Khó kiểm soát được hoạt động trên mặt hồ Nặm Cắt
Hồ Nặm Cắt được xây dựng từ năm 2010 – 2020, tại xã Dương Quang, thành phố Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn với kinh phí lên đến gần 500 tỷ đồng, do Ban Quản lý đầu tư và xây dựng Thủy lợi 2 làm chủ đầu tư; diện tích lòng hồ lên tới 160ha, dung tích nước lưu trữ là 12 triệu m3. Để thực hiện được dự án, thành phố Bắc Kạn đã phải thu hồi tổng diện tích đất lên tới 225 ha và di dời 160 hộ dân của các thôn Nà Pèn, Bản Bung, Bản Pẻn ra nơi ở mới. Công trình khi hoàn thành tạo nguồn cấp nước tưới cho hơn 530 ha đất nông nghiệp, thủy sản (tự chảy 93 ha, tạo nguồn 441 ha); cấp nước sinh hoạt, công nghiệp và dịch vụ cho thành phố Bắc Kạn là 24.000m3/ngày đêm.
Hồ nặm Cắt đã tích nước được 2 năm, nhưng đến nay vẫn chưa có phương án quản lý, vận hành. Ảnh: Toán Nguyễn.
Tuy nhiên, sau 2 năm tích nước, hồ Nặm Cắt vẫn chưa hoàn thiện các thủ tục để bàn giao cho một đơn vị nào quản lý, khai thác và sử dụng. Từ đó đến nay, Công ty TNHH MTV quản lý khai thác công trình thủy lợi Bắc Kạn (Công ty thủy nông Bắc Kạn) là đơn vị được giao tiếp quản vận hành. UBND tỉnh Bắc Kạn chưa làm thủ tục bàn giao quản lý về tài sản kết cấu cấu (đập, hồ, các hạng mục của công trình, danh giới).
Ông Nguyễn Văn Đức, Chủ tịch HĐQT – Giám đốc Công ty thủy nông Bắc Kạn thông tin: Công ty chỉ được giao tiếp quản nên phải cử người để vận hành, điều tiết nước với chi phí đã lên khoảng 200 triệu đồng nhưng không được thanh toán. Do chưa được bàn giao công trình, công ty và các cơ quan chức năng không thể quản lý được các hoạt động trên hồ Nặm Cắt. Dẫn tới tình trạng người dân xâm phạm hành lang của hồ, hoạt động xuồng bè đi lại trên không kiểm soát được. Tuyến đường vào khu hành chính của hồ Nặm Cắt là con đường duy nhất của người dân đi lại, nên cả cổng chính, cổng phụ đã nhiều lần bị cửa, phá khóa.
Cửa tràn của hồ Nặm Cắt. Ảnh: Toán Nguyễn.
Chưa có phương án khai thác
Thực tế hiện nay, có tới hơn 50 xuồng máy hoạt động trái phép trên khu vực lòng hồ. Xuồng máy do người dân tự mua về sử dụng, không được kiểm định nên nguy cơ mất an toàn luôn tiềm ẩn. Vì hồ Nặm Cắt nằm ngoài phạm vi quản lý, vì vậy mà các cơ quan chức năng như Cảnh sát giao thông, Thanh tra giao thông cũng chưa thể kiểm soát được hoạt động của vận tải tải đường thủy tại đây. Cơ bản thì người dân sử dụng loại phương tiện này cho mục đích vận chuyển sản phẩm nông nghiệp, phân bón và giống vào các khu vực đất canh tác của gia đình phía trong hồ.
Anh Ma Văn Vinh, một người dân tại Bản Pẻn, xã Dương Quang, thành phố Bắc Kạn nói: Rất nhiều bà con còn đất phía trong hồ nên đi lại thường xuyên, như nhà tôi còn khoảng 10 ha đồi, ao, vườn và cả chăn nuôi nữa nên vẫn phải đi lại thường xuyên, có ngày đi lại 3-4 lần. Việc đi lại rất tốn kém tiền dầu, vác hàng hóa lên xuống thuyền cũng mệt, chưa kể có hôm đi lại ra giữa hồ gặp mưa gió chỉ sợ gió lật xuồng mình thôi. Nhưng không có đường nào khác, thì chúng tôi vẫn phải đi lại như thế.
Ngoài ra, người dân cũng dùng xuồng máy để đưa khách tham quan hồ Nặm Cắt. Dù biết quy định cấm hoạt động vận chuyển của địa phương, nhưng người dân sau khi thu hồi đất vẫn chủ yếu gắn bó với sản xuất nông nghiệp, nên việc sử dụng xuồng để mưu sinh, chở khách kiếm thêm thu nhập. Nếu có khách du lịch, mỗi chuyến đi như vậy thì lái xuồng cũng kiếm được 300 – 400.000 đ/lượt.
Hoạt động vận tải hành khách du lịch trái phép trên hồ Nặm Cắt tiềm ẩn ngủy cơ mất an toàn rất cao. Ảnh: Toán Nguyễn.
Hiện tỉnh Bắc Kạn chưa bàn giao toàn bộ việc quản lý, khai thác, vận hành hồ Nặm Cắt cho Công ty Thủy nông Bắc Kạn. Vì vậy mà các phương án quản lý, khai thác hồ Nặm Cắt vẫn chưa được thông qua, kinh phí cũng chưa được phân bổ… dẫn tới việc quản lý công trình gặp phải tình trạng không phải của mình nên không nói được ai.
Chưa có phương án khai thác nên chưa thể quy hoạch được bến bãi neo đậu và kiểm soát hoạt động của thuyền máy, xuồng máy. Không chỉ là việc mất an toàn trong khu vực lòng hồ, mà còn lãng phí nguồn doanh thu từ khai thác du lịch, hoạt động vận tải và tài nguyên nước của hồ Nặm Cắt.
