Bộ TN-MT phản hồi về đề xuất dẫn nước sông Hồng cải tạo sông Tô Lịch

Dẫn nước sông Hồng chưa phục hồi được dòng chảy sông Tô Lịch

Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) vừa có công văn gửi Văn Phòng Chính phủ về chủ trương đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch của UBND TP Hà Nội.

Bộ TN-MT nhận định, việc đầu tư xây dựng trạm bơm trực tiếp từ sông Hồng bằng hệ thống đường ống áp lực với lưu lượng 3 - 5m3/s (tương đương với khoảng 260 - 432 nghìn m3/ngày) và 03 đập dâng trên sông Tô Lịch (cống Mọc, cầu Dậu và trước ngã ba sông Tô Lịch - sông Kim Ngưu) để bổ cập dòng chảy trên sông Tô Lịch với vận tốc trung bình 0,075m/s, duy trì mực nước trên sông từ +3,3m đến +3,8m và cột nước tràn qua các đập khoảng 0,15m là hết sức cần thiết, cấp bách, thuộc danh mục dự án được nhà nước khuyến khích đầu tư, ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của Luật Tài nguyên nước, Luật Đầu tư và Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư.

Tuy nhiên, phương án như đề xuất của thành phố Hà Nội mới chỉ “bổ cập” bằng lượng nước thải được thu gom đưa về hệ thống xử lý nước thải tập trung, chưa giải quyết được vấn đề phục hồi dòng chảy, làm sống lại dòng sông Tô Lịch, tạo cảnh quan, duy trì dòng chảy.

Theo Bộ TN-MT, trong trường hợp Thủ tướng Chính phủ thống nhất chủ trương đầu tư xây dựng theo phương án này, cần rà soát bổ sung đánh giá đến nguy cơ gây sạt lở, bồi lắng khu vực sông Hồng tại cửa lấy nước của trạm bơm đầu mối, đảm bảo công trình ổn định lâu dài và lấy nước liên tục trong điều kiện mực nước sông Hồng ngày càng hạ thấp.

Ngoài ra, với việc lấy nước trực tiếp từ sông Hồng (đặc thù nguồn nước sông Hồng hàm lượng phù sa lớn) không có giải pháp xử lý sơ bộ trước khi bổ cập cần xem xét bổ sung nghiên cứu việc ô nhiễm thứ cấp đến sông Tô Lịch cũng như các giải pháp xử lý việc lắng đọng phù sa và rác thải tại 03 đập dâng trên sông trong quá trình vận hành. Bên cạnh đó, xem xét, bổ sung giải pháp sơ lắng nước sông Hồng trước khi bổ cập vào sông Tô Lịch.

Bộ cũng cho rằng, việc dẫn nước từ sông Hồng về sông Tô Lịch bằng đường ống áp lực D1200mm dọc theo đường Võ Chí Công với chiều dài khoảng 5,5km cũng cần phải nghiên cứu, có các giải pháp cụ thể để giải quyết các rủi ro như phá hỏng các công trình ngầm trong quá trình thi công; vỡ, tắc đường ống trong quá trình vận hành.

Cũng theo Bộ TN-MT, giải pháp Hà Nội đưa ra chưa giải quyết được một cách tổng thể, dài hạn để phục hồi dòng sông, tạo cảnh quan ven sông (duy trì dòng chảy liên tục trên sông, trong khi hiện tại vào mùa khô về cơ bản sông Tô Lịch có chức năng như là kênh thoát nước thải) nhằm nâng cao giá trị về kinh tế, môi trường, sinh thái, văn hóa, lịch sử gắn liền với dòng sông Tô Lịch, tạo không gian kiến trúc hiện đại mang tính biểu tượng thời kỳ phát triển mới của Thủ đô.

Để giải quyết cơ bản các vấn đề nêu trên, Bộ cho rằng, phải bổ sung cho nước sông Tô Lịch với lưu lượng khoảng 15 - 20m3/s, duy trì vận tốc trung bình trên sông khoảng 0,2 - 0,3m/s.

Bộ TN-MT cho biết thêm, hiện nay, Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam (Phòng Thí nghiệm trọng điểm Quốc gia về Động lực học sông biển) đang nghiên cứu phương án phục hồi, kết nối sông Tô Lịch, hồ Tây và sông Hồng thông qua hệ thống trạm bơm và kênh dẫn không áp lực. Theo đó, phương án đề xuất phục hồi sông Tô Lịch cũng bằng cách bổ cập nước từ sông Hồng để tạo dòng chảy, cảnh quan và giao thông thủy nội địa quy mô cấp V.

Với phương án này, cũng cùng khoảng tổng mức đầu tư, vận hành và thời gian thi công (như phương án của UBND thành phố Hà Nội) nhưng lượng nước bổ cập có thể được tối đa là 18m3/s (tương đương khoảng hơn 1,5 triệu m3/ngày), vận tốc trung bình 0,3m/s, duy trì mực nước trên sông từ +3,3m đến +3,8m.

Theo Bộ TN-MT, phương án này có thể đáp ứng được mục tiêu phục hồi nguồn nước, tạo cảnh quan, duy trì dòng chảy và đảm bảo phù hợp với Quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch tài nguyên nước, quy định cải tạo, phục hồi các dòng sông theo pháp luật về tài nguyên nước cũng như các nghị quyết của Quốc hội.

550 tỷ đồng đưa nước sông Hồng làm sạch sông Tô Lịch

Đầu tháng 1/2025, UBND thành phố Hà Nội có báo cáo trình Thủ tướng xem xét, chấp thuận cho phép Thành phố xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch. Dự kiến, kinh phí triển khai dự án khoảng 550 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Thành phố.

Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản đề nghị các Bộ KH-ĐT, Xây dựng và TN-MT có ý kiến về chủ trương đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch do UBND thành phố Hà Nội đề xuất.

Theo UBND thành phố Hà Nội, nước sông Tô Lịch hiện ô nhiễm nặng nề, ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị, sức khỏe và đời sống nhân dân khu vực dọc hai bên sông. Thời gian qua, Thành phố đã triển khai nhiều biện pháp để giảm ô nhiễm sông Tô Lịch. Trong đó đã triển khai dự án đầu tư xây dựng hệ thống thu gom và Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, hiện đang vận hành thử nghiệm.

Tuy nhiên, sau khi dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá đi vào hoạt động (dự kiến hoàn thành toàn bộ hệ thống năm 2027), các nguồn nước bổ cập cho sông Tô Lịch được thu gom dẫn đến sông Tô Lịch sẽ bị cạn.

Theo dự báo, đến năm 2030, chưa thể hoàn thành việc bổ cập nước sông Hồng cho sông Nhuệ, sông Tô Lịch theo quy hoạch thoát nước thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng phê duyệt.

Trong khi đó, thời gian tới vào mùa khô, sông Tô Lịch sẽ trơ lớp bùn đáy gây ô nhiễm môi trường, không đảm bảo cảnh quan đô thị.

UBND thành phố Hà Nội báo cáo Thủ tướng xem xét, chấp thuận cho phép Thành phố xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch. Dự kiến, tổng mức đầu tư dự án khoảng 550 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Thành phố. Dự án sẽ hoàn thành trước tháng 9/2025.

Ngoài ra, UBND thành phố Hà Nội cũng đề xuất Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành liên quan phối hợp, tạo điều kiện cho Thành phố sớm hoàn thành các thủ tục đầu tư theo quy định, đảm bảo mục tiêu, tiến độ dự án.