Hiện nay, một số tỉnh, thành ĐBSCL như Cần Thơ, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Hậu Giang, Kiên Giang… nông dân đang bước vào mùa vụ thu hoạch lúa hè thu sớm (HT). Trúng mùa nhưng bà kém vui, bởi giá bán rẻ bèo. Áp lực tiêu thụ lúa hàng hóa đang đè nặng nên vai người nông dân.
Đầu vụ giá thấp
Những ngày này, đi dọc từ QL 91 từ quận Bình Thủy về đến các huyện vùng sâu như Thới Lai, Cờ Đỏ (TP. Cần Thơ), nhiều cánh đồng lúa HT sớm đã vàng rực, những chiếc máy GĐLH đang nhả khói, cần mẫn thu hoạch lúa. Ông Lê Quốc Nghĩa, ở xã Đông Hiệp, huyện Thới Lai, vừa thu hoạch 1 ha lúa HT vẻ mặt buồn rầu, cho biết: “Vụ này lúa tôi đạt năng suất gần 1 tấn/công, trúng hơn năm rồi 100 kg/công. Tuy nhiên, giá lúa tươi giống IR50404, thương lái đến tận ruộng mua chỉ 4.200 đ/kg; còn lúa tươi hạt dài 4.500 đ/kg. Với giá này thì nông dân sẽ bị lỗ do vụ HT thường có chi phí rất cao. Vụ ĐX vừa rồi giá lúa thấp nên chẳng lời lãi được bao nhiều, nên vụ HT này tranh thủ gieo sạ sớm hy vọng đầu mùa bán được giá cao để gỡ gạt lại. Ai ngờ thu hoạch xong kêu lái bán giá cũng rẻ bèo mà chẳng có người mua. Kêu mấy thương lái rồi mà chưa thấy ai tới, kiểu này phải ngủ ngoài ruộng giữ lúa”.
Áp lực phơi sấy trong vụ HT rất lớn nếu nông dân không bán được lúa tươi
Còn anh Nguyễn Văn Hậu, xã Tân Thạnh, huyện Thới Lai lo lắng: “Mấy ngày nay ngày nào trời cũng mưa, lúa thu hoạch xong mà không bán được là lên lên mồng hết. Không hiểu sao lúc này thương lái rất im ắng, mọi năm đầu mùa thương lái đến hỏi mua nườm nượp”. Anh Hậu có 5 công, vụ này gieo sạ giống IR 50404. Một vài thương lái ghé qua nhưng chê chất lượng hạt gạo thấp nên chỉ trả giá có 4.100 đ/kg. Mấy ngày trước do ảnh hưởng mấy đám mưa lớn, lúa đổ ngã nhiều, giá cắt cũng cao hơn ruộng khác, lên đến gần 300.000 đ/công. Nếu bán với giá này coi như trừ chi phí là trắng tay, hơn 3 tháng dầm mưa dãi nắng công cốc hết.
Ngay cả những nông dân làm lúa chất lượng cao trong vụ này cũng khó bán, giá thấp tè. Ông Bảy Tuyền (Trần Văn Tuyền), ở xã Thới Đông, huyện Cờ Đỏ vừa thu hoạch 1,5 ha giống lúa hạt dài Jasmine 85, đạt năng suất 5,5 tấn/ha cũng đành chịu bán giá bèo chỉ có giá 4.800 đ/kg, bán với giá này xem ra như không có lời. Ông Bảy Tuyền cho biết: “Giá thấp nhưng muốn bán cũng không dễ. Một số thương lái chỉ đến ngã giá cho qua loa, mua được thì mua, không thì xô ghe đi. May lắm ngày hôm qua tôi mới kêu được một lái lúa đồng ý mua giá 4.800 đ/kg để cho đầy ghe tiện chuyến đi sấy”. Giá lúa quá thấp nên nhiều hộ có điều kiện quyết định trữ lại chờ giá tăng thêm. Tuy nhiên, cũng không ít hộ đành bấm bụng bán lúa thơm với giá ngang ngửa lúa thường để trả nợ tiền vật tư nông nghiệp.
Tương tự, tại Đồng Tháp nông dân cũng đang thu hoạch lúa HT sớm trong tâm trạng kém vui. Đến nay, nông dân các xã Láng Biển, Tân Kiều, Mỹ Quý, Thanh Mỹ… (huyện Tháp Mười) đã thu hoạch trên 10.000ha, năng suất đạt 6,3 tấn/ha, tăng gần 0,4 tấn/ha so vụ HT năm ngoái. Ông Võ Văn Dũng, Phó trưởng phòng NN-PTNT huyện Tháp Mười cho biết, nhờ ứng dụng tốt tiến bộ KH-KT, chuyển đổi giống hợp lý đã giúp năng suất lúa không ngừng tăng. Tuy trúng mùa nhưng nông dân vẫn không được vui bởi giá thấp quá. Lão nông Ngô Phước Hậu, ở xã Mỹ Quý đang canh tác 5 ha lúa HT trầm ngâm nói: “Giá lúa tươi hạt dài hiện nay chỉ 4.400-4.500 đ/kg, nếu sấy khô giỏi lắm cũng chỉ bán được 5.400-5.500 đ/kg. Trong khi các khoản chi phí đầu tư vụ này đều tăng cao so với vụ ĐX, do đó chỉ những ruộng đạt nằng suất cao may ra mới huề vốn, còn lại cầm chắc là thua lỗ”.
Áp lực tiêu thụ
Chỉ còn khoảng một tháng nữa là nông dân ĐBSCL bước thu hoạch lúa HT chính vụ. Trong khi đó, ở nhiều tỉnh lúa ĐX vẫn còn tồn đọng chưa thể tiêu thụ hết. Ông Huỳnh Văn Gành, GĐ Sở Công Thương Kiên Giang lo lắng: “Thống kê cho thấy, đến đầu tháng 5 trên địa bàn tỉnh Kiên Giang còn tồn đọng gần 600 ngàn tấn lúa hàng hóa của vụ ĐX chưa tiêu thụ được. Nguyên nhân do tình hình XK chậm, giá thấp nên nông dân chưa bán được. Càng để lâu áp lực càng lớn vì nhiều nơi lúa HT đã cận kề ngày thu hoạch”. Theo ông Trần Quang Củi, PGĐ Sở NN-PTNT Kiên Giang thì qua đầu tháng 6 nông dân các huyện Giồng Riềng, Giang Thành… sẽ bắt đầu thu hoạch lúa HT. Nếu tình hình tiêu thụ lúa không được cải thiện thì khi vào vụ thu hoạch rộ nông sẽ rất khó khăn. Nông dân chỉ biết trông chờ vào hạt lúa, mà làm ra không bán được hoặc giá quá thấp thì lấy tiền đâu chi trả vốn đầu tư, sinh hoạt gia đình…
Tại Hậu Giang, nhiều nông dân trồng lúa chất lượng cao trong vụ ĐX đến nay vẫn chưa tiêu thụ được, do giá thấp và ít người mua. Ông Lê Văn Đời, PGĐ Sở NN-PTNT Hậu Giang cho biết: “Thời gian qua các Cty kinh doanh lúa gạo chủ yếu XK gạo 25% tấm, nên thương lái đi thu gom lúa IR 50404 là chính. Do đó, nông dân làm lúa chất lượng cao như Jasmine 85, OM 4900… rất khó tiêu thụ. Sở đang chỉ đạo các địa phương thống kê lại số lượng cụ thể, để tìm hướng giaỉ quyết, nhằm giảm bớt áp lực cho nông dân”. Trong khi lúa ĐX chưa thể tiêu thụ hết thì nhiều nơi lúa HT đã cho thu hoạch.
Theo ông Đời, hiện diện tích gieo sạ đợt 1 của vụ HT, khoảng 36.000 ha đã đến ngày thu hoạch, đến cuối tháng 5 sẽ dứt điểm. Tại huyện Châu Thành A, Vị Thủy, những hộ thu hoạch sớm đều đạt năng suất hơn 5 tấn/ha. Tuy nhiên, vấn đề đầu ra đang là mối quan tâm lớn của nông dân cũng như nghành chức năng. Vì hiện nay mới là đầu vụ nhưng giá khá thấp và ít thương lái đi thu mua. Ngoài chuyện giá cả, vụ HT nông dân còn phải đối mặt với áp lực về công thu hoạch, lò sấy (nếu không bán được lúa tươi) rất lớn. Vì chỉ cần một trận mưa lớn là lúa đổ ngả hết, công thu hoạch tăng lên rất cao mà năng suất, chất lượng lúa đều giảm.
