Hôm qua 2/3, tại TP Long Xuyên (An Giang), Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã họp triển khai thu mua lúa gạo hàng hóa vụ ĐX 2009-2010. Để việc XK gạo năm 2010 được thuận lợi, các đại biểu yêu cầu xử nghiêm các DN bán dưới giá sàn.
>> ĐBSCL: Giá lúa đã ngừng giảm
Năm 2009 mặc dù chịu nhiều tác động xấu từ cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới nhưng Việt Nam đã làm nên kỳ tích lớn với số lượng gạo XK đạt 6,052 triệu tấn, trị giá FOB đạt 2,463 tỷ USD. Giá XK bình quân đạt 408 USD/tấn. Tuy nhiên, trong năm qua công tác điều hành XK gạo vẫn còn tồn tại nhiều bất cập.
Ông Phạm Văn Bảy – Phó Chủ tịch VFA đã thẳng thắn chỉ ra những hạn chế như: cộng đồng các DNXK gạo chưa thật sự đoàn kết, một số DN không chấp hành quy chế, tình trạng bán phá giá khá phổ biến ảnh hưởng đến quyền lợi quốc gia. Nhiều DN đăng ký khống số lượng để xí phần, đầu cơ giá…Trong khi đó VFA chưa đưa ra được chế tài đủ mạnh để xử lý. Từ đó, dẫn đến việc các DN chấp hành nghiêm bị thiệt thòi.
Theo kế hoạch, năm 2010 lượng gạo XK của Việt Nam cũng ở mức 6 triệu tấn, trong đó riêng quý I sẽ xuất 1,2 triệu tấn. Tính tới thời điểm này các DN đã xuất được khoảng 700 ngàn tấn, còn 500 ngàn tấn sẽ tiếp tục triển khai trong tháng 3. Thị trường XK chính của Việt Nam trong năm nay vẫn là những thị trường truyền thống từ năm 2009.
Trước việc giá lúa liên tục giảm thời gian qua, VFA đã triển khai cho 30 đơn vị thành viên thu mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo (bằng 2 triệu tấn lúa) với mức giá tối thiểu không dưới 4.000 đồng/kg. Kế hoạch này đã được VFA triển khai từ cuối tháng 2 vừa qua đã giúp cho giá lúa gạo ở ĐBSCL bình ổn trở lại. Sau đợt thu mua này, nếu tình hình giá cả chưa cải thiện nhiều, VFA sẽ tiếp tục mua tạm trữ đợt 2 để ổn định thị trường.
Để công tác tiêu thụ lúa được đẩy mạnh trong thời gian tới, ông Phan Xuân Quế - Phó TGĐ Cty Lương thực Miền Bắc (Vinafood I) cho rằng, DN cần phải đầu tư nhiều hơn về kho chứa, tìm kiếm thị trường, bạn hàng. Càng khó khăn thì càng phải cố gắng nhiều hơn. Làm kinh doanh mà “dễ làm khó bỏ” thì không thể lớn mạnh được. Cùng quan điểm này, nhưng GĐ Cty Lương thực Sông Hậu kiến nghị Nhà nước cần chính sách hỗ trợ DN thu mua tạm trữ, nhất là vốn và lãi suất.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, ông Vương Bình Thạnh cho rằng để công tác điều hành XK gạo thuận lợi thì Chính phủ cần sớm ban hành Nghị định về lĩnh vực này. Còn mức sàn giá thu mua, với vụ ĐX này nên duy trì ở mức 4.200 đồng/kg mới đảm bảo lợi nhuận cho nông dân. Theo ước tính, giá thành SX của nông dân An Giang là 2.740 đồng/kg. Ông Thạnh cũng khuyên nông dân nên trữ lúa lại chờ giá. “Từ thời còn làm lúa mùa, ông bà ta đã biết trữ lúa lại chờ khi nào giá thị trường tốt nhất mới tung ra. Vậy thì tại sao chúng ta không làm theo” - ông Thạnh phát biểu.
VFA đang triển khai kế hoạch trang bị máy vi tinh nối mạng Internet để nông dân cập nhật. Trước mắt, ở những vùng trọng điểm sẽ chọn mỗi huyện 1 xã để triển khai thí điểm sau đo sẽ nhân rộng ra.
Ông Nguyễn Thành Biên - Thứ trưởng Bộ Công thương, Tổ trưởng Tổ điều hành XK gạo cho rằng, để công tác tiêu thụ lúa hàng hóa được thuận lợi thì VFA cần phải phối hợp với các địa phương để tìm biện pháp cũng như phương thức thu mua sao cho hợp lý. Việc thu mua lúa gạo phải đảm bảo được các yếu tố: tiêu thụ hết lúa hàng hóa trong dân, người trồng lúa có lãi trên 30%, DN thu mua có lãi và bình ổn được thị trường. Đối với các DN vi phạm quy chế, bán phá giá theo ông Biên có thể tạm ngưng không cho tham gia XK có thời hạn, nếu tái phạm thì rút giấy phép. 
Riêng về công tác thông tin thị trường, ông Trương Thanh Phong- Chủ tịch VFA cho biết:
Để nông dân bán lúa được thuận lợi, VFA đang thí điểm tổ chức lại lực lượng hàng xáo. Theo đó, các DN thành viên VFA sẽ hợp đồng với lực lượng này để thu mua, với giá ấn định trong thời gian nhất định. Nếu khi lúa về tới kho DN mà giá thị trường tăng thì sẽ mua tăng lên, còn giá giảm thì vẫn giữ nguyên như hợp đồng. Các bạn hàng xáo phải có nhiệm vụ ghi lại địa chỉ của nông dân nơi thu mua để cần thiết thì kiểm tra giá mua có đúng như giá chỉ định hay không. VFA sẽ đưa ra quy chế khen thưởng cho những người tham gia làm tốt.
