Ca khúc "Ngày xưa Hoàng Thị" xuất bản lần đầu tiên vào năm 1971.
“Ngày xưa Hoàng Thị’ từ một bài thơ của Phạm Thiên Thư, đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành ca khúc nổi tiếng. Khi nhắc đến những bản tình ca mơ mộng tuổi học trò, có lẽ nhiều người sẽ nhớ đến ca khúc “Ngày xưa Hoàng Thị” với những câu hát “Em tan trường về, anh theo Ngọ về/ Chân anh nặng nề, lòng anh nức nở/ Mai vào lớp học, anh còn ngẩn ngơ ngẩn ngơ”
Ca khúc “Ngày xưa Hoàng Thị” được công bố lần đầu tiên vào năm 1971, qua tiếng hát Thái Thanh. Sức lan tỏa của “Ngày xưa Hoàng Thị” trong đời sống âm nhạc, khiến không ít người quan tâm đến thân phận thực sự của Hoàng Thị Ngọ, và cũng không ít người tự nhận mình là… Hoàng Thị Ngọ.
Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, nhân vật Hoàng Thị Ngọ bằng xương bằng thịt chưa bao giờ xuất hiện trước công chúng. Ngôi nhà ngày xưa của Hoàng Thị Ngọ trên đường Thạch Thị Thanh, quận 1, TPHCM cũng đã đổi chủ từ lâu. Giới mộ điệu đã tò mò tìm hiểu và biết rằng, Hoàng Thị Ngọ sau năm 1975 đã định cư ở Mỹ với một cuộc sống êm đềm.
Có người cùng thời đã vẽ lại chân dung Hoàng Thị Ngọ bằng những nét phác thảo trang nhã, nhằm tri ân một bóng hồng đã góp phần làm nên tác phẩm “Ngày xưa Hoàng Thị” gửi gắm bao nhiêu tâm tư dịu ngọt cho những người yêu cái đẹp thánh thiện: “Xưa theo Ngọ về/ Mái tóc Ngọ dài/ Hôm nay đường này/ Cây cao hàng gầy/ Đi quanh tìm hoài/ Ai mang bụi đỏ đi rồi”.
Chân dung Hoàng Thị Ngọ theo ký ức của những người cùng thời.
Theo ký ức của nhà thơ Phạm Thiên Thư, thì bài thơ “Ngày xưa Hoàng Thị” được viết vào năm 1966, khi bất chợt ông đi trên con đường cũ và hồi ức về giai đoạn học trò hồn nhiên. Trong bài thơ, Phạm Thiên Thư viết: “Mười năm rồi Ngọ/ Tình cờ qua đây/ Cây xưa vẫn gầy/ Phơi nghiêng dáng đỏ/ Áo em ngày nọ/ Phai nhạt mấy màu/ Chân theo tìm nhau/ Còn là vang vọng…”. Nghĩa là, trong ký ức nhà thơ Phạm Thiên Thư, chân dung Hoàng Thị Ngọ được ghi tạc lúc còn nữ sinh rất ngây thơ.
Nhà thơ Phạm Thiên Thư chia sẻ, Hoàng Thị Ngọ sinh năm Nhâm Ngọ 1942 nên bố mẹ đặt tên Ngọ luôn cho dễ nhớ. Hoàng Thị Ngọ nhỏ hơn Phạm Thiên Thư hai tuổi, nhưng học chung lớp ở trường trung học Văn Lang. Nhà của cả hai người đều nằm ở khu vực Tân Định- Sài Gòn, nên con đường Trần Quang Khải với những cây dầu cao vút mỗi ngày đều chứng kiến nữ sinh Hoàng Thị Ngọc bước chậm rãi phía trước, còn chàng trai Phạm Thiên Thư rụt rè đi sau ngắm trộm nhớ thầm, đúng như những câu thơ miêu tả: “Em tan trường về/ Cuối đường mây đỏ/ Anh tìm theo Ngọ/ Dáng lau lách buồn…/Lòng sao rưng rưng/ Như trời mây ngợp/ Hôm sau vào lớp/ Nhìn em ngại ngần”.
Và tất nhiên, không gian đô thị của mối tình ấy, khác hẳn với hơi hướng thôn dã mà nhạc sĩ Phạm Duy cố tình tạo ra trong ca khúc: “Em đi dịu dàng/ Bờ vai em nhỏ/ Chim non lề đường/ Nằm im giấu mỏ/ Anh theo Ngọ về/ Gót giày lặng lẽ đường quê…”.
Nhan sắc của Hoàng Thị Ngọ như thế nào, mà đi vào tác phẩm nghệ thuật một cách diễm lệ như vậy? Nhà thơ Phạm Thiên Thư miêu tả sinh động: “Cô Ngọ có dáng người thanh mảnh với mái tóc dài thả ngang vai. Mỗi khi xếp hàng vào lớp, cô ấy đứng đầu hàng bên nữ, tôi đứng cuối hàng bên nam, tha hồ... chiêm ngưỡng! Vào lớp, cô ấy ngồi bàn đầu, tôi ngồi bàn cuối, cũng tha hồ chiêm ngưỡng! Cô Ngọ học rất giỏi, còn tôi chỉ giỏi đánh lộn!”.
Trái ngược nhau như thế, nên Phạm Thiên Thư yêu Hoàng Thị Ngọ bằng một mối tình nhẹ nhàng sương khói, chưa bao giờ hẹn hò, cũng chưa bao giờ thề nguyện. Có chăng, chỉ là một phút giây chàng lấy hết can đảm để bày tỏ chút chân thành với nàng “Em tan trường về/ Đường mưa nho nhỏ/ Trao vội chùm hoa/ Ép vào cuốn vở/ Thương ơi vạn thuở/ Biết nói chi nguôi/ Em mỉm môi cười/ Anh mang nỗi nhớ…”. Cảm xúc ấy, khi phổ thành ca khúc, được nhạc sĩ Phạm Duy nhấn nhá “muôn thuở còn thương, còn thương”.
Nhà thơ Phạm Thiên Thư năm nay 83 tuổi, đang sinh sống tại TP.HCM.
Viết bằng thể thơ 4 chữ giàu nhịp điệu, bài thơ “Ngày xưa Hoàng Thị” hơn 30 câu, chủ yếu kể lại chuyện tình lãng đãng tuổi học trò. Cái độc đáo của bài thơ là tách họ tên người con gái Hoàng Thị Ngọ thành hai phần, phần “Hoàng Thị” nằm ở tựa đề và phần “Ngọ” đưa vào nội dung. Xét trên văn bản nghệ thuật, “Ngày xưa Hoàng Thị” không có câu thơ xuất thần, nhưng khả năng cảm thụ thi ca và kỹ thuật sử dụng luyến láy của nhạc sĩ Phạm Duy đã làm nên một ca khúc rung động sâu xa.
Ai từng nghe ca khúc “Ngày xưa Hoàng Thị” đều tìm thấy cảm xúc về thuở mơ mộng của mình, sự đắm đuối của trái tim mới lớn, sự trong trẻo của kỷ niệm yêu đương: “Bao nhiêu là ngày/ Theo nhau đường dài/ Trưa trưa chiều chiều/ Thu đông chẳng nhiều/ Xuân qua rồi thì/ Chia tay phượng nở sang hè”. Những câu 6 chữ trong ca từ, dĩ nhiên là của nhạc sĩ Phạm Duy phóng bút thêm, dựa trên những câu 4 chữ của Phạm Thiên Thư.
Để giúp công chúng hiểu thêm về “Ngày xưa Hoàng Thị” và mối duyên sương khói xung quanh người đẹp Hoàng Thị Ngọ, chuyên mục “Chuyện tình khó quên” trên Nông nghiệp Radio giới thiệu câu chuyện “Phạm Thiên Thư ngày ấy tương tư em tan trường về” lúc 20h tối nay 9/9.
