Chống tham nhũng: Chưa xứng thực tế

+ Biểu hiện nương nhẹ tội phạm tham nhũng!

+ Suy giảm lòng tin nhân dân

Ngày 22/10, Chính phủ báo cáo công tác phòng chống tham nhũng trước QH. Theo đó, năm 2013 ngành thanh tra đã phát hiện 80 vụ việc tham nhũng, cơ quan điều tra khởi tố 233 vụ án tham nhũng. Tuy nhiên, theo đánh giá của UBTVQH thì công tác phòng chống tham nhũng vẫn chưa tương xứng tình hình thực tế…

Nỗ lực nhưng chưa hiệu quả

Báo cáo trước QH, Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền cho biết, trong năm 2013 công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiểm toán đã có nhiều cố gắng. Toàn ngành đã triển khai 4.474 cuộc thanh tra hành chính và 131.749 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành tại 287.325 tổ chức, cá nhân.

Qua thanh tra phát hiện vi phạm 12.639,6 tỷ đồng, 1.438 ha đất; kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước 5.053,5 tỷ đồng và 1.374 ha đất (đã thu hồi 2.390 tỷ đồng, 18,2 ha đất); xử phạt vi phạm hành chính 324,7 tỷ đồng; xuất toán, loại khỏi giá trị quyết toán do chưa thực hiện đúng quy định và đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét xử lý 6.379,8 tỷ đồng, 51 ha đất; đã kiến nghị xử lý kỷ luật hành chính đối với 550 tập thể, 1.051 cá nhân; ban hành 153.457 quyết định xử phạt vi phạm hành chính tổ chức, cá nhân; chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 50 vụ, 52 đối tượng.

Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính trong năm 2012 đối với niên độ ngân sách 2011 là 14.710,8 tỷ đồng, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền tổ chức kiểm điểm, xem xét trách nhiệm để xử lý đối với 27 cá nhân; chuyển 7 hồ sơ vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật sang cơ quan điều tra, cơ quan thanh tra.

Chủ nhiệm UB Tư pháp QH Nguyễn Văn Hiện: "Vẫn còn tồn tại hiện tượng giảm nhẹ hình phạt dưới khung hay bỏ lọt tội phạm"

Trong hoạt động phòng chống tham nhũng, ngành thanh tra phát hiện 80 vụ, 90 đối tượng có hành vi liên quan đến tham nhũng với số tiền 117,5 tỷ đồng, kiến nghị thu hồi 117,5 tỷ đồng; đã thu hồi 59 tỷ đồng, kiến nghị xử lý hành chính đối với 4 tập thể, 28 cá nhân, chuyển cơ quan điều tra hình sự 11 vụ, 34 đối tượng.

Lực lượng cảnh sát điều tra đã thụ lý 371 vụ án, 847 bị can phạm tội về tham nhũng, trong đó: khởi tố mới 233 vụ, 568 bị can (so với cùng kỳ năm trước tăng 11 vụ và 97 bị can); thiệt hại khoảng 9.260 tỷ đồng; 51.000 lượng vàng SJC và 155.000m2 đất; đã thu hồi nộp ngân sách nhà nước trên 900 tỷ đồng. Đã kết luận điều tra 255 vụ, 581 bị can; đình chỉ điều tra 7 vụ, 6 bị can; tạm đình chỉ 9 vụ, 23 bị can; hiện đang điều tra 96 vụ, 230 bị can.

Số liệu trên cho thấy trong năm 2013 hoạt động điều tra, xử lý hành vi tham nhũng có tiến bộ, số vụ án tham nhũng được khởi tố, truy tố tăng lên, số bị cáo được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ thấp hơn so với các năm trước.

Nhưng bên cạnh đó, Tổng Thanh tra CP Trần Văn Truyền cũng thừa nhận công tác thanh kiểm tra vẫn còn nhiều hạn chế như: việc tự kiểm tra phát hiện tham nhũng ở các cơ quan tổ chức còn yếu, hoạt động của các cơ quan chuyên trách về phòng chống tham nhũng chưa hiệu quả; vẫn còn hiện tượng xử lý hành vi tham nhũng bằng kỉ luật hành chính và áp dụng các biện pháp giảm nhẹ.

Chấp pháp không nghiêm

Thẩm tra Báo cáo Chính phủ, Quốc hội cho rằng vẫn chưa có sự đánh giá, phân tích sâu sắc nguyên nhân của những việc chưa làm được, nhất là những hạn chế, yếu kém mà qua nhiều năm vẫn chưa được khắc phục.

Điều đáng lưu ý là Chính phủ vẫn chưa nêu được cụ thể những bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức, đơn vị đã làm tốt và chưa làm tốt công tác phòng chống tham nhũng hoặc những nơi, những lĩnh vực để xảy ra nhiều vụ việc tham nhũng.

Phân tích hạn chế trong công tác phòng chống tham nhũng, Chủ nhiệm UB Tư pháp QH Nguyễn Văn Hiện khẳng định vẫn còn tồn tại hiện tượng giảm nhẹ hình phạt dưới khung hay bỏ lọt tội phạm. Ông Hiện đưa ra dẫn chứng, năm 2013, VKSND Tối cao đã khởi tố 21 vụ với 20 bị can về nhóm tội tham nhũng chức vụ trong hoạt động tư pháp.

“Nhưng việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng của các cơ quan có thẩm quyền vẫn chưa tương xứng với tình hình tham nhũng đang diễn ra”, ông Hiện nói. Hành vi vi phạm pháp luật và số tài sản sai phạm liên quan tới hành vi vi phạm pháp luật phát hiện được là rất lớn, nhưng việc xử lý hành vi tham nhũng và thu hồi tài sản còn rất ít.

Qua giám sát, khảo sát của UB Tư pháp ở một số địa phương cho thấy, nhiều hành vi có liên quan tới tham nhũng chỉ bị xử lý kỷ luật hành chính. Việc đình chỉ điều tra, nhất là đối với một số vụ án đặc biệt nghiêm trọng vẫn diễn ra.

Cụ thể, từ tháng 10/2010 đến tháng 4/2013, riêng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã đình chỉ 4 vụ với 27 bị can và đình chỉ 11 bị can trong các vụ án tham nhũng khác (toàn ngành kiểm sát đình chỉ 16 vụ với 91 bị can phạm tội tham nhũng, chiếm 2,11%); có tình trạng áp dụng hình phạt không đúng quy định của pháp luật như hình phạt nhẹ, phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt, cho hưởng án treo hoặc phạt cải tạo không giam giữ.

Thậm chí số bị cáo cho hưởng án treo và phạt cải tạo không giam giữ chiếm 31,2% tổng số bị cáo phạm các tội về tham nhũng đã xét xử. Một số bị cáo phạm tội nghiêm trọng, rất nghiêm trọng vẫn được hưởng án treo.

Một hạn chế nữa trong hoạt động chống tham nhũng của Chính phủ được QH nhấn mạnh đó là năng lực của các đoàn thanh tra, các đơn vị kiểm toán. Tại các địa phương, cơ quan thanh tra tiến hành rất nhiều cuộc thanh tra nhưng lại phát hiện được rất ít tham nhũng; có địa phương trong hơn 2 năm thực hiện 804 cuộc thanh tra nhưng chỉ phát hiện được 1 đến 2 vụ tham nhũng nhỏ và kiến nghị xử lý kỷ luật, hành chính.

Việc xử lý sai phạm, thực hiện kiến nghị sau kết luận của thanh tra, kiểm toán hạn chế. Số tiền, tài sản sai phạm có liên quan đến tham nhũng phát hiện được qua công tác thanh tra, kiểm toán thường được kiến nghị thu hồi khoảng trên 40% nhưng số thu hồi được còn thấp hơn nữa, chỉ đạt dưới 50% số tiền, tài sản kiến nghị thu hồi.

Thực trạng xử lý không đúng pháp luật một số vụ tham nhũng và tình hình tham nhũng ngay trong chính các cơ quan tư pháp đã làm giảm lòng tin của nhân dân vào công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng.