Đi 'chợ pháo' Hà Khẩu

* Ngăn chặn buôn bán pháo nổ từ gốc

Khách du lịch lựa mua pháo ở Hà Khẩu (TQ).

Ở Hà Khẩu không cấm bán pháo, lại nằm sát biên giới Lào Cai nên công tác phòng chống pháo nổ tuồn vào Việt Nam nóng lên từng ngày dịp giáp Tết.
 

Chợ biên cuối năm

Sau khi làm dịch vụ sổ thông hành với giá 320 nghìn đồng, chúng tôi quyết định một chuyến sang Hà Khẩu để xem việc kinh doanh hàng hóa, đặc biệt là pháo nổ ở nơi đó ra sao. Bởi việc cấm sản xuất, buôn bán và đốt các loại pháo nổ, thuốc pháo trong cả nước đã thực hiện từ hàng chục năm nay.

Một phần khác là vì Hà Khẩu cũng là nơi các đối tượng có thể dễ dàng mua pháo rồi tìm cách tuồn qua Lào Cai để mang bán kiếm lời vì pháo cũng là mặt hàng siêu lợi nhuận.

Chúng tôi chỉ mất vài phút để làm thủ tục xuất cảnh ở Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai. Ở cửa khẩu này mỗi ngày có từ 13.000-17.000 lượt người xuất nhập cảnh nhưng từ khi triển khai hệ thống kiểm soát tự động thời gian giải quyết thủ tục xuất, nhập… giảm xuống đáng kể.

Qua cầu Kiều đặt chân tới đất Hà Khẩu quá 11h trưa và chúng tôi phải xếp hàng hơn 30 phút mới có thể làm xong nhập cảnh bởi lượng người sang Hà Khẩu lúc này khá đông.

Ở nơi làm thủ tục, các bảng chỉ dẫn ngoài tiếng Trung còn đề tiếng Anh và cả tiếng Việt vì lượng khách sang Hà Khẩu ngoài khách du lịch từ Á sang Âu… thì phần lớn là người Việt. Họ sang du lịch, giao thương buôn bán với nước bạn và cả sang làm việc, chạy chợ...

Một cửa hàng pháo ở Hà Khẩu (TQ).

Chiều cuối năm, khu vực chợ 3 tầng nổi tiếng hay còn gọi là chợ Việt Nam ở Hà Khẩu có phần đôi chút ảm đảm. Chợ này hầu như chỉ còn hoạt động bán hàng ở tầng trệt, tầng 2 và 3 trước đây sầm uất bởi một số dịch vụ mát sa… thì nay đã bị đóng cửa. Chợ hiện không còn những cửa hàng bán các loại pháo, vũ khí nóng như dao, kiếm, dùi cui, đồ chơi người lớn… Thay vào đó là các sạp bán bánh kẹo, đồ mỹ nghệ, đồ gỗ của Việt Nam...

Ở Hà Khẩu, việc mua bán không gặp nhiều khó khăn về rào cản ngôn ngữ bởi người Việt sang đây bán hàng thuê khá nhiều. Bất kể chủ hàng là người Trung Quốc thì họ cũng biết lõm bõm một vài từ tiếng Việt đủ để hiểu mua bán với giá nào, giao nhận ra sao cho hợp lý.

Tết âm lịch Canh Tý 2020 gần sát Tết dương lịch nên đây cũng là lý do các cửa hàng ở Hà Khẩu trưng biển “sale off”, đại hạ giá, xả hàng… từ trước tháng Chạp một vài tuần và họ không nhập thêm hàng hóa mới để kinh doanh.

Mặt khác, từ 1/1/2020 các phương tiện giao thông không được phép qua lại Cửa khẩu quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu do phía Hà Khẩu tháo dỡ, xây dựng lại nhà kiểm soát liên ngành. Chính vì thế, thời điểm này giao thương hàng hóa cuối năm có vẻ đìu hơn mọi năm…
 

Vào nơi bán pháo nổ

Chỉ vài phút đi bộ qua các dãy phố bán buôn của Hà Khẩu, chúng tôi tìm thấy cửa hàng bán pháo tại một con phố trung tâm. Với tấm biển hiệu màu đỏ cỡ lớn treo cao ghi bằng cả hai thứ tiếng, tiếng Trung và tiếng Việt, “Cửa hàng chuyên bán các loại pháo, pháo hoa” kèm theo số điện thoại để liên hệ của cửa hàng. Ở khu vực chợ Hà Khẩu (Trung Quốc), pháo nổ được coi là một mặt hàng kinh doanh hợp pháp, không bị nghiêm cấm như ở Việt Nam.

Thế nhưng lạ là, đặt ở ngay cạnh ngoài ra vào của cửa hàng này là một tấm biển đề… cấm đốt pháo. Bên trong thì một loạt các biển dán cấm hút thuốc, cấm sử dụng lửa.

Khi chúng tôi bước vào, ông chủ người Trung Quốc xì xồ mấy câu tiếng Trung và rồi cũng hiểu ý chúng tôi muốn xem một số loại pháo nổ.

Ông chủ cửa hàng nhanh chóng mang một lô các loại pháo nổ từ nhỏ như ngón tay út tới to như cổ tay để khách xem và chọn. Giá những loại pháo nổ đóng hộp 10 – 20 quả từ 2 tệ – 20 tệ (tương đương khoảng 7 nghìn – 70 nghìn đồng). Giá này khá rẻ và khách du lịch thường mua để đốt. Các loại pháo nổ truyền thống thường thấy đó là pháo bánh, giá mỗi bánh pháo cũng khác nhau tuỳ thuộc vào độ lớn của cuộn pháo như bánh có đường kính khoảng 50cm có giá 25 tệ (850 nghìn đồng). Đây cũng là loại pháo phổ biến dùng khai trương cửa hàng, lễ, Tết… và cả để đốt chơi.

Một loại pháo có hình dáng lạ mắt.

Các loại pháo được bày ngăn nắp trên các kệ hàng cao hơn đầu người. Ngoài loại pháo bánh, pháo hoa đủ các kích cỡ thì cũng có những loại pháo lạ mà nếu chỉ nghe mô tả thì khó có thể hình dung ra vì sao chúng khác nhau.

Ông chủ cởi mở giới thiệu và cho chúng tôi xem vô số các loại pháo phụt, pháo sáng dạng que, hay pháo dây trúc - mỗi khúc trúc là một quả pháo gắn liền nhau, pháo trứng - một loại pháo ném...

Chúng tôi ngỏ ý muốn xem những loại pháo hoa vì không thích pháo nổ, ông chủ liền chỉ tay về phía những kệ hàng đằng trước mặt rồi sau cả sau lưng giới thiệu: Loại pháo hoa cầm tay khi đốt bắn lên trời có nhiều màu sắc xanh, đỏ, tím, vàng, rất bắt mắt, nhưng đó chỉ là pháo sáng; loại pháo hoa khác khi bắn lên trời sẽ phát nổ.

Cũng theo ông chủ này, nếu muốn khách có thể thử đốt ngay ở khu vực phía bờ sông, nơi chúng tôi chứng kiến một số thanh niên tỏ ra phấn khích khi bánh pháo nổ giòn tan, sặc sụa mùi khói diêm sinh.

Những kệ pháo bánh bày bán tại một cửa hàng ở Hà Khẩu.

Theo một số chủ cửa hàng, muốn mang pháo về chỉ cần trả tiền cho cửu vạn vận chuyển là xong. Chính từ đây mà việc tuồn pháo nổ từ Hà Khẩu vào Lào Cai diễn biến phức tạp nhất là vào thời điểm giáp Tết Nguyên đán. Các đối tượng dùng nhiều thủ đoạn tinh vi, liều lĩnh để chuyển pháo qua biên giới.
 

Ngăn chặn buôn bán pháo nổ từ gốc

Trước tình hình trên, lực lượng biên phòng tỉnh Lào Cai đã phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng trên tuyến biên giới kịp thời phát hiện, bắt giữ, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về buôn bán, vận chuyển pháo...

Để ngăn chặn tận gốc rễ vấn đề, theo đại tá Nguyễn Trọng Ngữ, Chính ủy Bộ đội biên phòng tỉnh Lào Cai, bộ đội biên phòng Lào Cai đã có nhiều hoạt động nhằm nâng cao nhận thức về pháp luật cho nhân dân khu vực biên giới chấp hành tốt các chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và nhà nước. Trong đó, vào những dịp giáp Tết các buổi tuyên truyền pháp luật đẩy mạnh những nội dung liên quan tới chống buôn bán, vận chuyển hàng hóa trái phép, buôn bán, vận chuyển, sản xuất, tàng trữ pháo nổ...

Phóng viên tìm hiểu một số loại pháo được bày bán.

Đặc biệt, theo đại tá Nguyễn Trọng Ngữ, việc tuyên truyền đã phát huy vai trò của quần chúng nhân dân trong công tác quản lý bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia và người dân tích cực tố giác tội phạm.

Mặt khác, qua biện pháp nghiệp vụ, lực lượng biên phòng nắm bắt được tình hình, phối hợp cấp ủy chính quyền địa phương, lực lượng công an, hải quan tổ chức tuần tra mật phục, kịp thời các đối tượng mang hàng hóa qua biên giới trái phép để ngăn chặn ngay.

Chính vì vậy, mặc dù việc buôn bán, vận chuyển pháo trái phép qua biên giới Lào Cai diễn biến phức tạp nhưng đều được ngăn chặn kịp thời. Trong đó, chỉ trong vòng chưa đầy một tháng giáp Tết, Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai liên tiếp bắt giữ hàng tạ pháo do các đối tượng vận chuyển trái phép qua biên giới.

Điển hình là lực lượng biên phòng tỉnh này bắt 24kg pháo nổ tại địa bàn biên giới huyện Si Ma Cai; phối hợp Bộ đội Biên phòng tỉnh Hà Giang bắt giữ đối tượng vận chuyển 30kg pháo nổ trên địa bàn giáp ranh hai tỉnh Lào Cai và Hà Giang. Và mới đây nhất, 2h sáng ngày 3/1, Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Lào Cai bắt gần 7 tạ pháo hoa nổ…