Hợp tác xã là một thành phần kinh tế quan trọng, là nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Ảnh: Hưng Giang
Hợp tác xã là một thành phần kinh tế quan trọng, là nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Phát triển kinh tế tập thể đã trở thành chủ trương xuyên suốt và nhất quán của Đảng, Nhà nước. Xác định rõ vai trò và tầm quan trọng đó, Việt Nam đã có nhiều chính sách, tạo động lực thúc đẩy hợp tác xã phát triển và bước đầu đã mang lại kết quả tích cực đối với phát triển kinh tế - xã hội.
Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/3/2002, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 5 (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể (KTTT) khẳng định rõ vai trò, vị trí quan trọng nòng cốt của kinh tế hợp tác xã (HTX) trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Qua hơn 18 năm triển khai thực hiện Nghị quyết và hơn 8 năm kể từ khi Luật Hợp tác xã năm 2012 được thông qua, khu vực HTX đã có bước phát triển và đạt được nhiều kết quả tích cực, số HTX hoạt động hiệu quả không ngừng tăng lên.
Trong năm 2019, cả nước đã thành lập mới 18 Liên hiệp HTX, 2.431 HTX và 9.500 tổ hợp tác (THT). Trong tổng số các HTX toàn quốc, có 15.312 HTX nông nghiệp, chiếm 62,2% tổng số HTX, tăng 1.783 HTX (13%) so với năm 2018; 9.136 HTX phi nông nghiệp (trong đó có 1.182 quỹ tín dụng nhân dân (QTDND), chiếm 4,8% tổng số HTX; 8.124 HTX các lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ, xây dựng, giao thông vận tải, môi trường, nhà ở…, chiếm 33% tổng số HTX).
Tổng số thành viên HTX là 6.003.558 thành viên, tăng 35.055 thành viên so với năm 2018, trung bình 245 thành viên/HTX. Mô hình thu hút thành viên lớn nhất là QTDND, đạt 1,5 triệu thành viên, trung bình 1.267 thành viên/QTDND, tiếp đến là HTX nông nghiệp có 4,1 triệu thành viên, chiếm 57% tổng số thành viên cả nước, trung bình 267 thành viên/HTX.
Khóa đào tạo cán bộ HTX do Học viện và Trường Đại học Wageningen, Hà Lan tổ chức. Ảnh: HVNN
Bên cạnh những kết quả đạt được, khu vực KTTT, HTX vẫn còn nhiều khó khăn; số thành viên, chất lượng, hiệu quả hoạt động không được như kỳ vọng, do phải đối mặt với những khó khăn như biến động gái cả thị trường, biến đổi khí hậu, dịch bệnh phức tạp ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất kinh doanh của các HTX.
Vẫn còn nhiều HTX yếu kém hoặc duy trì hoạt động ở mức trung bình, mới chỉ dừng lại ở việc cung cấp một số dịch vụ thiết yếu cho thành viên, kinh tế hộ phát triển; chưa có nhiều mô hình hợp tác xã quy mô lớn, liên kết sản xuất, dịch vụ gắn với tiêu thụ theo chuối giá trị sản phẩm.
Phát biểu tại Lễ khai mạc khóa tập huấn “Phân tích chuỗi giá trị cho HTX nông nghiệp” do Tổ chức Agriterra phối hợp cùng Học viện Nông nghiệp Việt Nam tổ chức trong khuôn khổ dự án “Tăng cường năng lực cho ngành hàng rau quả tại miền Bắc và Trung Việt Nam”, ông Harm Haverkort - Giám đốc Agriterra tại Việt Nam cho biết:
Ngành nông nghiệp Hà Lan trong thời gian qua đã có sự phát triển nhanh chóng. Đến nay, Hà Lan có 2.500 HTX hoạt động đóng góp 18% GDP của nền kinh tế. Thu nhập bình quân của người nông dân là 600 nghìn Euro/năm. HTX nông nghiệp chiếm 68%, Hà Lan cũng là quốc gia đứng thứ 2 trên thế giới về số lượng HTX.
Chuyên gia Hà Lan chia sẻ kinh nghiệm cho các học viên tham gia khóa tập huấn về phương pháp đào tạo nông nghiệp công nghệ cao cho đội ngũ giảng viên HTX trong dự án OKP. Ảnh: HVNN
Để có sự thành công trên, các HTX được tổ chức theo mô hình “từ dưới lên trên”. Lợi ích của các thành viên tài chính là kết nối kinh doanh giữa HTX và thành viên, không liên quan đến vốn cổ phần. HTX tăng vốn chủ yếu thông qua tích lũy từ lợi nhuận chứ không phải từ vốn góp của thành viên. Môi trường pháp lý với sự linh hoạt chi tiết bằng Điều lệ HTX. Mỗi HTX là duy nhất và độc đáo và có kế hoạch sản xuất riêng của mình.
Trong quá trình phối hợp triển khai hỗ trợ phát triển các HTX tại Việt Nam, Agriterra nhận thấy các điểm yếu còn tồn tại ở các HTX đó là: Lòng tin của các thành viên với HTX; các HTX gặp khó khăn trong việc kết nối đầu ra cho sản phẩm; quản trị kinh doanh còn nhiều hạn chế; khó tiếp cận với các nguồn vốn hỗ trợ; đa số thành viên quản trị HTX đã lớn tuổi, khó tiếp cận công nghệ thông tin trong thời đại công nghiệp 4.0 phát triển mạnh mẽ hiện nay.
Nhằm cung cấp kiến thức cho các hợp tác xã nông nghiệp và các nông dân là thành viên hợp tác xã thông qua các khóa đào tạo và tập huấn/trình diễn các công nghệ mới; thích ứng và phát triển các công nghệ đột phá cho lĩnh vực rau-hoa-quả, nông nghiệp sản xuất trong nhà lưới, ngoài trời và các chuỗi giá trị liên quan khác; cải thiện mối liên kết thị trường của các hợp tác xã nông nghiệp và các hộ nông dân quy mô nhỏ với thị trường trong nước và quốc tế, Học viện Nông nghiệp Việt Nam phối hợp cùng 05 trường đại học, tổ chức phát triển, doanh nghiệp của Hà Lan triển khai dự án “Tăng cường năng lực cho ngành hàng rau quả tại miền Bắc và Trung Việt Nam” do Chính phủ Hà Lan tài trợ từ năm 2019-2021 thông qua chương trình Orange Knowlegde Program (OKP).
Học viện Nông nghiệp Việt Nam phối hợp cùng Tổ chức Agriterra tổ chức khóa tập huấn “Phân tích chuỗi giá trị cho HTX nông nghiệp” trong khuôn khổ dự án OKP. Ảnh: HVNN
Nội dung dự án gồm 03 nội dung trụ cột xoay quanh phát triển, chuyển giao tri thức và công nghệ mới cho Hợp tác xã nông nghiệp, đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ giảng viên HTX, phát triển nguồn nhân lực tri thức trẻ làm việc tại hợp tác xã và hỗ trợ kết nối thị trường một số chuỗi giá trị nông sản của các hợp tác xã nông nghiệp.
Từ đầu năm 2019 đến tháng 7/2020, dự án đã tổ chức 05 khoá tập huấn cho hàng trăm lượt cán bộ của Bộ NN&PTNT, Liên minh HTX, Bộ GD&ĐT, các trường nghề, viện nghiên cứu từ nhiều địa phương trong cả nước bao gồm: Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Dương, Ninh Bình, Phú Thọ, Lào Cai, Thừa thiên Huế, Bình Phước, Hậu Giang, Cà Mau….
Dự án hứa hẹn sẽ đem lại những bước tiến đột phá cho nông nghiệp nước ta và phục vụ tốt các chương trình đào tạo nông nghiệp công nghệ cao và bền vững trong thời gian tới, phát huy tốt hơn và tiếp tục nâng cao vai trò của KTTT, HTX trong nền kinh tế nhiều thành phần của Việt Nam trong thời đại của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
