Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Tư lệnh bộ đội Trường Sơn là người có mặt trong những giây phút cuối đời bên Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã không giấu được xúc động và niềm tiếc thương của mình trước sự ra đi của người Anh cả Quân đội nhân dân Việt Nam.
Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên nhớ lại: “Trong những thời điểm còn nói chuyện được thì Đại tướng vẫn thường nhắc đến chủ quyền thiêng liêng của đất nước. Chính vì thế trong giờ phút thiêng liêng tiễn biệt Đại tướng, chúng ta kính trọng Đại tướng bao nhiêu thì cũng ra sức phấn đấu, giữ gìn nền hòa bình bấy nhiêu để cho đất nước phát triển giàu mạnh”.
Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên trong lần đến thăm Đại tướng Võ Nguyên Giáp
Vị Tư lệnh bộ đội Trường Sơn năm xưa đánh giá: Đại tướng Võ Nguyên Giáp là danh tướng của thế giới, là nhà chính trị, nhà văn hóa của nhân dân ta. Đại tướng là người học trò xuất sắc, thân cận với Chủ tịch Hồ Chí Minh và luôn tôn trọng chỉ đạo của Bác và Bộ Chính trị. Nhưng đồng thời, Đại tướng cũng là người có trình độ độc lập, tự lập, tự cường rất cao.
Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên cũng cho rằng, tên tuổi của Đại tướng có thể đặt bên cạnh những tên tuổi lừng danh nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc như: Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Quang Trung.
Trong cuộc đời cầm quân của mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp có rất nhiều quyết định quan trọng. Đó là việc thay đổi phương châm tác chiến từ “Đánh nhanh giải quyết nhanh” chuyển sang “Đánh chắc thắng chắc” - một thay đổi đưa đến chiến thắng tuyệt đối trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 - được coi là quyết định to lớn và khó khăn nhất cuộc đời Đại tướng.
Sáng tạo đặc biệt nhất của Đại tướng là tổ chức các chiến dịch để dành thắng lợi từng bước đi đến chiến dịch quyết định Điện Biên Phủ. Chiến thắng này đã đặt dấu chấm hết cho quyền lực của người Pháp tại Đông Dương sau 83 năm và đã đưa Đại tướng Võ Nguyên Giáp đi vào lịch sử thế giới như là một danh nhân quân sự Việt Nam.
Chiến dịch Điện Biên Phủ là một nghệ thuật vừa quân sự vừa chính trị rất tài tình. Chủ trương đánh chắc thắng chắc của Đại tướng đã vượt ra ngoài tầm quân sự và chính trị. Bởi lẽ, Đại tướng là người luôn luôn coi trọng sinh mệnh của binh sĩ. Giành thắng lợi nhưng phải ít tổn thất nhất. Đó vừa là sáng tạo nhưng vừa là một quan điểm quần chúng mà Đại tướng đã vận dụng một cách có hiệu quả trong nghiệp cầm quân của mình.
Nhắc về những kỉ nhiệm đáng nhớ với người Anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam, Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên kể: Đó là những năm 1973 khi tôi là tư lệnh bộ đội Trường Sơn. Lúc bấy giờ tôi chuyển bộ đội Trường Sơn thành binh chủng hợp thành (gồm 8 sư đoàn binh chủng hợp thành). Có ý kiến không ủng hộ vì cho rằng, vận tải làm gì mà phải tổ chức thành sư đoàn binh chủng. Trong khi đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp điện cho tôi nói rằng đây là một sáng kiến để nâng tương quan lực lượng giữa ta và địch mà ta phải nâng cao hơn tầm của địch. Có làm như thế mới phục vụ tốt nhiệm vụ, mới đánh thắng cuộc chiến tranh ngăn chặn chi viện. Đây là điều tôi ấn tượng sâu sắc nhất mỗi khi nghĩ về Đại tướng.
Nói tới đây, giọng Trung tướng nghẹn lại, mắt đỏ hoe!
