Mang chế độ ăn lành mạnh, giá phải chăng tới nhóm dễ bị tổn thương

Tiếp nối thành công của Hội nghị toàn cầu Hệ thống Lương thực thực phẩm lần thứ 4

Tại Hội thảo tham vấn kỹ thuật Dự án Hệ thống lương thực thực phẩm sinh thái (EcoFoodSystems), ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ NN-PTNT nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng cách tiếp cận tổng thể giữa các bên liên quan. Ông chỉ ra rằng Việt Nam là nước tiên phong trên toàn cầu trong việc chuyển đổi hệ thống thực phẩm  theo hướng minh bạch, trách nhiệm, bền vững.

Trong bối cảnh đó, EcoFoodSystems là một trong số không nhiều dự án hỗ trợ nghiên cứu quan hệ đối tác và các phương pháp tiếp cận đổi mới để hỗ trợ quá trình chuyển đổi bền vững của hệ thống nông nghiệp và thực phẩm.

Năm 2023, Việt Nam với đầu mối là Bộ NN-PTNT đã phối hợp tổ chức thành công Hội nghị Lương thực thực phẩm toàn cầu lần thứ 4. Thông qua hội nghị, 3 nội dung chính được nhấn mạnh. Một là, tầm quan trọng của việc chuyển đổi hệ thống thực phẩm để đối phó với nhiều thách thức, đó cũng là điều kiện tiên quyết để giải quyết các cuộc khủng hoảng liên quan đến mất an ninh lương thực, suy dinh dưỡng, sức khỏe, biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học, xung đột, cũng như cũng như giá năng lượng và tiêu dùng cao.

Hai là, sự cần thiết phải liên kết các nỗ lực ngắn hạn và dài hạn. Dù đôi khi cần thực hiện hành động ngắn hạn để giải quyết nhiều cuộc khủng hoảng, nhưng hành động đó cần được thực hiện trong khuôn khổ chiến lược dài hạn và cách tiếp cận toàn diện và toàn diện để giải quyết quản trị hệ thống thực phẩm và hoạch định chính sách.

Ba là, nhu cầu về tính toàn diện, sự tham gia và hợp tác có ý nghĩa ở mọi cấp độ. Điều này đặc biệt có ý nghĩa bởi chuyển đổi hệ thống thực phẩm là nhiệm vụ của toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia và tham gia hiệu quả của tất cả các chủ thể trên tất cả các lĩnh vực, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Hội nghị Lương thực thực phẩm toàn cầu lần thứ 4 cũng là bước chạy đà, khởi động cho một loạt sự kiện bao gồm: Hội nghị thượng đỉnh về hệ thống thực phẩm của Liên hợp quốc tại Rome vào tháng 7/2023, và hôm 24/1/2024 là Hội thảo tham vấn về Dự án EcoFoodSystems.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) cho rằng, đã đến lúc cần đánh giá lại một cách toàn diện về hệ thống thực phẩm. 

Trong đó có việc tái cấu trúc quản trị toàn cầu cho các hệ thống thực phẩm, hệ thống chính sách và quản trị cấp quốc gia và địa phương, mô hình tiêu dùng và sản xuất, thúc đẩy chuyển đổi thông qua khoa học, tài chính, nhân quyền và đổi mới  sáng tạo, tăng cường hệ sinh thái hỗ trợ...

100 triệu người dân Việt Nam đều mong muốn gia đình mình có thể tiếp cận nguồn lương thực, thực phẩm lành mạnh, giá cả phải chăng và ít tác động đến môi trường. Gần một nửa dân số Việt Nam hiện đang sống ở khu vực thành thị, với hơn 8 triệu người sống ở khu vực thành phố Hà Nội. Dự báo đến năm 2050, 3/4 dân số Việt Nam sẽ sống ở khu vực thành thị.

"Những loại thực phẩm và chế độ ăn uống nào là cần thiết để nuôi sống dân số đô thị ngày càng tăng và đảm bảo sức khỏe cho cả người dân và môi trường? Có phải ai cũng có đủ kinh tế để áp dụng một chế độ ăn uống lành mạnh? Đây là những câu hỏi quan trọng mà Việt Nam cùng các tổ chức quốc tế đã và đang đặt ra", ông Đào Thế Anh bày tỏ.

Dự án EcofoodSystems do Đại học Galway Ireland chủ trì, cùng với các tổ chức đối tác gồm Alliance Bioversity-CIAT, Đại học và Nghiên cứu Wageningen và RIKOLTO Việt Nam. Dự án được tài trợ bởi Liên minh Châu Âu và Quỹ Phát triển Nông nghiệp Quốc tế (IFAD).

Tập trung nhóm đối tượng yếu thế

Dự án EcoFoodSystems tiến hành nghiên cứu nhằm hỗ trợ các tổ chức và cơ quan trong hệ thống lương thực, thực phẩm Việt Nam có thể đẩy nhanh việc chuyển đổi trong người tiêu dùng tại khu vực Hà Nội sang chế độ ăn uống bền vững hơn, lành mạnh và giá cả phải chăng hơn.

Dự án đặc biệt hướng tới việc hợp tác với các đối tác nhằm cải thiện sức khỏe người dân và cộng đồng đang bị thiệt thòi về mặt dinh dưỡng do chế độ ăn uống của họ. Nhóm đối tượng có thể bao gồm những người tiêu dùng thực phẩm bị suy dinh dưỡng hoặc những người có chế độ ăn uống và lối sống dẫn đến thừa cân và béo phì.

Với mong muốn xác định khoảng cách về kiến thức và nhu cầu nghiên cứu thực tế của người dân Thủ đô, những người triển khai dự án đã cùng thống nhất các ưu tiên nghiên cứu chính nhằm lấp đầy những lỗ hổng về kiến thức. Bên cạnh đó, cung cấp các công cụ tốt hơn giúp các tổ chức và tác nhân trong chuỗi sản xuất thực phẩm - tiêu dùng, bao gồm cả chất thải thực phẩm, hỗ trợ người tiêu dùng chuyển đổi chế độ ăn phù hợp.

Những thông tin này sẽ được khuyến cáo, theo hướng phù hợp với các chính sách quốc gia của đất nước và Kế hoạch hành động quốc gia về chuyển đổi hệ thống thực phẩm. Kế hoạch này hướng tới sự minh bạch, trách nhiệm và bền vững vào năm 2030.

Với tư cách là người đứng đầu Lực lượng Đặc nhiệm của Việt Nam về Chuyển đổi Hệ thống thực phẩm, PGS.TS Đào Thế Anh nhận xét, EcoFoodSystems có một nội dung rất thiết thực, đó là hỗ trợ nhóm đối tượng yếu thế, thu nhập thấp có điều kiện tiếp cận với dịch vụ y tế lành mạnh, bền vững và giá cả phải chăng.

"Các Bộ, ngành và các bên liên quan cần chung tay xây dựng sự đồng thuận hướng tới mục tiêu đã thống nhất. Trên cơ sở đó, Dự án EcoFoodSystems nên tập trung hợp tác chặt chẽ để sớm đưa ra được những khuyến nghị về chính sách có thể xem xét thời gian tới", ông Đào Thế Anh nhấn mạnh.

Lãnh đạo VAAS cũng đề nghị các đại biểu thảo luận để làm rõ vấn đề: Làm thế nào có thể nhân rộng chế độ ăn lành mạnh, bền vững và giá cả phải chăng cho người tiêu dùng ở Hà Nội, đồng thời tạo ra việc làm ổn định cho nhóm dễ bị tổn thương dọc các chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng cung cấp chế độ ăn cho người tiêu dùng.

Một số đối tượng chính, nằm trong khuôn khổ của dự án, là các cá nhân thuộc nhóm suy dinh dưỡng, hoặc nhóm có chế độ ăn, lối sống có nguy cơ cao dẫn đến tình trạng thừa cân và béo phì (góp phần làm tăng tỷ lệ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường tuýp 2 và bệnh tim mạch).

Ông Tạ Văn Tường, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Hà Nội cho rằng, những thành phố lớn, đông dân tại Việt Nam ngày càng phải đối mặt với nhiều hơn thách thức về chế độ ăn uống, bên cạnh việc đảm bảo chất lượng cuộc sống, sức khỏe đang từng ngày, từng giờ phải thích ứng với những thay đổi về khí hậu, môi trường.

"Nông nghiệp Hà Nội là nông nghiệp phát triển trong lòng đô thị, do đó phải có những điểm nhấn, khác biệt. Giá trị kinh tế luôn song hành với bảo vệ môi trường, xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn”, ông Tường nói.

Theo Sở NN-PTNT Hà Nội, tốc độ tăng trưởng (GRDP) nông, lâm nghiệp và thủy sản năm 2023 trên địa bàn thành phố tăng 2,74% so với cùng kỳ năm trước. Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản năm 2023 đạt 41.681 tỷ đồng, tăng 2,71% so với cùng kỳ năm trước. Về cơ cấu, giá trị sản xuất nông nghiệp là chủ yếu, chiếm 90,44%.