Hội thảo do Sở Khoa học-Công nghệ, Sở TN-MT TP.HCM và Viện Môi trường - Tài nguyên phối hợp tổ chức. Tham dự còn có một số doanh nghiệp chuyên xử lý chất thải uy tín.
THIẾU QUYẾT LIỆT
Đa số các đại biểu cho rằng, thành phố chưa quyết liệt trong việc xử lý hành vi vi phạm môi trường của cá nhân, cơ sở SX, thiếu chính sách xã hội hóa công tác thu gom, xử lý nước thải, khiến hệ thống kênh rạch thành phố ô nhiễm ngày một trầm trọng hơn.
Mạng lưới sông ngòi và kênh rạch tại TP.HCM dày đặc, góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế, xã hội và môi trường trên địa bàn như thoát nước mưa, cấp nước ngọt cho nông nghiệp, công nghiệp, phát triển giao thông thủy.
Tuy nhiên tình trạng vứt rác bừa bãi, xả nước thải SX chưa qua xử lý xuống lòng kênh, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, thành nơi phát sinh dịch bệnh. Bên cạnh đó, tình trạng lấn chiếm, thậm chí "khai tử" lòng kênh xảy ra khắp nơi khiến diện tích thu hẹp, cản trở dòng chảy.
“Tại các tuyến kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tân Hóa - Lò Gốm, Tham Lương - Vàm Thuật, Tàu Hủ - Bến Nghé, Đôi - Tẻ, mức độ ô nhiễm hữu cơ tăng cao năm 2009 và giảm dần từ 2010 - 2013. Tuy nhiên, từ năm 2014, mức độ ô nhiễm lại có xu hướng tăng trở lại.
Theo Cty TNHH MTV Môi trường Đô thị TPHCM, Cty đang phụ trách vớt rác trên kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè. Lượng rác vớt ngày càng tăng, khoảng 4 - 5 tấn rác/ngày. Chưa kể, gần đây, lục bình phát triển dày đặc trên hệ thống kênh rạch nên việc trục vớt rác cũng gặp nhiều khó khăn”, ông Cao Tung Sơn, Chi cục phó Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở TN-MT TP.HCM nói.
TS Nguyễn Thị Thanh Phượng, Viện Môi trường - Tài nguyên cho biết, kết quả quan trắc năm 2013 của Tổng cục Môi trường cho thấy, nước sông Sài Gòn và hệ thống kênh rạch TP.HCM bị ô nhiễm bởi nước thải sinh hoạt và nước thải công nghiệp.
Hàm lượng oxy hòa tan (DO) tại tất cả các điểm quan trắc đều thấp, tuy nhiên đều đạt hoặc xấp xỉ QCVN 08:2008, cột B1. Giá trị N-NH3 cao cùng với giá trị P (PO43-) cao.
Điều này khẳng định sự ô nhiễm do các loại nước thải sinh hoạt đô thị chưa được xử lý. Một số điểm Cầu Xáng - Kênh Xáng, giao rạch Cây Khô - rạch Tắc Bến Rô và kênh Thầy Cai - cầu Thầy Cai có giá trị trung bình của NH3 vượt QCVN 08:2008, cột B1 từ 2,19 - 9,47 lần.
Giá trị BOD5 tại hầu hết các điểm quan trắc thuộc kênh rạch nội thành và ngoại thành là khá cao.
Đặc biệt, ô nhiễm vi sinh (Coliform) còn cao thể hiện rõ ảnh hưởng của nước thải sinh hoạt đô thị. Hàm lượng Coliform hầu hết đều vượt QCVN 08: 2008, cột B1 từ 1,73 - 130,7 lần. So với năm 2012, giá trị trung bình của Coliform trong nước mặt tăng gấp 1,2 lần.
Theo các chuyên gia, TP.HCM là đô thị lớn nhất nước, nhưng vấn đề xử lý môi trường còn thiếu nhiều thứ như thiếu cơ sở vật chất trong công tác quản lý giám sát. Đến nay TP vẫn chưa có hệ thống quan trắc chất lượng môi trường, nên không xác định chủ nguồn thải, đầu nguồn thải. Từ đó, dẫn đến không thể có giải pháp xử lý, cải thiện vấn nạn ô nhiễm.
Kênh Ba Bò (Quận Thủ Đức) vẫn ô nhiễm là do một số DN lén xả thải ban đêm
THIẾU CHÍNH SÁCH THU HÚT ĐẦU TƯ
Ông Cao Tung Sơn nhấn mạnh, để đầu tư đồng bộ dự án, giải pháp xử lý chất thải nói chung trên địa bàn, đòi hỏi TP.HCM phải có khoản kinh phí khổng lồ. Với mức cho phép chi 1% từ tổng thu ngân sách cho bảo vệ môi trường thì TP còn chưa đủ chi phí xử lý rác thải sinh hoạt.
Vì thế, ngoại trừ các tuyến kênh Tàu Hủ - Bến Nghé, Đôi - Tẻ và Nhiêu Lộc - Thị Nghè được đầu tư cải thiện một phần, còn lại rất nhiều tuyến kênh rạch khác đang trong tình trạng chờ.
Cụ thể, tuyến kênh Tàu Hủ - Bến Nghé, Đôi - Tẻ, thuộc các quận, huyện 1, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, Tân Bình, Bình Chánh, hệ thống xử lý nước thải công suất hơn 512.000m³/ngày. Nhưng hiện chỉ mới hoàn thành giai đoạn 1 với 141.000 m³/ngày.
Còn giai đoạn 2 cải tạo hệ thống thoát nước rạch Hàng Bàng, mở rộng trạm bơm chuyển tiếp và xây dựng hệ thống cống bao, cống chuyển tải, cải tạo kênh, cải tạo thoát nước bằng bơm, đến cuối năm 2019 mới hoàn thành.
Tương tự, tuyến kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, qua các quận 1, 3, 10, Gò Vấp, Bình Thạnh, Phú Nhuận, Tân Bình, cần đầu tư nhà máy với công suất 500.000 m³/ngày. Nhưng hiện cũng mới hoàn thành giai đoạn 1 với một nửa công suất, giai đoạn 2 đang chờ đàm phán với nhà tài trợ.
Còn gần chục hệ thống xử lý nước thuộc 4 lưu vực sông Sài Gòn (Đông, Tây, Nam, Bắc), rạch Cầu Dừa, Tây Bắc,kênh Tân Hóa - Lò Gốm, với công suất xử lý hàng triệu m3 nước thải/ngày, vẫn chưa thể triển khai.
Theo ông Lưu Văn Tấn, Trưởng phòng Quản lý nước thải, Trung tâm Điều hành chương trình chống ngập TPHCM: "Nếu sử dụng kinh phí từ ngân sách TP để đầu tư thì chỉ đáp ứng 1/20 nhu cầu. Nên giải pháp là xã hội hóa đầu tư, huy động nguồn vốn doanh nghiệp.
Tuy nhiên, do cơ chế chính sách của TP với nhà đầu tư chưa rõ ràng, nên họ không định lượng được lợi ích khi tham gia vào. Bên cạnh đó, thủ tục hành chính của TP trong việc thẩm định, phê duyệt dự án quá lâu. Trung bình mất khoảng 6 tháng đến vài năm, làm chậm tiến độ thực hiện dự án và nản lòng nhà đầu tư".
| “Thủ phạm gây ô nhiễm kênh rạch nhiều nhất là nước thải công nghiệp, do không được kiểm soát và xử lý triệt để, xả thải trực tiếp ra môi trường. Bên cạnh đó, nước thải từ thượng nguồn sông Đồng Nai chảy về cũng góp phần làm cho nguồn nước ở TP.HCM thêm ô nhiễm, trong khi công tác quản lý môi trường của các ngành chức năng chưa hiệu quả. Để giải quyết tình trạng này, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như phát huy vai trò của cộng đồng, tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân, nhất là số hộ dân sống ven kênh rạch; vận động không xả rác, nước thải, khuyến khích các hộ dân xây bể tự hoại đối với nhà vệ sinh, chất thải nuôi heo. Giải pháp này có thể giảm 60% nồng độ ô nhiễm đối với thông số BOD5, và 40% đối với thông số COD. Một giải pháp quan trọng là giám sát và xử lý thật nặng, thậm chí rút giấy phép hoạt động cơ sở SX nào lén xả thải ra kênh”, ông Huỳnh Viết Thanh, TGĐ Tập đoàn Hoài Nam - Hoài Bắc. |
