Ngày 7/6/2010, một hội thảo khoa học bàn về vấn đề nâng cao năng suất vườn cây cao su ở Tây nguyên được tổ chức tại TPHCM.
VÌ SAO THẤP?
Cao su khu vực Tây Nguyên thuộc TĐ CNCS VN (VRG) được trồng chủ yếu trên 3 tỉnh Đăk Lăk, Gia Lai và Kon Tom với điều kiện sinh thái khó khăn như cao trình biến động, điều kiện thời tiết không thuận lợi, đất dốc thoái hóa bạc màu. Vùng trồng cao su chủ yếu là vùng sâu, trình độ dân trí thấp, công nhân là đồng bào dân tộc chiếm tỷ lệ cao. Các giống cao su mới được đưa vào trồng trên các vùng cao những năm 1996-1998 để mở rộng diện tích vườn cây nay tỏ ra không còn phù hợp và gây hậu quả kéo dài.
Theo đó, cuối năm 2009, diện tích cao su khai thác thuộc khu vực Tây Nguyên của VRG đạt 36.665 ha, khai thác được 48.243 tấn mủ, năng suất bình quân (NSBQ) là 1,32 tấn/ha. So với NSBQ chung của các khu vực khác thì thấp hơn, cụ thể NSBQ khu vực Đông Nam bộ là 1,93 tấn/ha, duyên hải miền Trung là 1,39 tấn/ha.
Có mấy nguyên nhân làm ảnh hưởng đến năng suất vườn cây tại đây. Thứ nhất, vườn cây khai thác ở đây cơ cấu “trẻ”, chủ yếu đang được khai thác ở miệng cạo thấp thuộc nhóm I và II có tuổi cạo ≤ 10 (chiếm 73%), nhóm tuổi cạo > 10 (chiếm 27%). Năng suất, tỷ lệ vườn cây đưa vào cạo mới và mật độ cây cạo bình quân thấp. Trong 3 đơn vị có năng suất cao của khu vực Tây Nguyên là Ea Hleo (1,7 tấn/ha), Krong Buk (1,75 tấn/ha) và Chư Sê (1,56 tấn/ha) thì Chư Sê có nhóm tuổi cạo > 10 chiếm tỷ lệ cao (47%), Krong Buk (70%) nên tiềm năng tăng năng suất hạn chế.
Thứ hai, hiện có hai giống được trồng chủ yếu tại Tây Nguyên là GT1 và PB235 chiếm 87,7% tổng diện tích, kế đến là giống PB235 và một phần nhỏ VM515, RRIM600 được đưa vào trồng cả trên các vùng cao 700m. Qua thời gian, giống PB235 phát triển kém và cho sản lượng thấp. Nhiều vườn cây giống PB235 đã phải thanh lý hoặc kéo dài thời gian kiến thiết cơ bản như Delaya (Krong Buk), Latiem (Chư Sê), Suối Mơ (Chư Prông), Mang Yang, đã làm ảnh hưởng đến năng suất chung của cả đơn vị.
Thứ ba, cao su kinh doanh bị ảnh hưởng nặng sau cơn bão số 9 (11/2009), mặt khác, vườn cây được chuyển từ những chương trình phát triển của các thành phần khác sang công ty (của địa phương và chương trình 327-PV) chất lượng kém.
Thứ tư, thời tiết Tây Nguyên khắc nghiệt so với ĐNB nên hầu hết diện tích khai thác bị bệnh phấn trắng nặng, rụng lá từ 2-3 lần, kéo dài thời gian nghỉ cạo ảnh hưởng đến năng suất vườn cây. Mặc dù, nhiều công ty đã áp dụng các biện pháp như phun hóa chất nhưng không có hiệu quả.
Thứ năm, trình độ tay nghề công nhân cạo mủ còn yếu. Bởi địa bàn vườn cây ở vùng sâu, lao động tại chỗ có trình độ kỹ thuật kém, dụng cụ cạo mủ không đạt, ý thức kỷ luật chưa cao dẫn tới năng suất thấp...
GIẢI PHÁP NÀO?
Theo thống kê, hiện tại vườn cây kiến thiết cơ bản khu vực Tây Nguyên có diện tích các giống mới chiếm 15,4 %, hứa hẹn tiềm năng tăng năng suất vào những năm tiếp theo khi diện tích này được đưa vào khai thác.
Giải pháp kỹ thuật và quản lý được xem là hai yếu tố căn cơ nhằm nâng cao năng suất vườn cây tại khu vực này. Trong đó, giải pháp quản lý chủ yếu là tăng cường đội ngũ quản lý kỹ thuật, thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn. Nhất là tập huấn công nhân cạo mủ trước khi giao phần cây cạo và trước mỗi mùa cạo mới, đặc biệt đối với công nhân là người đồng bào dân tộc, thúc đẩy phong trào thi đua đạt danh hiệu “Câu lạc bộ 2 tấn” đến tận các cấp tổ, đội, nông trường.
Riêng biện pháp quản lý, cần có chương trình thanh lý sớm diện tích vườn cây kinh doanh kém hiệu quả, còn vườn cây có hiệu quả thì thực hiện tốt các quy hoạch về thiết kế mặt cạo hàng năm trước khi mở miệng cạo lại, đảm bảo miệng cạo hợp lý đúng kỹ thuật và phù hợp với thực trạng vườn cây, không lãng phí bảng vỏ cạo, tuân thủ các chế độ cạo D3 (1 ngày cạo, 2 ngày nghỉ - PV)... Chú ý phát triển mô hình đào hố tích mùn như khu vực ĐNB, áp dụng kích thích sớm đối với vườn cây cao sản từ đầu mùa khai thác.
Một số tiến bộ kỹ thuật về kích thích mủ bằng khí etylen chưa được khai thác cần tiếp tục khảo nghiệm và đúc kết để nhân rộng. Ông Trần Ngọc Thuận (TGĐ VRG) nhấn mạnh: “BLĐ các công ty khu vực Tây Nguyên cần xây dựng chương trình nâng cao năng suất vườn cây 5 năm, có tổng kết hàng năm, phải phấn đấu sau 5 năm đưa vườn cây cao su Tây Nguyên theo kịp vườn cây cao su ĐNB”. Cũng theo ông Thuận, các nguyên nhân dẫn tới vườn cây năng suất thấp ở khu vực Tây Nguyên cũng là bài học kinh nghiệm cho việc phát triển cao su tại các vùng mới trồng như Tây Bắc, Lào và Campuchia.
