Người dân ở nhiều nơi tại ĐBSCL mua nước ngọt về sử dụng do hạn mặn. Ảnh: Minh Sáng.
Theo Viện Khoa học Thủy lợi Miền Nam, nguồn nước mùa khô năm 2019-2020 về vùng ĐBSCL thấp hơn nhiều so với trung bình 10 năm gần đây. Lưu lượng bình quân tháng 2 thấp hơn so với trung bình nhiều năm và thấp hơn so với năm kiệt 2016.
Hiện thủy điện Trung Quốc vẫn xả thấp. Vận hành gia tăng từ các đập thủy điện Trung Quốc đã chậm hơn khoảng 41 ngày so với ở năm 2018-2019 và 35 ngày so với bình quân những năm gần đây. Lưu lượng xả vẫn chưa đạt như mong đợi so với cùng thời kì vào khoảng 1800-2800 m3/s. Lưu lượng kiệt đã xuất hiện trong tháng 3, dự báo dòng chảy còn thấp ở nửa đầu tháng 4, mặn sẽ tiếp tục kéo dài sang nửa đầu tháng 4.
Với đặc điểm nguồn nước như hiện nay và dự báo, nguồn nước cho 3 vùng ĐBSCL được dự báo vẫn còn nhiều khó khăn.
Cụ thể, vùng thượng ĐBSCL, bao gồm phần đất tỉnh An Giang, Đồng Tháp, thượng nguồn Long An, Kiên Giang và TP. Cần Thơ, đầu nước tiếp tục thấp, khó khăn cho bơm tát ở các vị trí xa kênh trục.
Vùng giữa ĐBSCL, bao gồm phần đất thuộc TP. Cần Thơ, tỉnh Tiền Giang, Long An, Kiên Giang, Hậu Giang, Đồng Tháp, tỉnh Vĩnh Long và vùng được kiểm soát mặn ở Bạc Liêu, Sóc Trăng, Trà Vinh, Bến Tre: ngọt có khả năng xuất hiện ở các cửa sông khi chân triều thấp, sông Cổ Chiên 40-45km, sông Hậu 45-50km, sông Vàm Cỏ 95-110 km, sông Cái Lớn 60-65km.
Các sông Hàm Luông, cửa Đại và cửa Tiểu khả năng lấy nước hạn chế do mặn nền tiếp tục duy trì cao. Các địa phương cần chủ động các biện pháp tích trữ nước phục vụ sinh hoạt, tích nước ngay khi có thể để đề phòng mặn cao trở lại ở nửa đầu tháng 4.
Vùng ven biển ĐBSCL: bao gồm ven biển các tỉnh ven biển ĐBSCL (Long An, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau và tỉnh Kiên Giang): Ứng phó với tình hình mặn lịch sử, chủ động các biện pháp chống hạn mặn và cấp nước sinh hoạt. Chủ động tích nước trước khi mặn tăng cao hơn.
Với dự báo nguồn nước như trên, Viện Khoa học Thủy lợi Miền Nam đã đưa ra một số khuyến cáo cho từng vùng.
Theo đó, với vùng thượng ĐBSCL, nguồn nước đến hiện tại được xem là có khó khăn do đầu nước thấp, cần chủ động điều tiết nước và bơm tát, các giải pháp cấp nước cho các vùng núi cao thuộc Tri Tôn, Tịnh Biên.
Vùng giữa ĐBSCL đề phòng ảnh hưởng mặn xâm nhập sâu do lưu lượng về thấp, khi lấy ngọt hoặc tưới cho cây trồng cần kiểm tra chặt chẽ độ mặn, nhất là đối với cây ăn quả. Giảm diện tích các vùng ven biển nơi chưa đảm bảo nguồn nước.
Chủ động các giải pháp bơm trữ, gạn ngọt khi triều thấp; chủ động trữ nước cho các tuần trước triều cường ở các thời kì khan hiếm nước, hạn chế tiêu thoát nước.
Mặn duy trì cao đến cuối tháng 3 và nửa đầu tháng 4, cần bảo vệ các nguồn nước hiện hữu (bổ sung đập tạm), kiểm tra thường xuyên nguồn nước, tích nước ngay khi có thể, có biện pháp giảm thiểu bốc thoát hơi nước cho cây trái (giữ ẩm gốc, tỉa bớt lá).
Vùng ven biển ĐBSCL, nguồn nước ngọt có nguy cơ bị thiếu hụt cao, xâm nhập mặn dự báo tại các cửa sông Cửu Long cao ngay ở tháng 1 và 2 và duy trì cao trong tháng 3 và kéo dài hết nửa đầu tháng 4. Chủ động các giải pháp bơm trữ nước và cấp nước sinh hoạt.
Với các diễn biến dòng chảy cập nhật về đồng bằng đến hiện nay, dòng chảy thấp dự báo còn kéo dài trong nửa đầu tháng 4, mặn nền cao tiếp tục duy trì trong nửa đầu tháng 4.
Các địa phương ở ĐBSCL cần vận hành hệ thống công trình hợp lý, kiểm soát mặn thường xuyên ở các hệ thống thủy lợi, các cửa lấy nước, đảm bảo tích trữ nước và bảo vệ nguồn nước trong thời kỳ mặn lịch sử này.
Cập nhật các bản tin dự báo thường xuyên để điều chỉnh kế hoạch phù hợp với các diễn biến nguồn nước.
