Những con số báo động
Năm nay đã gần hết thời gian mưa chính vụ ở Quảng Trị nhưng trời lại mưa quá ít. Theo Sở NN-PTNT Quảng Trị, lượng mưa của năm 2014 là thấp nhất từ năm 1976 đến nay, chỉ ở mức 1.569 mm, bằng 62% năm trước.
Nhiều hồ chứa nước lớn đạt mức thấp, như Kinh Môn chỉ có 37%, Trúc Kinh hơn 38%, Đá Mài hơn 33%, La Ngà đạt 52%... dung tích thiết kế. Mức nước hồ chứa nước thủy lợi - thủy điện Quảng Trị chỉ có 38%, đang ở mức hạn chế công suất và giảm mức tưới vùng hạ lưu.
Ông Nguyễn Văn Bài, GĐ Sở NN-PTNT đã thúc giục các đơn vị, ban ngành liên quan và huyện, thị hết sức khẩn trương tìm phương án chống hạn cho vụ ĐX 2014-2015 và HT 2015 cũng như chuyển đổi cơ cấu cây trồng ứng phó kịp thời với tình hình khô hạn đang hiện hữu và có nguy cơ rất nặng nề.
Vùng SXNN của Quảng Trị chia thành các khu vực lớn với những đặc điểm, thế mạnh khác nhau, song tất cả đều phụ thuộc vào nguồn nước tưới tiêu. Với đập dâng Nam Thạch Hãn phục vụ tưới cho hai vựa lúa Bắc Triệu Phong và Nam Hải Lăng, khả năng chỉ tưới được 3.600/5.300 ha, diện tích bị bạn gần 1.800 ha. Các vùng khác cũng ở Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ gặp tình trạng thiếu nước tưới trầm trọng.
Theo đó, với tình hình thời tiết và mực nước ở các hồ chứa như hiện nay, dự báo vụ ĐX này mưa càng thiếu hụt nên nguy cơ hạn hán và mặn xâm nhập xảy ra trên diện rộng, trong đó SX lúa chịu nhiều ảnh hưởng nhất.
Nhiều diện tích lúa không có nước tưới sẽ bị khô, nếu có tưới cũng không đảm bảo suốt vụ nên năng suất bấp bênh, sản lượng không đảm bảo. Do vậy, ông Nguyễn Văn Bài chỉ đạo chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp là việc làm cần thiết để đảm bảo SX hiệu quả. Với cây lúa nên chọn các giống ngắn ngày, chịu hạn, năng suất cao.
TGĐ Cty TNHH MTV Quản lý, khai thác công trình thủy lợi Quảng Trị, ông Nguyễn Duy Thông cho biết, trước tình hình thiếu hụt trầm trọng nguồn nước nêu trên, để chủ động trong việc chống hạn, tưới tiêu phục vụ SX ĐX 2014-2015 và cả năm 2015, Cty đã có phương án chống hạn chi tiết, phân công công việc cụ thể đến từng đơn vị. Qua tính toán cân đối lượng nước, xác định sẽ có gần 4.000 ha lúa thiếu nước trong năm 2015.
Do đó, phương án trước hết là dùng các trạm bơm điện, trạm bơm lẻ tăng cường tưới cho vụ ĐX, tận dụng các nguồn nước hồi quy, sông suối để bơm, tát tưới lúa. Tăng cường các biện pháp tưới tiết kiệm hợp lý ngay từ đầu vụ ĐX, chủ động khoanh vùng và đặt máy bơm hổ trợ đối với những vùng có điều kiện bơm, tập trung nạo vét các sông hói đảm bảo dẫn nước thông suốt, ngăn nước mặn nhập vào nội đồng...
Nhiều hồ chứa nước khô hạn giữa mùa mưa
| Theo tính toán sơ bộ cần phải có 51 tấn giống ngô và 16 tấn giống đậu xanh(tương đương hơn 13 tỷ đồng ) thì Quảng Trị mới có đủ điều kiện giống thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng tránh hạn, đảm bảo hiệu quả SXNN cho nông dân với diện tích như trên. Vì vậy, ông Bài đề nghị Bộ NN-PTNT quan tâm hỗ trợ kinh phí và giống ngô, đậu xanh giúp Quảng Trị thực hiện việc chuyển đổi có kết quả tốt. Về phần địa phương, đề nghị tỉnh có chính sách hỗ trợ giá giống ngô, đậu xanh nhằm động viên nông dân chuyển đổi cây trồng trên đất lúa khô hạn. |
Kinh phí để chống hạn có hiệu quả cho năm nay là rất lớn. Ông Thông đề nghị UBND tỉnh sớm bố trí kinh phí chống hạn sớm ngay từ đầu vụ để chủ động triển khai, nạo vét, đắp đập, giữa nước ngọt và khoanh vùng bơm chống hạn kịp thời....
Chuyển đổi 8.400 ha lúa sang ngô
Ông Nguyễn Văn Bài đốc thúc các huyện, thị phải xắn tay chống hạn ngay từ đầu vụ, không thể ngồi chờ đợi điều kiện thuận lợi.
Qua số liệu báo động hạn hạn và khả năng cung ứng nước tưới của Cty TNHH MTV Quản lý, khai thác công trình thủy lợi, để chủ động giúp nông dân chuyển đổi sang cây trồng khác có hiệu quả hơn so với SX lúa truyền thống, giảm thiểu tác hại do hạn gây ra, Sở NN-PTNT đề nghị chuyển đổi 8.400 ha đất trồng lúa gặp khó khăn nguồn nước sang trồng các cây khác, trong đó vụ ĐX chuyển đổi 5.000 ha, vụ HT 2015 khoảng 3.400 ha.
Theo ông Bài, vụ ĐX 2014-2015, ngô được lựa chọn là cây chuyển đổi chính trên đất lúa, tập trung các giống ngô có năng suất và chất lượng cao, được thị trường ưa chuộng như HN88, C919, NK54... Ngô là cây trồng chủ lực trong quá trình tái cơ cấu SXNN, phù hợp với quy hoạch phát triển, mở rộng diện tích trồng ngô đến năm 2020 của tỉnh.
So với cây lúa thì nhu cầu nước của cây ngô chỉ bằng một nửa và 70% diện tích SX ngô hiện nay chủ yếu nhờ vào nước trời. Với năng suất ngô bình quân 3 tấn/ha (trong điều kiện khô hạn) và 6 - 10 tấn/ha (trong điều kiện thâm canh) thì người trồng ngô có lãi từ 15 - 20 triệu đồng/ha.
Với vụ HT 2015 thì đậu xanh được chọn cây trồng chuyển đổi chính trên đất lúa, tập trung các giống đậu xanh năng suất cao như ĐX208, ĐX 004... Đậu xanh thích hợp với nhiều loại chân đất, có thời gian sinh trưởng ngắn, ít bị ảnh hưởng bởi điều kiện ngoại cảnh và trồng được nhiều vụ trong năm. Với năng suất bình quân 12 - 15 tạ/ha, người trồng đậu xanh sẽ có lãi từ 5 - 10 triệu đồng/ha. Do đó những vùng hạn, SX lúa bấp bênh, chuyển đổi sang trồng đậu xanh rất phù hợp.
