Công khai cơ sở sản xuất cây giống vi phạm

Tồn tại nhiều bất cập

Ngày 6/7, Bộ NN-PTNT phối hợp UBND tỉnh Bến Tre tổ chức Hội nghị Quản lý chất lượng giống cây ăn quả phía Nam.

Theo Bộ NN-PTNT, trái cây là ngành hàng quan trọng, có lợi thế phát triển của nước ta với khoảng 50 chủng loại, diện tích trên 1,2 triệu ha, tổng sản lượng hàng năm hơn 13,5 triệu tấn. Hiện nay các chủng loại trái cây đã và đang phục vụ tốt nhu cầu tiêu dùng trong nước. Đồng thời, gia tăng xuất khẩu cả về chủng loại, cơ cấu sản phẩm, thị trường và giá trị kim ngạch. Bên cạnh một số kết quả đạt được, sản xuất kinh doanh giống cây ăn quả hiện còn những tồn tại, hạn chế.

Theo đó, hệ thống sản xuất và cung ứng giống ở quy mô hộ kinh doanh, nhỏ lẻ hiện nay chiếm chủ yếu. Rất ít các doanh nghiệp lớn tham gia đầu tư vào sản xuất cây giống. Nhiều cơ sở chưa đáp ứng đầy đủ quy định vẫn tham gia sản xuất, kinh doanh nên khó quản lý, đảm bảo nguồn gốc, chất lượng cây giống.

Ngoài ra, công tác thanh tra, kiểm tra chất lượng giống trong thời gian qua mặc dù đã được Bộ NN-PTNT chỉ đạo quyết liệt, sự triển khai vào cuộc của các địa phương nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, hiệu quả. Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn cấp quốc gia và cấp cơ sở chưa thật hoàn thiện, gây khó khăn cho quản lý và công tác kiểm tra, thanh tra giống cây ăn quả thời gian qua.

Ông Nguyễn Minh Cảnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, cho biết, với diện tích sản xuất giống cây ăn quả trên 1.500ha, Bến Tre trở thành địa phương có diện tích sản xuất lớn nhất cả nước. Tính đến nay, tổng số hộ sản xuất, kinh doanh cây giống toàn tỉnh hơn 8.000 nông hộ, tập trung chủ yếu ở các huyện Chợ Lách, Mỏ Cày Bắc và Châu Thành.

Tổng cây giống cung cấp cho thị trường hàng năm trên 20 triệu sản phẩm các loại. Các giống cây trồng lưu thông trên thị trường luôn có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đạt chất lượng, có nhãn hiệu theo quy định.

Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, nhìn chung trong công tác quản lý giống cây trồng thời gian qua bên cạnh những mặt đạt được vẫn còn một số khó khăn nhất định về thị trường đầu ra, văn bản quy định về sản xuất, kinh doanh giống còn bất cập. Việc có quá nhiều cơ sở kinh doanh nhưng số lượng cơ sở chưa tuân thủ sự quản lý của cơ quan chuyên ngành, hoạt động tự do, trôi nổi nên chất lượng sản phẩm thiếu đồng bộ, còn bất cập.

Tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, gây hệ lụy cho ngành nông nghiệp, ảnh hưởng xấu đến thương hiệu, giá trị truyền thống của ngành hàng, thiệt hại kinh tế không nhỏ cho nhiều nhà vườn trong thời gian qua.

Ông Trần Ngọc Hiệp, Giám đốc Công ty Thanh Long Hoàng Hậu, cho rằng: Ở góc độ doanh nghiệp, vấn đề giống là yếu tố sống còn bởi khi trồng quy mô lớn mà sai giống có thể nói là khai tử doanh nghiệp. Do đó, chúng tôi mong rằng Chính phủ có biện pháp ra phải kiểm soát chặt chẽ, truy xuất nguồn gốc đối với cây giống khi ra thị trường để nông dân, doanh nghiệp trồng được bảo đảm an toàn.

Nhân rộng mô hình cây giống đạt chuẩn

Hiện nay, tỉnh Bến Tre có hơn 8.000 nông hộ sản xuất, kinh doanh giống cây trồng, tuy nhiên chỉ có 570 hộ đăng ký với cơ quan quản lý (chiếm 7,13%). Do đó, thực tế việc quản lý chất lượng sản phẩm giống cây trồng cũng còn nhiều khó khăn.

Thời gian qua, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm cây giống Sở NN-PTNT tỉnh Bến Tre đã tổ chức nhiều lớp tập huấn cho người dân biết và tuân thủ những quy định về sản xuất giống cây trồng, nhãn hiệu, thông tin truy xuất nguồn gốc sản xuất cây đầu dòng, vườn đầu dòng.

Bên cạnh đó, tổ chức đánh giá, bình tuyển, thẩm định 126 cây đầu dòng và 674 vườn đầu dòng có khả năng cung ứng từ 30 - 40 triệu mắt ghép. Song song đó, tỉnh Bến Tre còn thực hiện “Điểm nhân rộng mô hình cây giống đạt chuẩn” đối với những doanh nghiệp cơ sở có cây, vườn đầu dòng được chứng nhận.

Theo ông Huỳnh Quang Đức, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Bến Tre, ban đầu chỉ một vài hộ tham gia mô hình này. Thấy được hiệu quả, đến nay đã có nhiều hộ, cơ sở, doanh nghiệp tự nguyện tham gia.

“Hiện nay số cây đầu dòng tăng liên tục và còn tăng nữa. Đây là một tín hiệu rất tốt, từ chỗ sản xuất theo tự phát, cảm quan chuyển sang sản xuất bằng những giải pháp kỹ thuật, quy trình rõ ràng, có tính pháp lý đảm bảo đạt yêu cầu từ sản xuất đến tiêu dùng”, ông Đức thông tin.

Ông Nguyễn Thành Nghĩa, cơ sở sản xuất cây giống Tư Thành tại xã Sơn Định, huyện Chợ Lách (Bến Tre) cho biết, cơ sở có nhiều loại cây được công nhận cây đầu dòng, vườn đầu dòng như sầu riêng Ri6, Monthong, Black Thorn, Musangking, vú sữa Mica, bòn bon, mít ruột đỏ lá bầu, nhãn xuồng cơm vàng, thanh nhãn… Tham gia mô hình điểm nhân rộng cây giống đạt chuẩn, ông cho hay "khách hàng sẽ tin tưởng hơn".

Còn doanh nghiệp tư nhân giống cây trồng hoa kiểng Thanh Thanh ở ấp Hưng Nhơn, xã Hoà Nghĩa, huyện Chợ Lách là đơn vị có trên 30 cây đầu dòng và trên 70 vườn đầu dòng các loại giống cây trồng như sầu riêng, mít, bưởi, chanh, nhãn, chôm chôm, măng cụt… Ông Trần Thanh Thanh, chủ doanh nghiệp cho hay, để cạnh tranh thì chất lượng cần được ưu tiên. Mắt ghép chỉ lấy từ cây mẹ được chứng nhận cây đầu dòng hay vườn đầu dòng. Mỗi sản phẩm của doanh nghiệp đều có tem truy xuất nguồn gốc.

“Doanh nghiệp thường xuyên trưng bày sản phẩm cây giống tại các kỳ hội chợ nên việc có chứng nhận đăng ký cây đầu dòng, vườn đầu dòng là bắt buộc để chứng minh nguồn gốc xuất xứ, cũng như chất lượng sản phẩm. Tham gia mô hình điểm nhân rộng cây giống đạt chuẩn, tôi thấy doanh nghiệp có rất nhiều lợi thế, nhất là lòng tin của khách hàng đối với sản phẩm của mình”, ông Trần Thanh Thanh chia sẻ.

Sẽ công khai cơ sở sản xuất giống vi phạm

Để từng bước đưa công tác quản lý chất lượng giống cây ăn quả, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hoàng Trung đã chỉ đạo các cơ quan chức năng của Bộ, các địa phương và doanh nghiệp một số nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách.

Trước tiên rà soát, đề xuất bổ sung, chỉnh sửa hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan công tác quản lý nhà nước trong sản xuất kinh doanh giống cây trồng đảm bảo phù hợp, hiệu quả. Kế tiếp, hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn quốc gia phục vụ công tác quản lý nhà nước về giống cây ăn quả. Trước mắt ưu tiên đối với các cây trồng chính, cây ăn quả chủ yếu có quy mô sản xuất hàng hóa.

Bên cạnh đó, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến văn bản quy phạm pháp luật, công tác thanh, kiểm tra và xử lý vi phạm trong sản xuất, buôn bán giống cây ăn quả. Tăng cường xây dựng, triển khai thực hiện kế hoạch hàng năm về thanh tra công tác thực hiện quy định pháp luật trong sản xuất, buôn bán giống cây ăn quả. Kịp thời xử lý vi phạm, vướng mắc, kiến nghị các nội dung nâng cao chất lượng giống cây ăn quả.

Rà soát, tổng hợp kết quả nghiên cứu đã có, đồng thời đề xuất nội dung nghiên cứu mới về hoàn thiện quy trình phục tráng, quy trình nhân giống cây ăn quả chất lượng, sạch bệnh, với chi phí giá thành phù hợp, trình Bộ NN-PTNT phê duyệt thực hiện, ban hành, để phổ biến áp dụng trong sản xuất giống cây ăn quả.

Đẩy mạnh công tác bình tuyển, thẩm định, hỗ trợ duy trì cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng. Tăng cường xây dựng và củng cố hệ thống nhân giống tại các địa phương, khuyến khích các cơ sở sản xuất, kinh doanh giống đảm bảo chất lượng trên địa bàn. Tăng cường liên kết giữa các đơn vị, cá nhân được công nhận cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng với các tổ chức, cá nhân sản xuất giống trong việc duy trì, đầu tư chăm sóc và khai thác sử dụng hiệu quả.

Ngoài ra, công khai những đơn vị, cơ sở vi phạm hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh giống cây trồng trên từng địa bàn. Cuối cùng là kịp thời cung cấp thông tin, khuyến cáo người dân sử dụng giống của những đơn vị, cơ sở sản xuất có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đảm bảo chất lượng.

"Về phía địa phương, tiếp tục phối hợp tăng cường công tác quản lý thanh tra hoạt động sản xuất giống cây ăn trái trên địa bàn, phải xử lý nghiêm theo quy định. Hiệp hội Giống cây trồng tham gia vào xây dựng, góp ý phản biện các tiêu chuẩn Việt Nam. Doanh nghiệp kinh doanh cây giống phải có trách nhiệm với sản phẩm của mình với bà con nông dân trong việc cung ứng cây giống”, Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh.