PGS.TS Narumon, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Thái Lan phát biểu trong hội nghị hôm 13/1.
Hợp tác xây dựng lòng tin
Ngành hàng sầu riêng Thái Lan đang nóng lòng chờ đợi cuộc gặp giữa Thủ tướng Paethongtarn Shinawatra với người đồng cấp Lý Cường tại Trung Quốc, trong chuyến công du bắt đầu từ ngày 5/2 tới. Họ xem đây là bước ngoặt để gỡ khó cho mùa sầu riêng trái vụ đang bước vào kỳ thu hoạch tại các tỉnh phía Nam, cũng là cơ hội để kiểm chứng Chiến dịch “Set Zero” mà Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Narumon Pinyosinwat phát động hiệu quả đến đâu.
“Set Zero” được đích thân Bộ trưởng Narumon phát động hôm 13/1, sau buổi họp kéo dài nhiều giờ với Ủy ban Quản lý và Phát triển trái cây cùng các hiệp hội, doanh nghiệp. Thời điểm ấy, Trung Quốc đã thông báo áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt với sầu riêng nhập khẩu, bao gồm cả sản phẩm có nguồn gốc từ Thái Lan, được 3 ngày.
Sầu riêng muốn nhập khẩu vào thị trường Trung Quốc cần có thêm giấy kiểm định vàng O (còn gọi là còn gọi là Auramine O, hay Basic Yellow 2 - BY2), bên cạnh giấy kiểm định Cadimi đã quy định trước đó.
“Niềm tin vào mặt hàng trái cây chủ lực của Thái Lan bị lung lay”, Văn phòng Chính phủ nước này mô tả diễn biến lúc bấy giờ. Một chiến dịch lớn, quy mô toàn quốc nhanh chóng được người đứng đầu ngành nông nghiệp đưa ra, có tên “Trái cây an toàn, chất lượng phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu”. Theo đó, Bộ trưởng Narumon yêu cầu tất cả trái cây, rau quả do Thái Lan sản xuất đều không sử dụng chất cấm, không tồn dư lượng chất hóa học không được phép, nhằm xây dựng niềm tin cho đối tác xuất khẩu.
Báo giới Thái Lan gọi chiến dịch này bằng tên ngắn gọn “Set Zero”. Bên cạnh loại bỏ các nguy cơ gây mất an toàn, vệ sinh, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã đặt mục tiêu tháo gỡ khó khăn về thương mại rau quả trong vòng… 10 ngày bằng một loạt biện pháp mạnh. Bao gồm, kiểm tra 100% container xuất khẩu, xét nghiệm tồn dư Cadimi, vàng O trong sầu riêng theo yêu cầu của Trung Quốc… Nếu phát hiện vi phạm, sẽ lập tức xử lý, thậm chí truy tố.
Phòng Quan hệ công chúng, Văn phòng Chính phủ Thái Lan ra thông báo về Chiến dịch 'Set Zero' kèm hình ảnh của Bộ trưởng Narumon.
“Thái Lan mong muốn nâng cao hơn nữa chất lượng rau quả và nhấn mạnh không bao giờ sử dụng chất cấm”, PGS.TS Narumon, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã nói với báo chí và bày tỏ, Bộ không thờ ơ với vấn đề ảnh hưởng đến hàng triệu nông dân.
Cùng chung tay trong chiến dịch “Set Zero” có các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã như Cục Khuyến nông, Cục Tiêu chuẩn Thực phẩm và Hàng hóa Nông nghiệp Quốc gia (ACFS), Văn phòng Kinh tế Nông nghiệp... và Tham tán Nông nghiệp Thái Lan tại Bắc Kinh, Tokyo. Sau khi thảo luận kỹ lưỡng, các bộ, ngành thống nhất và hướng dẫn ngành hàng sầu riêng Thái Lan 3 điểm chính.
Thứ nhất, phải sử dụng thuốc BVTV đúng chủng loại, số lượng theo hướng dẫn của Bộ Y tế hoặc Đạo luật về các chất nguy hại với sức khỏe con người, hoặc theo yêu cầu của quốc gia đối tác thương mại. Thứ hai, lập tức đình chỉ hoạt động nếu phát hiện tổ chức, cá nhân sử dụng các chất không được phép. Thứ ba, trong trường hợp cơ quan chức năng nghi ngờ sầu riêng có sử dụng chất cấm thì có thẩm quyền yêu cầu cơ sở đóng gói đưa sầu riêng đi phân tích tại phòng thí nghiệm. Bằng chứng có thể được sử dụng để xem xét cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật.
Đặc biệt từ ngày 13/1, Thái Lan sẽ đặt tất cả các mức dư lượng chất cấm (chẳng hạn Cadimi, vàng O trên sầu riêng về “0”), nhằm nâng cao ý thức của người sản xuất.
Coi việc kiểm soát các tiêu chuẩn của sản phẩm rau quả là khâu cực kỳ khẩn thiết để nâng cao giá trị cho chuỗi ngành hàng cũng như đời sống cho người dân, Bộ trưởng Narumon mong muốn những biện pháp mạnh, trong thời gian ngắn là lời cam kết của Thái Lan với thị trường quốc tế về chất lượng rau quả của nước này. Đồng thời khẳng định, sẽ thực hiện chiến dịch một cách nghiêm túc, hiệu quả, để nâng cao niềm tin vào sầu riêng cũng như các loại mặt hàng khác được sản xuất từ xứ Chùa vàng.
Tổng cục trưởng Tổng cục Nông nghiệp Rapeephat trực tiếp lấy mẫu kiểm dịch từ sầu riêng.
Trong ngắn hạn, Bộ trưởng đề nghị các tổ chức, cá nhân tập trung vào 3 nhiệm vụ chính. Một là, dọn dẹp cơ sở sản xuất, khu vực làm việc cũng như các trang thiết bị để ngăn ngữa lây nhiễm từ các hóa chất. Hai là, hiệp hội, người trồng sầu riêng tích cực tuyên truyền, vận động nội bộ để kiểm tra chặt chẽ chất lượng sầu riêng trước khi cắt, nhất là dư lượng Cadimi, vàng O. Ba là, hỗ trợ các cơ quan chứng nhận kiểm nghiệm ở cả khu vực công và tư, cam kết nâng cao năng lực hoạt động của các phòng thử nghiệm.
"Đây là cơ hội để nâng cao chất lượng sầu riêng Thái Lan, cũng như đẩy mạnh hợp tác giữa doanh nghiệp và người dân", Bộ trưởng Narumon nhìn nhận, đồng thời khuyến nghị các bên liên quan trong chuỗi nên dồn lực vào khâu sản xuất, phát hiện các mối nguy gây mất an toàn thực phẩm, tránh việc tập trung quá nhiều vào thị trường tiêu thụ. Bà cũng kêu gọi người trồng sầu riêng kiên nhẫn, bởi đang trong đợt nghỉ lễ Tết nguyên đán nên GACC vẫn ngừng thông quan và chỉ mở cửa trở lại vào ngày 4/2.
Mở rộng hơn nữa chiến dịch
Thông báo phát đi từ Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã hôm 13/1 được gửi công khai đến các địa phương, hiệp hội ngành hàng và các tổ chức liên quan. Nhiều tốp cán bộ chuyên môn đã được cử đi những vùng trồng sầu riêng lớn, đặc biệt là khu vực phía Nam, tại tỉnh Chumphon và Nakhon Si Thammarat. “Muốn chuẩn hóa sản phẩm thì phải chặt chẽ ngay từ bước đầu tiên”, bà Narumon bộc bạch và trấn an người dân, rằng sẽ phối hợp Cục Thương mại Nội địa (Bộ Thương mại) để quản lý giá sầu riêng, đồng thời đề nghị người dân hợp tác, tránh tâm lý “bán lúa non” để sản phẩm bị hạ giá thêm.
Đích thân Tổng cục trưởng Tổng cục Nông nghiệp Rapeephat Chandrasriwong đã đến thị sát và trực tiếp lấy mẫu kiểm nghiệm sầu riêng tại khu vực sân bay Suvarnabhumi. Ông cũng yêu cầu các cơ sở sản xuất, thu mua, sơ chế, đóng gói sầu riêng tuyệt đối tuân thủ nguyên tắc “4 không”. Đó là: không non, không sâu bệnh, không dùng phẩm màu (tương tự dung dịch vàng O) và không sử dụng chất cấm.
"Chúng tôi sẽ tiến hành thu thập và kiểm tra ngẫu nhiên các mẫu sầu riêng từ các vùng trồng. Nếu phát hiện vi phạm, chúng tôi sẽ xử lý trách nhiệm của người đứng đầu của cơ sở, cũng như cơ quan quản lý liên quan", ông Rapeephat nói.
Thái Lan quyết tâm xây dựng niềm tin với các đối tác thương mại bằng Chiến dịch 'Set Zero'.
Bằng một loạt biện pháp tích cực, chủ động, Thái Lan xuất khẩu sầu riêng trở lại từ hôm 20/1, tại cửa khẩu Nakhon Phanom và cảng hàng không Suvarnabhumi. 6 phòng thí nghiệm chỉ định xét nghiệm vàng O làm việc hết công suất để kịp thời đáp ứng các yêu cầu mới của Trung Quốc. Như vậy, tính từ khi Trung Quốc áp dụng các biện pháp kiểm tra nghiêm ngặt với sầu riêng (hôm 10/1), Thái Lan cần khoảng 10 ngày để nối lại giao thương.
Song song với quá trình triển khai "Set Zero", Thái Lan còn thí điểm xây dựng mô hình trồng sầu riêng hữu cơ quy mô lớn đầu tiên tại khu vực miền Đông, phục vụ cả thị trường trong nước và xuất khẩu. Văn phòng Nghiên cứu và Phát triển Nông nghiệp Khu vực 6 và chính quyền tỉnh Chanthaburi được giao nhiệm vụ.
Các hộ dân tham gia mô hình, ngoài thực hiện các biện pháp thực hành nông nghiệp tốt (GAP) hoặc tương đương, còn phải ký cam kết và tuân thủ nghiêm ngặt yêu cầu không phun thuốc kích thích thực vật, định kỳ xét nghiệm mẫu đất, nước trong vùng trồng, có biện pháp quản lý sức khỏe cây trồng hiệu quả, bổ sung dinh dưỡng cho đất và cây trồng một cách an toàn, tiết kiệm, hiệu quả...
Từ cuối tháng 12/2024, Văn phòng Nghiên cứu và Phát triển Nông nghiệp Khu vực 6 đã tổ chức nhiều hội nghị đầu bờ về “Công nghệ sản xuất sầu riêng hữu cơ” tại tỉnh Chanthaburi, dành cho tất cả những nông dân muốn tìm hiểu và áp dụng vào sản xuất trái cây hữu cơ. Mục đích nhằm tạo ra một mạng lưới canh tác bền vững, cũng như nghiên cứu sâu hơn về khả năng chế biến sầu riêng hữu cơ (làm bánh, kem sầu riêng...).
Thái Lan xuất khẩu sầu riêng trở lại từ hôm 20/1.
Sầu riêng, măng cụt và nhãn là 3 mặt hàng chủ lực của Thái Lan, chiếm hơn 85% giá trị xuất khẩu trái cây năm 2024. Tương tự Việt Nam, Trung Quốc là thị trường số một của người Thái, chiếm đến 90% giá trị xuất khẩu trái cây tươi. Tuy nhiên, từ năm 2022, xuất khẩu sầu riêng (trái cây chủ lực) sang Trung Quốc chững lại và hiện Thái Lan đang bị Việt Nam cạnh tranh gay gắt ngôi đầu.
Tờ Bangkok Post dẫn lời ông Aat Pisanwanich, nhà phân tích kinh tế và cố vấn các vấn đề ASEAN, năm 2024, Thái Lan xuất khẩu khoảng 860.000 tấn sầu riêng sang Trung Quốc, giảm 13% so với mức 990.000 tấn của năm 2023, với giá trị giảm từ 4,12 tỷ USD xuống còn 3,75 tỷ USD. Ông Aat dự báo, sầu riêng Thái Lan tiếp tục gặp thách thức trong thời gian tới bởi sản lượng sầu riêng Việt Nam tăng nhanh, khoảng 1-2 năm nữa có thể ngang bằng Thái Lan.
Bước vào mùa xuất khẩu trái cây mới (được tính từ sau Tết nguyên đán), Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Narumon cho rằng, sầu riêng và nhãn tiếp tục là 2 mặt hàng được Trung Quốc ưa chuộng nhất. Do đó, ngoài sầu riêng, Chiến dịch "Set Zero" còn mở rộng độ phủ tới nhãn.
Trước mắt, Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã đề nghị tăng cường kiểm soát và giám sát chặt chẽ dư lượng lưu huỳnh đioxit (SO2) trên các sản phẩm nhãn. SO2 thường được sử dụng để bảo quản trái cây sấy khô, làm hạn chế xuất hiện những vết màu nâu trên vỏ trái cây tươi. Chất này còn giúp thực phẩm nhìn bắt mắt hơn bởi có tác dụng chống mốc.
