Đến giữa tháng 8/2012, giá atisô Đà Lạt (Lâm Đồng) bỗng tăng vọt từ 15.000 đồng/kg bông tươi trước đó lên những 80.000 đồng. Khoảng một tháng trước, nhiều nhà vườn Đà Lạt vẫn còn “mạnh tay” phá bỏ hàng loạt diện tích atisô thì nay bỗng thấy tiếc vì giá cả của loại đặc sản này trở thành... “hàng hiệu”!
SỰ HOÁN ĐỔI NGÔI VỊ
Suốt hơn hai năm qua, giá atisô Đà Lạt liên tục giảm sút đã khiến cho nhiều nhà vườn Đà Lạt không còn mặn mà với loại cây đặc sản này. Nay, “sự kiện” giá một kg atisô tăng gấp 5 – 7 lần khiến cho các nhà quản lý đặt lại niềm hy vọng về việc phục hồi diện tích loại cây đặc sản atisô của Đà Lạt.
Một trong những vấn đề đáng quan tâm: Trong suốt mấy năm qua, mặc dầu giá cả giảm sút nghiêm trọng khiến người trồng không đầu tư chăm sóc đúng mức cho cây atisô, nhưng Công ty TNHH Trà, cà phê Vĩnh Tiến vẫn động viên nông dân trong vùng bằng cách đầu tư ứng trước vốn và cố gắng thu mua nguyên liệu của nhà vườn với giá cả hợp lý, nhằm giữ vững vùng atisô nguyên liệu của đơn vị khoảng 20ha tại Thái Phiên, Đà Lạt.
Song, việc làm “đơn thương độc mã” này của Vĩnh Tiến vẫn không cứu vãn được tình hình: Vùng atisô lớn nhất của Đà Lạt là “làng hoa Thái Phiên” (phường 12) đã giảm từ hơn 50ha cuối năm 2011 xuống còn không đến 40ha hiện nay. Ông Hồ Ngọc Dinh, Chủ tịch Hội Nông dân phường 12 (Đà Lạt), than thở: “Vẫn biết việc phá bỏ diện tích atisô trong vườn của nông dân trên địa bàn phường là việc làm vô cùng đáng tiếc, nhưng thật khó can thiệp có kết quả khi hiệu quả kinh tế của loại cây trồng này chỉ bằng một phần ba, thậm chí còn kém hơn, so với các loại cây trồng khác như rau hay hoa”.
Giá cả luôn bấp bênh nên diện tích cây đặc sản atisô Đà Lạt thường xuyên bất ổn định
Nhiều nông dân phá bỏ atisô ở vùng atisô trọng điểm như Thái Phiên tính toán: Mỗi vụ, một sào (1.000m2) rau hoặc hoa cho doanh thu không dưới 80 triệu đồng, trong khi 1 sào atisô chỉ mang lại 30 triệu đồng là cao nhất thì việc giữ lại diện tích atisô là điều không tưởng. Những phân tích trên cho thấy, cây atisô một thời từng chiếm ngôi vị đầu bảng trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp Đà Lạt trước đây đã phải nhường lại vị trí ấy cho các loại cây trồng khác trong mấy năm qua.
GIÁ TĂNG, GIA TĂNG HY VỌNG
Vào thời điểm vàng son nhất thì cả Đà Lạt cũng chỉ có chưa đến 100ha atisô. Nguyên nhân là loại cây trồng ngoại nhập (chủ yếu là từ Pháp) này rất “kén chọn” đất để cắm rễ. Cả khu vực phía Nam, không những chỉ có Đà Lạt mới là vùng đất duy nhất của atisô (ở phía Bắc, atisô chỉ có mặt tại Sapa) mà ngay tại Đà Lạt, loại cây trồng này cũng chỉ tỏ ra phù hợp với một vài vùng đất “hiểm” như Thái Phiên, Nam Hồ…
Atisô là cây thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao nhưng đồng thời cũng là một dược liệu được sử dụng nhiều trong việc bào chế các loại thuốc trị bệnh. Mới đây, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân thì atisô là một trong 6 dược liệu được ưu tiên phát triển giai đoạn đầu của 40 dược liệu được ưu tiên phát triển thuộc danh sách các dược liệu nằm trong hồ sơ “Dược liệu có tiềm năng khai thác và phát triển của quốc gia” vừa được phê duyệt.
Cụ thể hơn, theo kế hoạch này, atisô cùng với 5 cây dược liệu khác là sâm Ngọc Linh, đại hồi, trinh nữ hoàng cung, quế và tràm là các dược liệu ưu tiên phát triển giai đoạn 1. Lãnh đạo UBND TP Đà Lạt cho biết: Đà Lạt cũng đã đề ra chiến lược phát triển cây thực phẩm – dược liệu atisô từ nay đến 2015 là giữ vững diện tích 100ha, cải thiện giống, tăng cường các cơ sở chế biến (dược liệu, thực phẩm…)… để nâng cao giá trị loại cây trồng này. Tuy nhiên, trong thực tế, giá trị của loại cây đặc sản atisô Đà Lạt lại hầu như phụ thuộc hoàn toàn vào giá cả atisô hàng hóa của thị trường tự do.
Như vậy, việc giá atisô tăng lên một cách bất thường trong những ngày gần đây chỉ là hiện tượng để người nông dân nuôi hy vọng về một diện tích atisô Đà Lạt có thể mở rộng trong những ngày tới (trồng atisô cũng giống như trồng rau), chứ đây chưa phải là cơ sở để cơ quan quản lý nông nghiệp và nhà chức trách địa phương đặt kỳ vọng về một nền tảng vững chắc của chiến lược phát triển trong giai đoạn tới.
