Thê thảm cây sắn

Chưa bao giờ cây sắn cũng như người trồng sắn lại khốn đốn như lúc này. Giá sắn rẻ mạt đến nỗi người trồng không thèm nhổ nên cả trăm tỷ đồng đành chôn vùi trong đất... 

Yên Bái: Sắn ơi là sắn!

Đã vào vụ trồng sắn, nhưng đến nay Yên Bái vẫn còn hàng ngàn ha sắn chưa nhổ để trồng mới. Nhiều hộ thà để sắn ở trên đồi còn hơn là nhổ về, bởi giá sắn quá rẻ- rẻ đến nỗi người trồng sắn chỉ còn lãi… cái gốc, mà gốc sắn chỉ để làm củi.  

Từ diện tích tăng nóng

Theo thống kê trên giấy tờ của Sở NN-PTNT, diện tích sắn của tỉnh Yên Bái năm 2008 là 15.790,2 ha, trong đó 9.762 ha sắn cao sản KM94, KM60 tập trung ở các huyện Văn Yên, Yên Bình và Văn Chấn. Trong những năm qua giá sắn củ tươi liên tục tăng, từ 500đ/kg lên 700đ/kg rồi 900đ/kg, niên vụ sắn 2007-2008 có lúc giá sắn lên tới 1.200đ/kg. Giá tăng dẫn đến diện tích trồng sắn cao sản ở Văn Yên tăng chóng mặt, theo qui hoạch thì Văn Yên trồng 4.000 ha sắn cao sản, nhưng đến nay tăng gấp rưỡi- 6.210 ha sắn cao sản trên tổng diện tích 6.644 ha, đây là vùng sắn tập trung lớn nhất của Yên Bái. Theo ông Lại Thế Hùng- Trưởng phòng Trồng trọt (Sở NN-PTNT Yên Bái): Đấy là diện tích sắn trồng tập trung thống kê được, còn sắn trồng xen kẽ, phân tán nhỏ lẻ cũng đến gần 10 ngàn ha.

Cây sắn đã mang lại nguồn thu rất lớn cho người dân, với giá trung bình 800-1.000đ/kg củ tươi, năng suất 18-25 tấn/ha, tính ra mỗi ha trồng sắn người nông dân thu nhập từ 18-20 triệu/ha, so với những cây trồng khác thì trồng sắn cho thu nhập khá cao. Thực tế nhiều hộ trồng sắn cao sản đầu tư và chăm sóc tốt, năng suất đạt 30-35 tấn/ha. Nhờ cây sắn mà nhiều hộ ở các thôn bản vùng sâu vùng xa của Yên Bái đã xây được nhà, mua được ôtô, xe máy.

Cây sắn cao sản không chỉ phát triển mạnh mẽ ở Văn Yên, mấy năm qua do giá sắn liên tục tăng nên đã nhanh chóng lan ra hầu khắp các huyện, leo lên tận các xã vùng cao: Trạm Tấu, Văn Chấn, Mù Cang Chải…Không ít diện tích qui hoạch rừng trồng, rừng tái sinh của nhiều địa phương bị cây sắn nuốt gọn. Theo qui hoạch, Yên Bái phát triển 12.000 ha sắn là phù hợp cho chế biến và phục vụ chăn nuôi tại chỗ, nhưng diện tích sắn thực tế của Yên Bái hiện nay ước khoảng gần 20.000ha. 

70 tỷ đồng chôn trong đất

Như mọi năm, niên vụ thu hoạch sắn bắt đầu từ cuối tháng 11 năm trước đến hết tháng 3 năm sau. Khi sắn đã nảy mầm thì tinh bột sắn chuyển hóa lên cây. Do đó, thời gian thu hoạch rầm rộ và tốt nhất trong vòng 4 tháng, 2 tháng cuối năm trước và 2 tháng đầu năm sau. Niên vụ thu hoạch sắn năm 2008-2009 chững lại và cầm chừng, do giá quá rẻ, nếu niên vụ thu hoạch năm 2007-2008 giá trung bình 1.000đ/kg củ tươi, đầu niên vụ 2008-2009 rớt xuống chỉ còn 450đ/kg củ tươi.

Người dân choáng váng không thể hiểu nổi vì sao sắn lại rớt giá thảm hại như vậy. Người dân chưa muốn nhổ chờ giá lên, nhà máy và các cơ sở chế biến thủ công thì chưa sẵn sàng mua, vì còn “nghe ngóng” thị trường, nhiều khách hàng mua tinh bột sắn và sắn lát khô để xuất khẩu và cung cấp cho các nhà máy chế biến thức ăn gia súc trong nước thì chưa dám ký các hợp đồng lớn..

Ông Nguyễn Quốc Trinh- PGĐ Cty CP Lâm nông sản thực phẩm Yên Bái cho biết: Mỗi năm Cty chế biến từ 15-18 ngàn tấn tinh bột sắn, tất cả đều XK sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch, giá trung bình năm 2008 là 5 triệu đồng/tấn. Năm 2009 chỉ có thể XK được với giá 3 triệu đồng/ tấn, nhưng đến thời điểm này vẫn chưa ký được hợp đồng nào đáng kể. Giá cả như vậy, nếu tính cả vốn vay ngân hàng là lỗ, năm 2009 Cty dự kiến chế biến từ 10-12 nghìn tấn tinh bột…

Khi chúng tôi đến nhà máy sắn số I Văn Yên, mọi năm vào những ngày này sắn củ tươi chất đầy sân, xe chở sắn chạy rầm rầm, nhưng năm nay sắn chưa kín một góc sân, còn nhà máy số II mới xây dựng thì vắng hoe. Ông Trần Sĩ Lâm- GĐ nhà máy sắn số I Văn Yên chẳng cần giấu giếm: Từ đầu niên vụ đến nay, nhà máy mới thu mua được hơn 21.000 tấn sắn củ tươi, chế biến được 4.996 tấn tinh bột. Tháng 1/2009, tỉnh Yên Bái hỗ trợ 50đ/kg, giá thu mua mới nâng lên được 500đ/kg, người dân mới chở sắn tới nhà máy, nhưng cũng rất cầm chừng…

Theo thống kê, sản lượng sắn niên vụ 2008-2009 của Văn Yên là: 161.914 tấn, từ đầu niên vụ đến nay nhà máy mới chỉ tiêu thụ được hơn 21.000 tấn, tức là 1/8. Ông Lưu Văn Đoàn- Phó Chủ tịch UBND huyện Văn Yên cho biết: Ngoài hai nhà máy chế biến tinh bột, huyện Văn Yên có trên 800 lò sắn xấy khô thủ công. Hơn chục ngày nay các lò thủ công đã thu mua sắn của dân về chế biến. Theo báo cáo của các xã, tính đến nay toàn huyện đã thu hoạch được trên 50% diện tích, do giá quá thấp nên người dân không muốn nhổ, họ để sắn lại đồi, bởi đằng nào cũng lỗ. Thu hoạch cũng lỗ mà không thu hoạch cũng lỗ. Như vậy, với diện tích còn lại chúng tôi ước tính khoảng 50-70 tỷ đồng tiền bán sắn vẫn đang chôn trong đất…

Xã Đông Cuông nằm ở trung tâm vùng sắn, vào những ngày này mọi năm xe chở sắn củ tươi, sắn lát khô chạy kìn kìn trên đường, nhưng năm nay vắng hoe, thỉnh thoảng mới có một chiếc xe “công nông đầu ngang” chở sắn củ tươi lạch bạch từ các khe đồi nhô ra. Chúng tôi leo lên đồi gia đình chị Cù Thị Lương, thôn Chàm, dốc như mặt ngựa. Vậy mà sắn ở đây rất tốt, chị Lương cho biết: Nhà em trồng 2 ha, đây là rừng trồng mới khai thác, lẽ ra phải trồng cây lâm nghiệp, nhưng gia đình em trồng sắn kiếm mấy vụ đã. Năm ngoái giá sắn từ tám trăm đồng đến ngàn hai, năm nay giá sắn xuống quá không thể nhổ được.

Không nhổ, nhiều hộ đành lưu sắn tại đồi. Không nhổ tức là mất vụ trồng tiếp theo… (Còn nữa)