Cuốn sách cảnh tỉnh tiếng Việt đang bị biến tướng đáng sợ trong đời sống!
“Ai làm đau tiếng Việt?” là cuốn sách vừa được Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM ấn hành. “”Ai làm đau tiếng Việt?” được viết bởi một người luôn ưu tư cho tiếng Việt thời hội nhập là Tiến sĩ ngôn ngữ Hồ Xuân Mai. “Ai làm đau tiếng Việt?” muốn gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh cho ý thức gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt.
Ban đầu Tiến sĩ ngôn ngữ học Hồ Xuân Mai đặt tên tác phẩm là “Ai ám sát tiếng Việt?”. Thế nhưng, tự cảm thấy cái tên ấy dữ dội quá nên tác giả đổi thành “Ai giết tiếng Việt?”. Và rồi lại cảm thấy cũng không ổn.
Mục đích của Tiến sĩ ngôn ngữ học Hồ Xuân Mai là cung cấp cho bạn đọc những suy nghĩ về cái sai trong sử dụng tiếng Việt hiện nay và cách khắc phục hữu hiệu. Như vậy, đối tượng của quyển sách sẽ rất rộng. Với những người làm công tác chuyên môn sâu thì đặt tên như trên không ảnh hưởng gì, nhưng với trẻ em thì những từ như vậy không hay lắm. Cho nên, tác giả quyết định chọn một cái tên nghe nhẹ nhàng hơn là “Ai làm đau tiếng Việt?”.
Ngôn ngữ không phải là thứ bất biến, mà thay đổi theo thời gian và không gian. Hai trạng thái thay đổi này luôn luôn bổ sung cho nhau, làm thành một hiện trạng của một ngôn ngữ. Chẳng hạn, thời gian khiến cho tiếng Việt dần mất đi các tổ hợp phụ âm đầu, trở thành đơn tiết như hiện nay. Nhưng chắc chắn quá trình này không diễn ra hoặc nếu có thì cũng sẽ rất chậm, không triệt để nếu như tiếng Việt không tiếp xúc với các ngôn ngữ trong khu vực.
Quy luật của tiếp xúc ngôn ngữ là vay mượn. Kết quả của tiếp xúc là sự thay đổi bên trong của mỗi ngôn ngữ. Sự thay đổi dễ thấy nhất là ngữ âm và từ vựng. Yếu tố ngữ pháp của một ngôn ngữ chậm thay đổi nhất. Trong hệ thống từ vựng tiếng Việt, hơn hai phần ba là từ vay mượn. Đó là kết quả của tiếp xúc giữa tiếng Việt với các ngôn ngữ như tiếng Hán, tiếng Pháp, tiếng Khmer… Nếu không có sự vay mượn này, không có tiếng Việt phong phú và trong sáng như hôm nay.
Thế nhưng, trong quá trình hội nhập, ngôn ngữ chat, ngôn ngữ mạng, ngôn ngữ teen… thi nhau xuất hiện và tương tác với nhau thành những kiểu tiếng Việt khá buồn cười và hơi quái dị.
Theo Tiến sĩ ngôn ngữ học Hồ Xuân Mai, áp lực xã hội, áp lực từ báo chí - truyền thông đã khiến cho thế hệ trẻ (và cả người lớn) nói/ viết sai tiếng Việt. Thế nhưng, một thời gian dài, có trên ba mươi năm, không ai lên tiếng. Vì vậy, tác giả muốn có một cuốn sách không mang tính hàn lâm, mà có giá trị khôi phục vẻ đẹp tiếng Việt.
Bên cạnh việc nêu ra thực trạng và nguyên nhân, Tiến sĩ ngôn ngữ học Hồ Xuân Mai cũng đề xuất cách khắc phục. Từng phần của cuốn sách giống như bài tập thực hành tiếng Việt. Tác giả cố gắng trình bày nội dung của mỗi bài và của toàn quyển sách bằng những từ ngữ đơn nghĩa nhất để những em học sinh dễ hiểu, dễ khắc phục còn người lớn, những người làm công tác chuyên môn thì vẫn có thể sử dụng như một tài liệu khoa học về tiếng Việt.
Mỗi chúng ta đều có những lúc viết hớ, nói ngọng tiếng Việt. Tuy nhiên, đó không phải là bản chất. Những cái sai này chỉ ảnh hưởng tới giao tiếp giữa những người tham gia; hoàn toàn không để lại bất cứ ảnh hưởng nào tới đời sống ngôn ngữ cộng đồng. Nhưng những cơ quan có chức năng bảo vệ, phát triển và truyền bá ngôn ngữ mà sai thì hậu quả sẽ khôn lường.
Tiến sĩ ngôn ngữ học Hồ Xuân Mai đề nghị có hành lang pháp lý để bảo vệ tiếng Việt.
Thời gian qua, có một thực tế, rất nhiều phương tiện thông tin đại chúng viết/ nói sai tiếng Việt. Sai tới mức rất đáng giận. Thế nhưng không một tổ chức chuyên mô nào lên tiếng. Cái sai, như vậy, cứ ung dung tồn tại, lan truyền trong cộng đồng. Tới mức, nhiều người, kể cả những người có trình độ học vấn cao, cũng không nhận ra và còn tiếp tay làm biến tướng tiếng Việt.
Tiến sĩ ngôn ngữ học Hồ Xuân Mai nhấn mạnh, cần sớm có một giải pháp về tiếng Việt, cụ thể là lập pháp ngôn ngữ. Chừng nào chưa có sở xử phạt, chừng nào còn buông lỏng tiếng Việt, chừng nào còn tình trạng không ai kiểm soát tiếng Việt, cái sai trong sử dụng tiếng Việt còn tồn tại.
Chúng ta nói rất nhiều về việc “bảo vệ và phát triển tiếng Việt” và “nói đúng tiếng Việt, viết đúng tiếng Việt” nhưng một khi chính các cơ quan nhà nước và những người có trình độ học vấn cao mà sử dụng tiếng Việt sai, thì những lời kêu gọi, những băng-rôn, khẩu hiệu chỉ là trò chơi không hơn không kém. Rất mong chúng ta sớm có luật ngôn ngữ và trên hết là lập pháp ngôn ngữ để bảo vệ dân tộc mình, trước hết là tiếng Việt.
