Khó khăn trong xây dựng nông thôn mới ở Vĩnh Phúc

Vĩnh Phúc  là 1 trong 19 địa phương trên toàn quốc có 100% các xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM). Ngay từ đầu năm 2023, Ban chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh Vĩnh Phúc đã bắt tay chỉ đạo các địa phương chọn các xã, thôn thực hiện xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.

Giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh Vĩnh Phúc phấn đấu có 42 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 11 xã đạt chuẩn xã NTM kiểu mẫu, 2 huyện đạt NTM nâng cao và 135 thôn đạt thôn NTM kiểu mẫu. Tuy nhiên khi các xã, thôn đăng ký đạt chuẩn NTM nâng cao, kiểu mẫu, thông minh đã nảy sinh không ít vướng mắc, khó khăn trong quá trình triển khai.

Theo ông Đỗ Hải Triều, Phó chánh Văn phòng Điều phối chương trình NTM tỉnh Vĩnh Phúc, một trong những khó khăn hiện nay là hệ thống văn bản của Trung ương về triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 còn chậm, hầu hết đều được ban hành trong năm 2022 và 2023.

Đơn cử như Nghị định số 27/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình MTQG ban hành ngày 19/4/2022 và Nghị định số 38/2023/NĐ-CP ban hành ngày 24/6/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 27/2022/NĐ-CP.

Song hành với các Nghị định của Chính phủ, tháng 8/2022, Bộ Tài chính có Thông tư số 53/2022/TT-BTC quy định quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp từ nguồn ngân sách trung ương thực hiện chương trình. Đến tháng 8/2023 Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 55/2023/TT-BTC quy định quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí sự nghiệp từ nguồn ngân sách nhà nước thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.  Do vậy, đến tháng 8/2023 tỉnh Vĩnh Phúc cũng như các địa phương khác mới có căn cứ để bắt tay vào hoàn thiện các chính sách về quản lý, triển khai và thực hiện chương trình.

Cũng theo ông Triều, mặc dù Chính phủ đã ban hành Bộ tiêu chí đối với xã NTM nâng cao giai đoạn 2021 - 2025, tuy nhiên, vẫn còn một số nội dung do các Bộ, ngành phụ trách chưa có hướng dẫn thực hiện cụ thể hoặc vừa mới ban hành. Đây cũng là một trong những vướng mắc đối với các địa phương triển khai Chương trình xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu.

Thực tế sau 2 năm triển khai chương trình tại Vĩnh Phúc cho thấy, nội dung của Bộ tiêu chí xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu rất phù hợp với tiêu chí chung. Tuy nhiên, khi áp vào từng xã cụ thể thì tiêu chí về phát triển sản xuất lại vướng mắc, khó thực hiện cho các xã bởi trên thực tế ở các xã triển khai không phải xã nào của Vĩnh Phúc cũng có được những sản phẩm hàng hóa tập chung với quy mô lớn hoặc sản phẩm hàng hóa được chế biến sâu thành sản phẩm hoàn chỉnh. 

Tiêu chí này yêu cầu đối với xã xây dựng NTM nâng cao phải có hợp tác xã hoạt động có hiệu quả, có liên kết tiêu thụ sản phẩm ổn định, phải có sản phẩm OCOP được công nhận đạt sao, tỷ lệ sản phẩm chủ lực của xã là phải được ứng dụng chuyển đổi số để truy xuất nguồn gốc, sản phẩm chủ lực của xã được bán qua kênh thương mại điện tử. 

Ở tiêu chí về lĩnh vực y tế, hiện nay Bộ Y tế chưa chuẩn hóa được phần ứng dụng khám chữa bệnh từ xa và cũng chưa có hướng dẫn cụ thể nên tỷ lệ dân số có sổ khám chữa bệnh điện tử khó đạt. Cũng giống như Bộ Y tế, tiêu chí tỷ lệ hộ gia đình phân loại xử lý chất thải rắn, chất thải nguồn cũng vừa mới được Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành chính thức để thực hiện triển khai trên toàn quốc.

Sau 3 năm triển khai chương trình, tiêu chí khó thực hiện nhất hiện nay đối với Vĩnh Phúc là tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung, hiện tỷ lệ này của Vĩnh Phúc mới đạt xấp xỉ 18%.

Để thực hiện nội dung này, trong giai đoạn vừa qua tỉnh Vĩnh Phúc trên cơ sở các quy định của Trung ương đã xây dựng, ban hành Nghị quyết số 19/2020/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ đầu tư dự án cung cấp nước sạch cho vùng nông thôn tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2021-2025 nhằm nâng cao tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước sạch từ công ty cấp nước tập trung. Tuy nhiên, hiện nay do vướng mắc tại Nghị định số 57/2018/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn chưa được sửa đổi nên tiêu chí này hiện nay đang vướng.

"Nhằm tháo gỡ vấn đề này, hiện Vĩnh Phúc đang tích cực giao cho các Sở, ngành chuyên môn tham mưu UBND tỉnh trong thời gian tới xây dựng được các cơ chế chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp cùng với các địa phương triển khai công trình cấp nước tập trung trên địa bàn để tỉnh sớm đạt được các chỉ tiêu này trong thời gian tới", ông Triều thông tin.

Qua ba năm triển khai thực hiện chương trình xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu, đến nay Vĩnh Phúc có 20 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, có 1 xã đạt xã nông thôn mới kiểu mẫu, có 1 thôn được công nhận thôn nông thôn mới thông minh và 135 thôn được công nhận là thôn nông thôn mới kiểu mẫu.