Mới đây, UBND tỉnh Đăk Lăk đã có báo cáo gửi Bộ NN&PTNT về thực trạng các công trình thủy lợi trên địa bàn để kiến nghị Bộ hỗ trợ kinh phí tu sửa, nâng cấp, xây dựng mới.
Theo báo cáo, đến nay trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk đã đầu tư xây dựng được 785 công trình thủy lợi (tổng số hồ đập đứng thứ 2 cả nước) gồm: 610 hồ chứa (với tổng dung tích khoảng 650 triệu m3 nước), 118 đập dâng và 57 trạm bơm; ngoài ra có 2 hệ thống đê bao.
Hồ chứa xuống cấp nguy hiểm
Hiện nay, nhiều hồ đập thủy lợi được đầu tư từ những năm 80 và 90 của thế kỷ trước, sau thời gian dài khai thác, chịu nhiều tác động của thiên nhiên, đặc biệt là mưa lũ đã xuống cấp trầm trọng, năng lực tưới giảm, nguy cơ xảy ra sự cố trong mùa nước lũ rất lớn. Do đó, việc đầu tư, để sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi, nước sinh hoạt đã hư hỏng, xuống cấp và xây dựng mới các công trình theo quy hoạch là hết sức cần thiết và cấp bách. Việc đầu tư, nâng cấp các công trình thủy lợi nhằm bảo đảm an toàn cho công trình, cho người dân vùng hạ du, phục vụ sản xuất nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt và các ngành kinh tế khác.
Hiện các công trình thủy lợi tại Đăk Lăk sau thời gian dài sử dụng đã xuống cấp nghiêm trọng. Ảnh: Quang Yên.
Là đơn vị quản lý gần 50% các hồ thủy lợi, hồ chứa nước phục vụ sản xuất tại Đăk Lăk, Công ty TNHH MTV QLCT Thủy lợi Đăk Lăk cho biết, công ty có 28 đập thủy lợi, hồ chứa xuống cấp cần sửa chữa. Hiện nay cơ quan chức năng đã đầu tư, sửa chữa 4 công trình. Hầu hết các đập đều bị thấm nước mạnh, các tràn xả lũ hư hỏng gây mất an toàn vào mùa mưa.
Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Công Hạnh, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV QLCT Thủy lợi Đăk Lăk cho biết, trong số các công trình xuống cấp thì hồ chứa nước Phù Mỹ, xã Cư Mốt, huyện Ea H’leo là có nguy cơ mất an toàn cao nhất.
Theo ông Hạnh, hồ chứa nước Phù Mỹ hiện bị xói lở vào thân đập; mái hạ lưu thấm mạnh làm nền biến dạng mặt cắt ngang đập. Tràn xã lũ xuống cấp hư hỏng nặng do toàn bộ tường xô nghiêng mất ổn định, tiêu năng sập hoàn toàn.
Xin hơn 25.000 tỷ đồng để sửa chữa
Theo UBND tỉnh Đăk Lăk, trước đó, năm 2014, HĐND tỉnh đã thông qua Nghị quyết về an toàn hồ chứa trên địa bàn. Đây là cơ sở để xem xét, đầu tư sửa chữa, nâng cấp các công trình hồ đập thủy lợi bị hư hỏng, xuống cấp.
Tuy nhiên, những năm qua do khó khăn về nguồn vốn đầu tư nên hiện mới sửa chữa, nâng cấp được 77/307 hồ đập, đạt tỉ lệ khoảng 25%. Hiện còn nhiều danh mục hồ đập trong Nghị quyết chưa được đầu tư sửa chữa, nâng cấp, đặc biệt là các công trình hồ chứa có quy mô lớn, tình trạng hư hỏng nặng cần phải sửa chữa gấp. Đến thời điểm hiện nay, có nhiều hồ đập tình trạng hư hỏng đã tăng thêm.
Đăk Lăk xin Bộ NN&PTNT hỗ trợ hơn 25.000 tỷ đồng để sửa chữa các công trình thủy lợi xuống cấp. Ảnh: Quang Yên.
Do đó, UBND tỉnh Đăk Lăk đề xuất Bộ NN&PTNT hỗ trợ kinh phí đầu tư xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp hồ chứa giai đoạn 2021-2025 và sau năm 2025 theo Nghị quyết về an toàn hồ chứa trên địa bàn tỉnh, quy hoạch của tỉnh và quy hoạch tổng thể thủy lợi vùng Tây Nguyên giai đoạn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050 (do Bộ NN&PTNT phê duyệt). Trong đó, ưu tiên các công trình có quy mô lớn, tình trạng hư hỏng nặng cần phải sửa chữa gấp, với tổng kinh phí 25.602 tỷ đồng.
Cụ thể, danh mục công trình các hồ chứa có dung tích lớn bị hư hỏng, xuống cấp chưa được đầu tư theo Nghị quyết 141 được đề xuất nâng cấp, sửa chữa trong giai đoạn sắp tới để đảm bảo an toàn là 14 hồ chứa, với tổng mức đầu tư dự kiến 255 tỷ đồng. Các công trình trọng điểm đề xuất xây dựng mới theo quy hạch phát triển thủy tỉnh Đăk Lăk dự kiến 22 công trình, với tổng mức đầu tư 2.859 tỷ đồng, năng lực tưới thiết kế cho 6.690 ha cây trồng các loại.
Đối với các công trình trọng điểm theo quy hoạch tổng thể thủy lợi vùng Tây Nguyên giai đoạn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050 đề xuất xây dựng mới: Giai đoạn 2021-2025 và sau 2025 dự kiến đầu tư 50 công trình trọng điểm, với tổng mức đầu tư là 18.657 tỷ đồng, năng lực tưới thiết kế cho 57.744 ha cây trồng các loại.
Hiện Bộ NN&PTNT đã đầu tư xây dựng 4 hồ thủy lợi lớn tại Đăk Lăk gồm: Ea Súp Thượng, Krông Búk Hạ, Krông Pách Thượng và Ea H’leo 1, có tổng dung tích gần 400 triệu m3 nước. Trong thời gian tới, trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk sẽ xây dựng 2 hồ chứa Ea Khal và Krông Năng với tổng dung tích khoảng 100 triệu m3 nước.
