Anh Dương Minh Tuấn (thôn Mít-xã Tây Trạch- huyện Bố Trạch-Quảng Bình) ngồi xổm trên nóc cabin xe tải nhẹ chèn cho mấy củ sắn khỏi rơi, ngoảnh lại nói chắc: “Dù có thu hoạch chạy lũ, nhưng với giá trung bình 1.250 đồng/kg thì người dân chúng tôi cũng lãi ít nhất là 3 triệu đồng/ha sắn”.
Có mặt tại Nhà máy Tinh bột sắn XK (TBSXK) Sông Dinh thuộc Cty CP Xây dựng và Tư vấn Bình Lợi, chúng tôi thấy từng đoàn xe tấp nập đổ hàng. Kỹ sư Nguyễn Tâm Hưng- Phó Giám đốc Nhà máy cho biết: “Hiện tại chúng tôi đang phát huy hết công suất máy móc, huy động cán bộ, công nhân làm việc 3 ca, làm sao chạy đua với thời tiết, giúp dân thu mua sắn”.
Hiện hầu hết các địa phương trong tỉnh Quảng Bình có vùng nguyên liệu sắn đều có diện tích bị ngập do lũ lụt khá lớn. Vùng Bố Trạch được xem là “thủ phủ” của cây sắn nguyên liệu với gần 2.600 ha (có hợp đồng với nhà máy) cũng bị ảnh hưởng gần một nửa diện tích. Nhiều xã có diện tích bị ngập lớn như Hòa Trạch, Nam Trạch, Phú Định, Tây Trạch...
Gia đình ông Võ Văn Thuyên ở thôn Đông Thành (xã Nam Trạch -Bố Trạch) hợp đồng trồng trên 1 ha sắn nguyên liệu cho nhà máy. Những ngày sau lũ, do bị ngập úng nên cây sắn bắt đầu xuống lá và có chiều hướng sẽ thối củ. Vậy là ông huy động hết nguồn nhân lực trong gia đình và nhờ thêm bà con hàng xóm để thu hoạch sắn. "May có nhà máy linh hoạt chứ không thì nông dân chúng tôi không biết víu vào đâu. Dù bị ngập nhưng bán sắn cho nhà máy cũng thu về được sáu, bảy triệu đồng".
Anh Dương Minh Tuấn (xã Tây Trạch) trong thời gian đợi đưa xe chở sắn vào bàn cân nói với chúng tôi: “Năm trước, giá nhà máy mua cao gấp đôi, sắn ở vùng đất xấu, bị ngập cũng cho lãi trên 15 triệu đồng/ha. Năm nay, thu hoạch chạy lũ, năng suất bình quân đạt 20 tấn/ha, bán được khoảng 25 triệu đồng, trừ các khoản chi phí thì chúng tôi cũng còn có lãi từ 3-10 triệu đồng/ha”.
Ông Nguyễn Tâm Hưng cho hay: “Phương châm Nhà máy đề ra là: kiểm tra, phân bổ lịch thu hoạch về tận từng xã, thôn; ưu tiên vùng ngập nặng trước, vùng ngập nhẹ sau; ưu tiên các hộ gia đình, địa phương trong diện hợp đồng với nhà máy trước, ngoài hợp đồng sau”. Như vậy quan điểm tiêu thụ nguyên liệu của Nhà máy TBSXK Sông Dinh khá rõ ràng, vừa giúp người dân bán được sản phẩm nhưng vẫn đảm bảo ưu tiên những hộ trồng sắn đã có quan hệ ràng buộc với NM từ trước.
Xã Tây Trạch (Bố Trạch) năm nay có khoảng 600 ha sắn, đến thời điểm này đã thu hoạch được 120 ha sắn, trong đó bị hư thối đến 60 ha. Ông Dương Văn Cỏi, cán bộ văn phòng UBND xã Tây Trạch cho biết: “Nhà máy thu mua giá từ 1.200 đồng đến 1.300 đồng/kg, nhưng ở đây thương lái chỉ mua 900 đồng/kg. UBND xã không lo, nông dân không lo cho cây sắn sao được. Vì những năm qua cây sắn thực sự là cây giảm nghèo nhanh của xã”.
Nhằm giảm thiệt thiệt hại cho nông dân, nhà máy đã cử cán bộ về phụ trách địa bàn đến tận hộ dân, xác định diện tích bị ngập cụ thể, sau đó, thông qua các chủ hợp đồng (trưởng thôn hoặc đại diện cho một nhóm hộ dân) để phân phối phiếu nhập cụ thể cho từng ngày. Chính vì vậy mà khác với các nhà máy chế biến tinh bột sắn xe ô tô ngập bãi, ngập đường thì ở nhà máy Sông Dinh vẫn trong cảnh trật tự như ngày thường. Trung bình mỗi ngày, nhà máy nhập vào từ 300-500 tấn sắn nguyên liệu.
Trước niên vụ, nhà máy đã đầu tư gần 5 tỷ đồng để nâng cấp công nghệ đưa công suất chế biến từ 260 tấn/ngày lên 320 tấn sắn tươi/ngày. “Đầu vụ, rất nhiều hộ nông dân tự phát mở rộng diện tích trồng sắn và không ký hợp đồng với Nhà máy (chiếm khoảng 50% diện tích trồng sắn hiện có trong toàn tỉnh). Đầy cảm thông, nhưng chúng tôi phải bảo đảm thu mua kịp thời vụ cho bà con đã kí hợp đồng với nhà máy. Sau đó mới tiến hành thu mua cho diện ngoài hợp đồng”- kỹ sư Hưng cho biết thêm.
