Dân lại đồng loạt cơi nới, xây dựng nhà chờ bồi thường

Tình trạng sụt lún, mất nước, mất tư liệu SX nông nghiệp tại thị trấn Trại Cau (huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên) đang được chính quyền nỗ lực giải quyết thì chính những hộ dân trong vùng bị ảnh hưởng lại có động thái gây khó dễ cho cơ quan chức năng.

Nỗ lực giải nguy

NNVN đã thông tin về việc các hộ dân sống gần khu vực khai thác quặng sắt ở tầng sâu núi quặng của mỏ sắt Trại Cau (tổ 14, trị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ) bị sụt đất, mất nước làm khuynh đảo cuộc sống.

Hầu hết những hộ dân cho rằng nguyên nhân do khai thác, nổ mìn của mỏ sắt Trại Cau tại moong tầng sâu núi quặng. Để đảm bảo nước sinh hoạt cho người dân, UBND huyện Đồng Hỷ đã làm việc với Công ty CP Nước sạch Thái Nguyên đầu tư đường ống dẫn nước đến các hộ dân.

Cùng với Mỏ sắt Trại Cau, huyện đã thực hiện cấp nước sản xuất tạm thời cho bà con, bằng phương án bơm nước tưới từ lòng moong của mỏ lên cấp cho cây trồng, vật nuôi. Trong một diễn biến khác, phía Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (đơn vị chủ quản của Mỏ sắt Trại Cau) cũng đã phối hợp với các cơ quan chức năng hỗ trợ người dân.

Mới đây nhất, ngày 7/7/2016, ông Nhữ Văn Tâm - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thái Nguyên đã yêu cầu Sở Tài chính phối hợp với Công ty CP Gang thép Thái Nguyên xem xét bố trí nguồn kinh phí để di dời, tái định cư, đảm bảo ổn định cuộc sống cho người dân. Công ty CP Gang thép Thái Nguyên phối hợp với chính quyền địa phương xây dựng ngay công trình cấp nước sạch, đảm bảo cung cấp nước sinh hoạt cho các hộ dân.

Tỉnh cũng chỉ đạo Sở TN- MT chủ trì, phối hợp với Sở Công Thương, Sở KH-CN, UBND huyện Đồng Hỷ... điều tra, nghiên cứu đặc điểm địa tầng, địa chất công trình, địa chất thủy văn trên toàn khu vực sụt lún đất, mất nước để xác định chính xác nguyên nhân gây sụt lún, mất nước; trên cơ sở đưa ra giải pháp khắc phục triệt để.

Đồng loạt cơi nới, xây dựng

Việc nhiều người dân được bồi thường tại Dự án tầng sâu núi quặng của Mỏ sắt thuộc khu vực tổ 15 (thị trấn Trại Cau) trước đây đã trở thành tiền lệ thôi thúc người dân tổ 14 làm theo.

Ngay sau khi các cơ quan chức năng kiểm tra vùng bị ảnh hưởng và vào thời điểm nhạy cảm là trước thềm cuộc bầu cử vừa qua, các hộ dân đã đồng loạt cơi nới, xây dựng công trình. Hầu hết các công trình được làm vội vã, cẩu thả chỉ với khung sắt và mái tôn.

10-07-29_3
Những công trình "đầu chuột, đuôi voi" của người dân

Có nhiều nhà “mọc” lên sau một đêm; có nhà uốn éo như hình con rắn bị thương vì phải làm cho hết đất; có gia đình dựng một “quần thể” nhà dọc ngang, tứ bề lộn xộn như ma trận ngay trong vườn nhà.

Gọi là nhà nhưng những công trình dựng lên vội vã, chúng không tuân thủ theo một nguyên tắc, một trật tự xây dựng nào nên những công trình của người dân nằm la liệt, lộn xộn theo kiểu kết cấu tổ ong.

Những ngôi nhà trước đó của người dân thường nhỏ hẹp bao nhiêu thì những công trình chắp ghép lại bành trướng rộng dài gấp nhiều lần. Nhà ở chính là đầu chuột thì nhà mái tôn, công trình phụ chính là đuôi voi. Nhà mái tôn tràn ra ruộng, che cả xuống vườn.

Ông Mạc Đăng Niên, Giám đốc mỏ sắt Trại Cau cho biết, dù chưa có kết luận chính thức về nguyên nhân gây ra tình trạng sụt lún, mất nước tại tổ 14 nhưng Mỏ sắt Trại Cau đã phối hợp tốt với chính quyền và các cơ quan chức năng hỗ trợ người dân vùng bị ảnh hưởng.

Doanh nghiệp cũng đang tính đến việc cùng với địa phương di dời, tái định cư cho một số hộ dân. Điều đáng nói là khu vực tổ 14 không nằm trong Dự án khai thác tầng sâu núi quặng nên không thể có phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng.

Ngay tại thời điểm xảy ra sụt lún, phía mỏ sắt cũng như địa phương đã cho kiểm đếm, thống kê hiện trạng. Việc hỗ trợ di dời dựa trên nguyên trạng thời điểm đó.

Thẳng thừng mà nói thì tài sản xây dựng là vì kèo, mái tôn nên có thể mang theo và được hỗ trợ công vận chuyển chứ không có bồi thường, GPMB. Lo là lo cho dân nghèo sau khi đầu tư mua hàng trăm mét mái tôn rồi chẳng biết dùng vào việc gì.

Trước đây, tại khu vực khai thác quặng sắt tại moong Thác Lạc của mỏ sắt Trại Cau, tình trạng mất nước, sụt đất tương tự cũng đã xảy ra. Cơ quan TN- MT tỉnh Thái Nguyên đã có kết luận về hiện tượng trên.

Theo đó, việc Mỏ sắt Trại Cau bơm tháo khô moong Thác Lạc 3 đã gấp 28 lần mức cho phép tại khu vực có nhiều hang động Karst có thể là nguyên nhân quan trọng làm mất nguồn nước ngầm, dẫn tới sụt lún.

Tiếp đó, Liên đoàn Quy hoạch và điều tra tài nguyên nước Miền Bắc tiến hành điều tra, khảo sát. Nguyên nhân được xác định: Khu vực sụt lún có các hang Karst trong các tầng đá vôi ngầm là nguyên nhân tiềm ẩn. Nguyên nhân trực tiếp là do hoạt động bơm tháo khô mỏ tại moong Thác Lạc 3 vượt quá công suất đã được cấp phép tạo ra phễu làm hạ mạnh mức nước xung quanh moong; khiến nước dưới đất vận động mạnh, gây mất cân bằng tĩnh trong các tầng đất phủ, đẩy nhanh sự sụt đất, nứt đất, mất nước.

Đồng Văn Thưởng