất khẩu thủy sản giai đoạn 2011-2015 và định hướng đến 2020.
Theo Cục Chế biến Thương mại Nông, Lâm, Thủy sản và Nghề muối, định hướng của Bộ NN-PTNT đến năm 2015 sẽ là: sản lượng hàng hóa thủy sản xuất khẩu đạt 1,5-1,7 triệu tấn; nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu từ 3,2-3,5 triệu tấn (nguyên liệu sản xuất trong nước từ 2,5-2,6 triệu tấn, gồm tôm nuôi 600.000 tấn, cá tra 1,65 triệu tấn, nghêu 250.000 tấn, cá biển nuôi 165.000 tấn, cá rô phi 200.000 tấn…), nguyên liệu từ khai thác đánh bắt là 490.000 tấn, nhập khẩu 600.000-700.000 tấn.
Kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2015 sẽ vào khoảng 6,5-6,7 tỷ USD. Trong đó, các thị trường chủ lực là EU, Mỹ và Nhật Bản chiếm tỷ trọng 60-65%. Đến năm 2015, tất cả các vùng nuôi tôm tập trung, các trang trại nuôi cá tra có diện tích đất nuôi từ 1 ha trở lên đạt các tiêu chuẩn vùng nuôi an toàn BAP hoặc GAP…, và thực hiện truy xuất nguồn gốc.
Theo ông Trần Văn Lĩnh, TGĐ Cty CP Thủy sản Thuận Phước (Đà Nẵng), mục tiêu đạt giá trị xuất khẩu 6,5 tỷ USD vào năm 2015 là có thể đạt được. Bởi hiện nay, thị trường thủy sản chưa bão hòa, nhu cầu tiêu dùng ở các nước vẫn đang tăng mạnh. Nước xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới trong nhiều năm qua là Trung Quốc lại đang suy giảm về lượng xuất khẩu, một phần do mất uy tín về chất lượng, phần khác do nhu cầu tiêu thụ nội địa của nước này đang tăng mạnh. Thậm chí nhiều dự báo cho rằng sẽ tới lúc Trung Quốc từ nước xuất khẩu trở thành nước nhập khẩu thủy sản. Vì vậy, cơ hội cho thủy sản Việt Nam là rất lớn. Nếu làm tốt, thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể đạt giá trị xuất khẩu từ 8-10 tỷ USD.
Tuy nhiên, nếu công tác xuất khẩu thủy sản chưa được chấn chỉnh lại, thì mục tiêu mà Bộ NN-PTNT đề ra khó mà thực hiện được. Ông Trần Văn Lĩnh nói thẳng “5 tỷ USD sẽ là giới hạn cuối cùng của xuất khẩu thủy sản Việt Nam nếu như việc xuất khẩu thủy sản còn lộn xộn như hiện nay”.
Ông Nguyễn Văn Kịch, Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Cty Cafatex cho rằng, thành tích xuất 4,5 tỷ USD mà năm nay có thể đạt được, là nhờ cả vào việc chúng ta phải vét cả những sản phẩm giá trị không cao khác để xuất khẩu ra nước ngoài, do đó giá trị thực tế không thể bằng được hồi xuất khẩu thủy sản mới đạt 1 tỷ USD, nhưng hàng hóa hầu hết là sản phẩm có giá trị cao.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Lương Lê Phương: Để nâng cao giá trị xuất khẩu thủy sản, trong giai đoạn tới, cần phải giải quyết ngay những tồn tại lớn trong ngành thủy sản như ồ ạt xây dựng nhà máy không theo quy hoạch, phát triển thủy sản đang theo bề rộng mà chưa đi vào chiều sâu, năng lực cạnh tranh của sản phẩm thủy sản còn thấp khi xuất thô là chính, chưa có thương hiệu quốc gia cho những sản phẩm chủ lực như cá tra, tôm sú, tình trạng bơm chích tạp chất, gian lận thương mại trong chế biến xuất khẩu thủy sản còn khá phổ biến…
Bên cạnh đó, việc chuẩn bị một nguồn nguyên liệu dồi dào, chất lượng cao để phục vụ mục tiêu xuất khẩu như trên, cần phải được làm tốt trong thời gian tới, nhất là ở phần việc của các cơ quan quản lý Nhà nước. Theo ông Trần Văn Lĩnh, nhìn lại những quy hoạch phát triển thủy sản trong thời gian qua, những phần việc do doanh nghiệp và nông dân thực hiện, nhìn chung đã đạt hoặc gần đạt.
Trong khi đó, những phần việc thuộc các cơ quan quản lý Nhà nước, chính quyền các địa phương, thì đến giờ vẫn gần như… còn nguyên. Thậm chí, khi xảy ra những sự cố về chất lượng sản phẩm liên quan đến các chất độc hại, phản ứng của cơ quan quản lý Nhà nước còn chậm.
Việc tăng cường nhập khẩu nguyên liệu cho các nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu cũng được coi là một trong những giải pháp quan trọng để làm tăng cao giá trị xuất khẩu thủy sản trong những năm tới. Ông Trần Văn Lĩnh khẳng định nếu làm tốt nhập khẩu nguyên liệu thủy sản, trong 5-10 năm tới, chúng ta hoàn toàn có thể làm tăng thêm giá trị xuất khẩu thủy sản thêm từ 3-5 tỷ USD/năm. Trong đó, doanh nghiệp Việt Nam có thể hưởng giá trị ròng khoảng 30% từ nguồn nguyên liệu nhập khẩu này.
Ông Nguyễn Hồng Cẩn, một chuyên gia kỳ cựu trong ngành cũng cho rằng chúng ta không nên hạn chế nhập khẩu nguyên liệu thủy sản mà nên mở rộng cửa cho nguồn nguyên liệu này vào nước ta, vì nó không chỉ giúp làm tăng cao giá trị xuất khẩu thủy sản mà còn giúp các doanh nghiệp tận dụng hết công suất thiết kế của nhà máy, đáp ứng được ngày công lao động của công nhân và thu hút thêm nhiều lao động nhàn rỗi ở nông thôn.
