Cuộc chiến chống thuốc bảo vệ thực vật độc hại: Cách làm hay của doanh nghiệp

Tinh vi nhưng cũng rất dễ bị phát hiện

Công ty TNHH Phú Nông ở quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ cho biết, giai đoạn 2015 – 2016, sau khi bà con nông dân phản ánh nhiều về chất lượng sản phẩm, doanh nghiệp tiến hành kiểm tra và phát hiện một vài đối tượng làm nhái nhãn mác và xâm phạm nghiêm trọng quyền sở hữu trí tuệ của công ty.

Nghiêm trọng nhất, tháng 3/2016, sản phẩm Indosuper 150SC và Trobin Top 325SC bị làm giả, với giá rẻ hơn rất nhiều lần so với sản phẩm chính hãng do công ty sản xuất. Cũng trong thời gian này, một số lượng lớn sản phẩm AntiXO 200WP của công ty được phát hiện bị làm giả tại tỉnh Đồng Tháp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và tình hình kinh doanh của đơn vị.

Đại diện truyền thông của Công ty Phú Nông cho biết, dù hành vi làm nhái, giả sản phẩm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật được các đối tượng thực hiện rất tinh vi nhưng vẫn dễ bị phát hiện. Bởi lẽ, đối với sản phẩm chính hãng do công ty sản xuất, có những đặc điểm được dập khuôn trên bao bì, rất khó để làm nhái, nếu không có công nghệ máy móc hiện đại.

Rút kinh nghiệm từ đó, Công ty Phú Nông liên tục tổ chức các chương trình tập huấn, hướng dẫn kỹ năng phân biệt hàng thật, chính hãng giúp bà con nông dân lựa chọn chính xác sản phẩm chất lượng để sử dụng. Doanh nghiệp này cũng đầu tư hệ thống mã QR và chính thức đưa vào vận hành vào tháng 10/2021 với mong muốn quản lý hàng hóa bằng hệ thống có thể truy xuất nguồn gốc ngay từ khâu sản xuất đến nhà phân phối và đến tận tay người tiêu dùng.

Bà con nông dân khi mua sản phẩm của công ty được tuyên truyền lựa chọn đúng các sản phẩm có tích hợp mã QR trên bao bì sản phẩm và thực hiện quét tích lũy điểm để nhận được các chương trình ưu đãi do đơn vị đưa ra. Một đường dây nóng cũng được doanh nghiệp lập ra để tiếp nhận kiến nghị thắc mắc, phản ảnh của bà con nông dân về sản phẩm làm nhái, giả hoặc tẩy xóa mã QR. Đây chính là cách doanh nghiệp này bảo vệ quyền lợi cho bà con nông dân trước bối cảnh sản phẩm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật được bán tràn lan trên thị trường, nguồn gốc và chất lượng khó kiểm soát.

9 tháng đầu năm 2023, Thanh tra Sở NN-PTNT TP Cần Thơ đã triển khai 3 đoàn thanh tra. Trong đó, có 2 đoàn thanh tra lĩnh vực phân bón, thuốc BVTV và giống cây trồng trên địa bàn. Đơn vị đã thực hiện kiểm tra 127 cơ sở kinh doanh, buôn bán, sản xuất phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, thủy sản.

Đặc biệt, cơ quan chuyên môn đã lấy mẫu sản phẩm hàng hóa kiểm tra chất lượng gửi Trung tâm Kiểm nghiệm phân tích, với 20 mẫu thuốc bảo vệ thực vật và 45 mẫu phân bón. Kết quả cho thấy, 5 mẫu phân bón có chất lượng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng, 2 mẫu phân bón giả và 1 mẫu thuốc bảo vệ thực vật làm giả về giá trị sử dụng, công dụng.

Theo đánh giá của Sở NN-PTNT TP Cần Thơ, thời gian qua, các hành vi vi phạm trong lĩnh vực phân bón, thuốc bảo vệ thực vật chủ yếu như: Kinh doanh phân bón, thuốc bảo vệ thực vật nhưng trên nhãn mác có hình ảnh, chữ viết và các thông tin khác không đúng bản chất, sự thật hàng hóa đó. Phân bón không có quyết định công nhận lưu hành tại Việt Nam; hay phân bón bị làm giả về giá trị sử dụng và công dụng hoặc hết hạn sử dụng.

Bên cạnh đó, ngay từ đầu năm 2023, Cục Quản lý thị trường TP Cần Thơ đã chỉ đạo các Đội Quản lý thị trường tăng cường công tác kiểm tra đối với mặt hàng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thường xuyên giám sát thị trường phân bón để kịp thời phát hiện, kiểm tra đột xuất nhằm ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng.

Thời điểm cuối năm, đặc biệt là sắp bước vào vụ lúa đông xuân 2023 – 2024, nhu cầu sử dụng các mặt hàng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật dự báo tăng cao. Đây là cơ hội để hàng giả, hàng nhái, không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng kém chất lượng “len lỏi” vào các vùng nông thôn.

Cục Quản lý thị trường TP Cần Thơ đã lên kế hoạch phối hợp với các cơ quan liên quan kiểm tra cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả các tháng cuối năm 2023. Các Đội Quản lý thị trường địa bàn cũng được chỉ đạo tăng cường công tác quản lý địa bàn, giám sát, kiểm soát thị trường.

Đặc biệt, cơ quan này đã có phương án kiểm tra đột xuất đối với các tổ chức, cá nhân hoạt động thương mại điện tử hoặc các mô hình hoạt động kinh doanh dựa trên ứng dụng công nghệ số. Nhất là các đối tượng quảng cáo và kinh doanh hàng hóa công khai trên các website, mạng xã hội, các ứng dụng bán hàng trực tuyến… không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không đảm bảo chất lượng. Thời gian thực hiện kế hoạch từ ngày 20/11/2023 đến hết ngày 29/2/2024.

Kiểm tra đột xuất các mô hình kinh doanh trên sàn thương mại điện tử

Ghi nhận ý kiến thực tế tại xã Long Đức, huyện Long Phú, trên địa bàn vẫn xảy ra tình trạng một số đoàn khách tư xưng là doanh nghiệp kinh doanh vật tư nông nghiệp uy tín đến tận nhà người dân để chào bán sản phẩm. Tuy nhiên, do chưa hiểu rõ về nguồn gốc cũng như chất lượng sản phẩm, bà con nông dân thận trọng từ chối mua hàng. Với kinh nghiệm lâu năm, bà con nông dân nơi đây thường lựa chọn những đại lý kinh doanh phân bón, thuốc bảo vệ thực vật uy tín, của những thương hiệu lớn để sử dụng.

Tại tỉnh Sóc Trăng, từ đầu năm đến nay, địa phương liên tục phát hiện nhiều trường hợp các cửa hàng vật tư nông nghiệp vi phạm các quy định trong hoạt động kinh doanh phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Một số nội dung vi phạm chủ yếu là: ghi nhãn hàng hóa không phù hợp với hồ sơ công bố về tiêu chuẩn, quy chuẩn áp dụng; không có Quyết định công nhận phân bón lưu hành tại Việt Nam; chất lượng không phù hợp quy chuẩn kỹ thuật hay buôn bán thuốc bảo vệ thực vật không có tên trong danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam.

Ngoài phương thức kinh doanh truyền thống, theo phản ánh của bà con vẫn có tình trạng sản phẩm được giới thiệu, quảng cáo và buôn bán tràn lan trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội. Không khó để tìm gặp các sản phẩm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật với mức giá, chủng loại, thương hiệu đa dạng trên những nền tảng này, còn chất lượng ra sao lại rất khó kiểm chứng.

Một hộ dân ở ấp An Hưng, xã Long Đức, đã từng mua thuốc bảo vệ thực vật trên sàn thương mại điện tử bức xúc cho biết, sản phẩm được quảng cáo có rất nhiều công dụng; bao bì nhãn mác, thương hiệu rõ ràng, giá cả lại rẻ. Tuy nhiên do không có kinh nghiệm khi tiếp cận với phương thức mua sắm mới này, khi nhận được hàng ông bất ngờ khi sản phẩm chỉ là chai nhựa được đóng gói sơ sài và đã cũ nên không dám sử dụng.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sóc Trăng, trên địa bàn tỉnh hiện không có doanh nghiệp sản xuất phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, chủ yếu là đại lý kinh doanh của các doanh nghiệp. Do đó, vấn đề kiểm soát nguồn gốc, chất lượng sản phẩm với nhiều phương thức kinh doanh khác nhau được địa phương quan tâm, thắt chặt quản lý.

Đơn vị đã phối hợp với Cục Quản lý thị trường tỉnh tiến hành xử phạt vi phạm hành chính, tước quyền sử dụng giấy chứng nhận đủ điều kiện buôn bán phân bón nhiều trường hợp.

Thời gian tới, đơn vị tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực phân bón và thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn quản lý. Đồng thời, tích cực phối hợp với lực lượng chức năng và chính quyền địa phương phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm để bảo vệ quyền lợi bà con nông dân và những doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Việc tăng cường nắm thông tin, phát hiện, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính đã phần nào cũng hỗ trợ người nông dân có nguồn phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sử dụng trong trồng trọt đảm bảo chất lượng.

Mới đây, Cục Quản lý thị trường tỉnh Sóc Trăng cũng đã ban hành Kế hoạch cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả các tháng cuối năm 2023, dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024. Trong đợt cao điểm này, đơn vị sẽ tập trung kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý chất lượng hàng hóa, tiêu chuẩn chất lượng, quy chuẩn kỹ thuật hàng hóa, trong đó có phân bón, thuốc bảo vệ thực vật.