Đây là năm thứ hai liên tiếp thực hiện đặc xá theo Luật Đặc xá 2018. Năm ngoái, 2021, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cũng ký quyết định đặc xá cho 3.026 phạm nhân đang chấp hành án, 3 người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù và 6 trường hợp đang hoãn chấp hành án phạt tù.
Ông Phạm Thanh Hà, Phó chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước công bố Quyết định số 766/2022/QĐ -CTN, trong đó nêu rõ, thực hiện đặc xá tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân dịp Quốc khánh 2/9/2022. Thời gian đã chấp hành án phạt tù để xét đặc xá tính đến ngày 31/8/2022.
Trả lời báo chí, Thiếu tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an, cho biết đến nay chưa thống kê được có bao nhiêu người đủ điều kiện đặc xá trong đợt này. Các phạm nhân đều bình đẳng khi xét đặc xá, tuy nhiên nhóm người phạm tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế và chức vụ phải kèm theo một điều kiện là "hoàn thành nghĩa vụ phần dân sự".
Lý giải về việc năm thứ 2 liên tiếp thực hiện đặc xá, Thứ trưởng Nguyễn Văn Long cho hay, đây thể hiện tính nhân văn, nhân đạo và khoan hồng của pháp luật. "Hơn nữa, hàng ngàn người được đặc xá năm 2021 đã hưởng niềm vui, về với gia đình để làm lại cuộc sống. Đa số họ đều chấp hành tốt các quy định, chỉ có 2 người được đặc xá dịp năm ngoái phạm tội lại bởi thế năm nay lại tiếp tục đặc xá", ông Long nói.
Các đối tượng được đặc xá bao gồm người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.
Để được đặc xá, người đang chấp hành án phải đáp ứng được 7 điều kiện. Tiêu chí đầu tiên được xét đến là ý thức cải tạo tốt, được xếp loại từ khá trở lên; chấp hành án tù ít nhất 1/2 thời gian phạt hoặc 15 năm tù.... Nếu những người này được giảm thời gian chấp hành án phạt tù thì thời gian đó không được tính là đã chấp hành.
Một điều kiện khác là phạm nhân phải chấp hành xong hình phạt bổ sung là tiền. Phạm nhân thi hành được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác và lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt nên không thể thi hành tiếp phần còn lại cũng được xem xét. Riêng tội phạm tham nhũng cần thực hiện xong hết các nghĩa vụ này.
Người lập công, mắc bệnh hiểm nghèo, đau ốm thường xuyên, khuyết tật, từ đủ 70 tuổi trở lên, là lao động duy nhất trong gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nữ phạm nhân có thai hoặc có con dưới 3 tuổi đang ở cùng... sẽ được xem xét đặc xá khi chấp hành ít nhất 1/3 hoặc 2/5 thời gian án tù hay 13 năm với tù nhân chung thân được giảm xuống án tù có thời hạn.
Đợt đặc xá dịp Quốc khánh năm nay không xét các trường hợp phạm nhân bị kết tội phản bội tổ quốc, gián điệp, hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, phá rối an ninh... Người trước đó đã được đặc xá, có hai tiền án trở lên, giết người có tổ chức, hiếp dâm và hiếp dâm trẻ em có tính chất loạn luân, cướp tài sản có sử dụng vũ khí... cũng không được xét đặc xá đợt này.