Trong những ngày qua, câu chuyện về một số cá nhân làm tiếp thị liên kết (Affiliate) với sàn thương mại điện tử (Shopee) cho biết đứng trước nguy cơ vỡ nợ vì bị truy thu thuế, với số tiền lớn đang lan truyền nhanh trong cộng đồng, đặc biệt là tại các hội nhóm, diễn đàn trên mạng xã hội.
Cụ thể, tài khoản N.G cho biết, ông làm affiliate cho Shopee và được trả thù lao hơn 20 tỷ đồng, Shopee đã khấu trừ thuế 10% tại nguồn, tức là khoảng 2 tỷ đồng. Tuy nhiên, cá nhân này cho biết là sau khi trừ đi các chi phí như thuê nhân sự, thiết bị, công cụ để tạo nội dung thì phần thu nhập thực tế ông nhận về chỉ 1,8 tỷ đồng.
Điều đáng nói là sau khi thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân (TNCN), người này phát hiện đang nợ thuế 5,1 tỷ đồng, do chịu mức thuế TNCN lũy tiến tới 35%.
Dưới bài viết của cá nhân trên, nhiều thành viên khác làm affiliate cũng chia sẻ và xác nhận, dù thu nhập lớn, song chi phí cho việc chạy ads, thuê người, mua kênh, làm truyền thông,... chiếm từ 50% - 80% doanh thu.
Bài viết của tài khoản N.G trên một group facebook nhận được rất nhiều tương tác từ cộng đồng.
Vậy mức thuế suất với hoạt động Affiliate là bao nhiêu?
Theo lý giải của một số cá nhân làm affiliate, việc họ càng làm càng lỗ có nguyên nhân chính là khi Shopee khai báo lên cơ quan thuế, phần hoa hồng được kê khai này ở khoản tiền công, tiền lương. Và do thu nhập lên tới hàng tỷ đồng nên bị áp theo mức thuế lũy tiến, với mức cao nhất lên tới 35%.
Trong khi đó, bộ phận hỗ trợ của Shopee đã không tư vấn cho các cá nhân này thật sự rõ ràng. Có người còn nói rằng chỉ cần nộp khoản khấu trừ 10% thuế là đủ. Có người còn nêu quan điểm rằng, việc các sàn TMĐT như Shopee kê khai đối tác làm affiliate thành người lao động" là đã "đá quả bóng" cho họ, để Shopee thuận lợi hơn trong việc thực hiện các thủ tục với cơ quan thuế.
Phản hồi về nội dung này, trả lời báo chí, bà Trần Quỳnh, đại diện Shopee lại cho rằng, Shopee luôn đảm bảo thực hiện và tuân thủ các quy định của pháp luật về việc kê khai và nộp thuế thu nhập của các đối tác tiếp thị liên kết theo quy định pháp luật.
Cụ thể, theo Điều 7 Thông tư 111/2013 của Bộ Tài chính, thuế suất TNCN theo lũy tiến (bậc tối đa 35%) được áp dụng khi cá nhân thực hiện quyết toán thuế đối với tổng thu nhập từ tiền lương, tiền công, trong đó bao gồm các khoản tiền thù lao nhận được dưới các hình thức như: tiền hoa hồng đại lý bán hàng hóa, tiền hoa hồng môi giới; tiền dịch vụ quảng cáo; tiền dịch vụ khác, thù lao khác từ tất cả các nguồn chi trả thu nhập trong năm.
Với cá nhân làm affiliate, đại diện Shopee cho rằng, các khoản thanh toán cho đối tác làm affiliate được khấu trừ thuế TNCN, theo quy định hiện hành. Cụ thể là theo Thông tư 111/2013/TT-BTC của Bộ Tài Chính, là 10% đối với khoản thu nhập từ 2.000.000 đồng/lần chi trả trở lên.
Đồng thời, các đối tác affiliate của Shopee sẽ bị truy thu thêm thuế TNCN theo mức lũy tiến (tới 35%) là do áp dụng thuế suất quy định theo Luật thuế thu nhập cá nhân.
Còn đối với các trường hợp đối tác affiliate theo hình thức doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, Shopee hiện đang có cơ chế thanh toán trên cơ sở hợp đồng, và hóa đơn chứng từ hợp lệ do đối tác cung cấp. Khi đó, đối tác sẽ tự chịu trách nhiệm đối với nghĩa vụ kê khai và nộp thuế với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Do đó, trong trường hợp cá nhân kinh doanh, hộ kinh doanh tham gia chương trình tiếp thị liên kết, cung ứng dịch vụ quảng cáo, truyền thông cho Shopee thì cần xuất hóa đơn dịch vụ tương ứng, thực hiện quy trình đối soát để nhận được phí hoa hồng tiếp thị liên kết.
Làm sao để tránh "càng làm càng lỗ"
Từ câu chuyện trên, có thể thấy, với cá nhân làm affiliate, họ đang nộp hai khoản thuế là 10% trên doanh thu - được khấu trừ trực tiếp từ các sàn và mức thuế suất TNCN theo bậc (từ 5% tới 35%) dựa trên tổng thu nhập chịu thuế.
Theo luật sư Trần Minh Hiệp, chuyên gia tư vấn của Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM), việc kê khai và khấu trừ thuế của các sàn TMĐT như trên không đồng nghĩa với việc các đối tác affiliate là người làm công ăn lương của sàn mà các sàn này chỉ đang chi trả tiền thù lao hoặc phí dịch vụ dưới hình thức hoa hồng môi giới, tiếp thị và tạm khấu trừ thuế 10% trước khi chi trả.
Tại Điều 7, Thông tư 111/2013 của Bộ Tài chính, thuế suất bậc lũy tiến (tối đa 35%) được áp dụng khi cá nhân thực hiện quyết toán thuế đối với tổng thu nhập từ tiền lương, tiền công, trong đó bao gồm các khoản tiền thù lao nhận được dưới các hình thức như: tiền hoa hồng đại lý bán hàng hóa, tiền hoa hồng môi giới; tiền dịch vụ quảng cáo; tiền dịch vụ khác, thù lao khác từ tất cả các nguồn chi trả thu nhập trong năm.
Như vậy, theo quy định, phần tiền hoa hồng cũng là một trong các thu nhập phải chịu thuế TNCN. Trong đó, mức thuế suất tối đa 35%/năm được áp dụng cho cá nhân có thu nhập tính thuế (sau khi trừ các khoản giảm trừ gia cảnh) từ 960 triệu đồng/năm trở lên.
Biểu thuế TNCN lũy tiến 7 bậc theo quy định hiện hành.
Và để tránh câu chuyện "càng làm càng lỗ" trên, theo ông Hiệp, các các nhân làm affiliate cho các sàn TMĐT cần phải đăng ký là cá nhân kinh doanh, hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp cung ứng dịch vụ, thực hiện đăng ký mã số thuế cho ngành nghề thực hiện dịch vụ môi giới, đấu giá và hoa hồng đại lý, dịch vụ quảng cáo trên sản phẩm, dịch vụ nội dung thông tin số…
Vì khi có pháp nhân này, họ mới có thể xuất hóa đơn dịch vụ tương ứng với sàn TMĐT, thực hiện quy trình đối soát để nhận được phí hoa hồng tiếp thị liên kết. Sau đó là thực hiện việc kê khai nộp thuế khoán, nộp thuế từng lần phát sinh hoặc khai thuế theo định kỳ hàng năm với cơ quan thuế quản lý trực tiếp tại địa phương.
Cũng đồng nghĩa, chỉ khi có pháp nhân kinh doanh, các đội, nhóm làm affiliate mới có thể có thể chứng minh và được khấu trừ các chi phí hợp lý theo quy định; đồng thời được tính giảm trừ gia cảnh đối với cá nhân.
Bên cạnh đó, theo vị chuyên gia của VECOM, việc số thuế bị truy thu lớn còn có thể xuất phát từ khoản phạt và chậm nộp thuế, do việc người nộp thuế đã không thực hiện kê khai, nộp thuế của các năm trước khi cơ quan thuế còn chưa mạnh tay, "siết" quản lý thuế với hoạt động TMĐT.
Thu thuế từ hoạt động TMĐT tăng trưởng ấn tượng qua từng năm
Theo thông tin mới phát đi từ Tổng cục Thuế, số thuế từ TMĐT đã nộp trong 4 tháng đầu năm 2024 là 2.998 tỷ đồng. Số đã nộp lũy kế từ khi triển khai Cổng thông tin điện tử của cơ quan thuế là 14.572 tỷ đồng; trong đó, khai trực tiếp qua cổng là 11.744 tỷ, kê khai nộp thay là 2.828 tỷ đồng.
Theo nhận định của cơ quan thuế, thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam ngày càng được mở rộng, đa dạng về mô hình hoạt động, nhiều đối tượng tham gia, với tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á. Hiện đã có 94 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký thuế qua cổng thông tin điện tử của ngành.
Năm 2022, doanh thu quản lý thuế TMĐT là 3,1 triệu tỷ đồng (gần 130,57 tỷ USD), với số thuế đã nộp là 83 nghìn tỷ đồng. Năm 2023, doanh thu quản lý đã tăng vọt lên là 3,5 triệu tỷ đồng (gần 146,28 tỷ USD), với số thuế đã nộp là 97 nghìn tỷ đồng.
Do đó, việc phát triển như vũ bão trên của TMĐT cũng đặt ra những thách thức mới với công tác quản lý thuế, làm sao để quản lý đầy đủ các nguồn thu, đối tượng nộp thuế, áp dụng quản lý hiện đại, hiệu quả, phù hợp thông lệ quốc tế trên nguyên tắc quản lý tuân thủ theo rủi ro trên cơ sở dữ liệu lớn về thuế và từ các bộ, ngành có liên quan.
