“Cù lao mía", bỏ mía, theo tôm

Ra đồng sau Tết, ở huyện Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng lại nóng bỏng chuyện nông dân bỏ mía, đào ao nuôi tôm. Một thời từng nổi tiếng là vùng nguyên liệu mía tươi tốt bậc nhất ở ĐBSCL, nay cây mía ở đây có nguy cơ thu hẹp trước bài toán chuyển dịch cơ cấu sản xuất, gia tăng hiệu quả.

Đi theo tuyến đường Nam sông Hậu từ Cần Thơ về Sóc Trăng, sang phà Đại Ngãi, Cù Lao Dung hiện lên như một cụm đảo xanh rì lênh đênh ở cuối dòng sông Hậu. Do mặt đất cù lao miền hạ lưu thấp hơn mức trung bình mực nước biển nên từ nhiều năm qua, người dân địa phương đã xây đắp nhiều tuyến đê bao đầu năm ngăn mặn, tới mùa mưa lũ phòng chống triều cường.

Dù vậy, nhờ đất phù sa màu mỡ nên cù lao cây trái xanh tươi. Trong 40 năm qua nếu so sánh lợi thế kinh tế, cây mía chứng tỏ thích nghi vượt trội và từng đem lại cuộc sống sung túc cho hơn 8.000 nông hộ. Vào thời điểm có giá tốt, diện tích mía trên đất Cù Lao Dung tăng lên gần 10.000 ha.

Tuy nhiên, 2 năm qua thời hoàng kim cây mía không còn. Giá mía sụt giảm khiến cho đời sống dân trồng mía trở nên khó khăn. Đi trên tuyến đường độc đạo dài 32 km từ đầu đến cuối cù lao, hai bên xen kẽ ruộng mía, vườn cây, lại thấy vài thửa đất vỡ hoang, có nơi máy cạp đất đã đào ao đắp bờ thành khoảnh.

Dừng chân bên hai ao vừa mới đào xong của anh Nguyễn Hoàng Phục, ấp Phan Thành Hơn B, xã An Thạnh 2, huyện Cù Lao Dung, một nông dân bền bỉ với 3 ha mía suốt 37 năm qua. Nhưng từ sau vụ mía năm nay, anh Phục phải cắt bớt ra 4.500 m2 đất, đào ao chuyển sang nuôi tôm.

Anh Phục vừa đầu tư xong 2 ao nuôi tôm trên nền đất mía

Hỏi chuyện trồng miá, anh cười buồn: "Vụ mía năm nay lỗ, một công (1.000 m2) năng suất 6-7 tấn, chi phí phân bón, nhân công 5-7 triệu đồng. Tới cuối vụ bán mía qua thương lái tại ruộng 750 đ/kg thu được khoảng 4-5 triệu đồng. Quả thật khó trông cậy vào cây mía, tôi thử chuyển sang nuôi tôm thẻ xem có khá hơn không, dù chi phí đầu tư ban đầu khá nặng, tính riêng phần đào ao, thả nước vào xổ phèn 170-180 triệu đồng".

Thật ra cận kề ruộng mía nhà anh Phục, 2 năm trước đã có người bỏ mía, đào ao nuôi tôm khá lên thấy rõ. Ở cuối ấp có 2 ngôi biệt thự mới xây, sang trọng, trong đó một biệt thự của anh Lê Hồng Tuấn là một điển hình chuyển đổi thành công.

Anh Tuấn kể: "Khởi nghiệp ban đầu từ 1 ha mía, nhưng cho dù trồng mía giỏi, năng suất cao 120 tấn/ha có lãi 30 triệu đồng, chi xài gói gém cũng chỉ tạm đủ trong gia đình. Từ khi quanh cù lao chưa ai nuôi tôm, tôi đã qua Mỏ Ó, huyện Trần Đề (Sóc Trăng) học cách nuôi tôm sú, trồng bạch đàn. Đến năm 2011 tôi trở về An Thạnh 2 thuê 1,5 ha bắt đầu nuôi tôm thẻ".

Anh Tuấn (đứng giữa) tỷ phú nuôi tôm ở Cù Lao Dung

Năm 2012 trên 1,5 ha ao anh nuôi tôm 2 vụ, lãi 2 tỷ đồng, cộng thêm trồng 1,2 ha mía lãi hơn 10 triệu đồng/ha. Năm 2013 thời tiết thuận lợi, đất mới mở, môi trường sạch và nhất là tôm có giá cao và mở rộng được 3 ha ao nuôi, tôm thẻ trúng liền 3 vụ lãi được trên 6 tỷ đồng. Anh xây nhà mới 2,3 tỷ đồng, tự bỏ vốn đầu tư trạm hạ thế điện để phục vụ hệ thống ao nuôi tôm.

Ông Trần Bé Tư, Phó Chủ tịch UBND huyện Cù Lao Dung nhận định: Phát triển kinh tế huyện xác định chủ lực là cây mía. Toàn tỉnh Sóc Trăng có 14.000 ha mía, riêng Cù Lao Dung có 8.213 ha mía, còn lại là 5.900 ha hoa màu, 2.328 ha cây ăn trái, hơn 2.800 ha nuôi thủy sản và 1.640 ha đất rừng phòng hộ. Đây là vùng nguyên liệu mía ổn định cho năng suất cao nhất ở ĐBSCL, cung cấp cho các nhà máy đường trong và ngoài tỉnh.

Tuy vậy, từ 2 năm qua (2012-2013) giá mía liên tiếp giảm 10-20%, bán tại ruộng từ 850-900 đ/kg nhưng hiện nay giảm còn 750 đ/kg. Trong khi trồng mía cơ giới hóa chưa được, công lao động và vật tư nông nghiệp tăng cao, nông dân trồng mía phải đạt năng suất trên 120-130 tấn/ha mới có lãi, còn 80-90 tấn/ha chỉ hòa vốn.

Trong khi giá tôm ở mức cao. Loại tôm thẻ 100 con/kg giá 120.000-150.000 đ/kg và chỉ cần nuôi qua 45 ngày đạt mức an toàn, không lỗ. Đây chính là nguyên cớ thôi thúc nông dân tự phát chuyển đổi. Năm 2013 có hơn 100 ha chuyển sang nuôi tôm thẻ. Từ đầu năm đến nay chuyển mạnh khoảng 150 ha. Dự báo đến cuối năm 2014, Cù Lao Dung sẽ có khoảng 300 ha chuyển sang nuôi tôm.