2 
Sáng ngày 29/5, Quốc hội thảo luận về kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước, trong 12 giải pháp chủ yếu bao trùm các lĩnh vực kinh tế xã hội mà Chính phủ đã đề ra trong thời gian sắp tới, giải pháp số 4 và số 7 đã đề cập đến phát triển kinh tế nông nghiệp, đặc biệt là vấn đề giảm phát thải khí nhà kính và giao dịch tín chỉ Carbon .
Bà Nguyễn Thị Lan, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH), Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, cho rằng đây là một vấn đề rất quan trọng, cần thiết, cần phải được quan tâm thích đáng, kịp thời, thường xuyên để đảm bảo môi trường tự nhiên, ổn định đời sống kinh tế. Đặc biệt giúp Nông nghiệp Việt Nam vượt qua thách thức hiển nhiên của cuộc cách mạng chuyển đổi xanh toàn cầu, tiếp tục giữ được vị thế quan trọng trong bản đồ an ninh lương thực của thế giới.
Bà Nguyễn Thị Lan, Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam phát biểu tại kỳ họp. Ảnh: HVNN
Theo bà Nguyễn Thị Lan, Nông nghiệp Việt Nam có vai trò rất quan trọng, là lợi thế, là trụ đỡ của nền kinh tế. Giá trị xuất khẩu nông sản Việt Nam đạt khoảng 54 tỷ USD năm 2023, đóng góp quan trọng đối với nền kinh tế của đất nước.
Theo thống kê, nông nghiệp là ngành tạo ra phát thải lớn khoảng 100 triệu tấn CO2 quy đổi (chiếm 30%) tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam. Trong đó chủ yếu từ ngành trồng lúa chiếm 50%, chăn nuôi phát thải 19%; quản lý đất và sử dụng phân bón chiếm 13%; còn lại là xử lý phụ phế phẩm nông nghiệp.
Trong thời gian vừa qua, để thực hiện cuộc cách mạng xanh toàn cầu và thực hiện cam kết Net zero về phát thải khí nhà kính, nhiều quốc gia trên thế giới (nhiều nước được coi là thị trường xuất khẩu nông sản của Việt Nam) đã xây dựng các rào cản kỹ thuật giảm phát thải khí nhà kính và thiếu Carbon, hướng tới phát triển xanh, bền vững. Khoảng 30 nước trên thế giới đã triển khai tính thuế các bon. Cụ thể như: Từ tháng 1/2025 Việt Nam muốn xuất khẩu nông sản vào một số thị trường cần chứng minh hàng hoá đó không xuất phát từ việc phá rừng; từ tháng 1/2026 hàng rào kỹ thuật về phát thải Carbon sẽ được áp dụng ở một số thị trường của nông sản Việt Nam.
Đây là một thách thức rất lớn đối với nhiều quốc gia, đặc biệt đối với Việt Nam, với doanh nghiệp Việt Nam. Nếu chúng ta không có kế hoạch và các hành động cụ thể đối với việc sản xuất nông sản Việt Nam xuất khẩu gắn với giảm phát thải khí nhà kính thì nông sản Việt Nam khi xuất khẩu sẽ bị tính thêm thuế Carbon của các nước sẽ làm tăng giá xuất khẩu và mất lợi thế cạnh tranh của nông sản Việt Nam, nhất là trong bối cảnh nhiều quốc gia đã xây dựng hàng rào biên giới Carbon.
Bên cạnh những thách thức như vậy, nếu chúng ta quan tâm sớm đúng hướng, làm một cách hiệu quả, đồng bộ có chiến lược, có kế hoạch rõ ràng để giảm phát thải khí nhà kính, tham gia tích cực vào thị trường tín chỉ Carbon thì có thế phát huy lợi thế quốc gia nông nghiệp, tăng vị thế cạnh tranh của nông sản, mang lại giá trị gia tăng cao trong sản xuất nông nghiệp, thu tiền từ các tín chỉ Carbon.
ĐBQH Nguyễn Thị Lan cũng đánh giá cao hành động của Chính phủ đã cam kết tham gia cuộc cách mạng xanh cùng với các nước trên thế giới tại COP26, COP 28 và sẵn sàng tham gia thị trường Carbon. Việt Nam đã xây dựng Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 và nghị đinh 06/2022/ND-CP quy định biện pháp giảm phát thải khí nhà kính và thiết lập thị trường giấy phép khí Carbon. Bộ NN-PTNT đã phê duyệt Kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Đặc biệt là đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030". Đề án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam với quốc tế tại COP26 về phát thải khí nhà kính.
Để giúp người dân hiểu sâu sắc về giá trị to lớn cũng như thách thức của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường Carbon, và để có thể thực hiện được cam kết của Việt Nam tại COP26, COP 28, ĐBQH Nguyễn Thị Lan đưa ra 1 số kiến nghị:
Một là tuyên truyền sâu rộng tầm quan trọng của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường Carbon. Giao các trường đại học, Học viện Nông nghiệp xây dựng các chương trình đào nâng cao nhận thức, cung cấp các kiến thức cơ bản về thị trường Carbon cho người dân, doanh nghiệp, HTX, giảng dạy cho sinh viên đại học, và học sinh phổ thông. Tập huấn thực hành ứng dụng các giải pháp kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp giảm phát thải khí nhà kính và giao dịch thị trường Carbon.
Hai là nghiên cứu sâu sắc tác động của quy định thị trường Carbon của một số quốc gia đến việc xuất khẩu nông sản Việt Nam khi quy định này được áp dụng từ tháng 1 năm 2026, từ đó đưa ra các giải pháp ứng phó phù hợp hỗ trợ người dân và doanh nghiệp.
Ba là xây dựng chương trình nghiên cứu khoa học, xây dựng các chính sách hấp dẫn, cụ thể, thiết thực để khuyến khích người dân, doanh nghiệp tích cực tham gia vào thị trường Carbon vừa để phát triển bền vững, vừa làm gia tăng giá trị của ngành nông nghiệp… trên cơ sở tham khảo bài học của các Quốc gia EU, Hà Lan, Hoa Kỳ, Nhật Bản...
