Mía đắng Lam Sơn

Nhiều nông dân vùng mía Lam Sơn (Thanh Hóa) bày tỏ bức xúc trước việc họ còn hàng ngàn tấn mía đang chất đống phơi khô ngoài đồng cả 2- 3 tháng nay. Lý do NM thu mua quá chậm.

Gia đình anh Trần Ngọc Tiến ở thôn Giao Xá, xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân đã có 12 năm trồng mía cho NM đường Lam Sơn với diện tích 3ha. Theo lời anh Tiến thì năm nào cũng đóng góp cho NM hơn 200 tấn mía. Vụ mía năm nay điều làm anh và nhiều gia đình khác trong xã bức xúc là NM tiến hành thu mua mía quá chậm và không tính đến các phương án đối phó với việc chạy thử dây chuyền nâng cấp cũng như thời vụ cận kề cho nông dân. Ngay như cả khi mía đã quá thời hạn thu hoạch rồi mà lãnh đạo NM vẫn không chia sẻ với nông dân.

Mãi cho đến khi nông dân kêu ca, chính quyền và báo chí lên tiếng thì NM mới có chính sách hỗ trợ cho 1 tấn phân bón/ha và 100.000đ/tấn thu hoạch sau ngày 1/5. Tuy nhiên không chỉ anh Tiến nói mà ngay cả lãnh đạo các huyện, các ngành cũng như nhân dân đều cho rằng mức hỗ trợ ấy không đủ bù đắp những thiệt hại mà người dân phải gánh chịu khi mía bị trổ cờ và khô trên ruộng do thu mua chậm cả tháng.

Mía chất đống, phơi khô nằm la liệt trên bãi Hướng, xã Xuân Lam (Thọ Xuân - Thanh Hóa)

Có mặt tại bãi Hướng thuộc xã Xuân Lam vào sáng 16/5, chúng tôi thấy nhiều đống mía của bà con đang bị phơi khô sau hơn chục ngày chặt. Ông Hoàng Văn Nghiêm - đại diện cho nhiều hộ dân làm chủ hợp đồng với NM nói: “Chặt mía đều có lệnh của NM nhưng mía chặt rồi mà chẳng thấy xe đến chở, khiến mía đã trổ cờ, khô ngay trên ruộng rồi nay lại còn bị khô hơn nữa”.

Chưa hết bức xúc, anh Trần Ngọc Tiến dẫn chúng tôi đến đống mía của gia đình, lật mía lên anh chỉ tay và nói: “Mía khô hết rồi, giờ chỉ có làm củi đun. Không chỉ có vậy mà mía lưu gốc giờ cũng khó để được cho vụ sau bởi lẽ khu vực này mía đều đã làm được năm thứ 3 rồi, đúng ra nó phải được thay thế bằng đợt trồng mới. Nghĩa là số diện tích này phải được thu hoạch trước Tết Nguyên đán, chậm nữa là sau Tết 15 ngày. Có như vậy, mía thu hoạch mới đảm bảo chữ đường cũng như có điều kiện cho người dân làm đất, thay thế giống mía chuẩn bị tốt cho vụ sau. Đằng này đến bây giờ thời vụ thu hoạch đã quá 2 tháng rồi, một mặt là mất mát về chữ đường, nhưng sẽ kéo theo một hệ lụy nữa cho vụ sau. Vậy là người trồng mía như chúng tôi mất mùa cả hai vụ. Thử hỏi như thế làm sao mà dân chúng tôi chịu đựng nổi”. Anh Tiến cũng cho hay khu vực này còn hơn 300 tấn mía đã chặt được 10 ngày nay rồi.

Theo tính toán của người trồng mía, vụ mía này, nếu ai thu hoạch sau ngày 15/4 thì năng suất, chữ đường sẽ giảm đi rất lớn, đồng nghĩa với việc ảnh hưởng đến chất lượng của vụ mía năm sau. Với cách tính toán của người trồng mía thì bình quân 1ha mía, người dân phải bỏ ra chi phí khoảng 43- 45 triệu đồng. Anh Tiến bảo: “Mang mía khô này đi bán bây giờ liệu sẽ được là bao nhiêu khi mà chữ đường may chỉ được 2-3 CCS”.

Anh Trần Ngọc Tiến thẫn thờ trên ruộng mía chết khô

Bà Nguyễn Thị Thùy có chồng làm việc ở trong NM mà cũng không thể giấu được nỗi bức xúc khi hàng ngày đứng nhìn mía khô ngoài ruộng. Bà nói: “Dân chúng tôi uất lắm chú ạ. Có lệnh chặt mía của NM, chúng tôi phải thuê người chặt, thuê người chở mía từ ruộng ra bãi, thuê người bốc mía từ bãi lên xe cho NM. Toàn bộ khoản tiền thuê đấy đều phải trả bằng tiền mặt ngay cho họ. Trong khi đó, mía nhập vào NM phải 1-2 tháng thậm chí là 3 tháng sau, chúng tôi mới lấy được tiền. Đó là còn may mắn khi NM cho xe đến chở mía tiêu thụ chứ NM mà không cho xe vào chở thì chỉ có việc đứng nhìn mía khô trên đồng. Thành thử trong điều kiện ngày ba tháng tám khó khăn thế này mà chúng tôi cũng phải chạy tá hỏa để đi vay nợ nóng về chi trả cho khoản tiền mặt trả công lao động mình thuê. Xót xa lắm”.

Anh Phạm Văn Tâm - người được các gia đình trồng mía thuê đứng ra lập trại bảo vệ vùng mía ở đây cho hay: “Năm ngoái thời điểm này, mía lưu gốc đã mọc cây cao 60-70 cm rồi. Người trồng mía đã thu hoạch được 1 vụ lạc xen kẽ với mía và đây là thời điểm người ta tiến hành làm cỏ, bỏ phân, cày úp đất vào cho mía. Chứ năm nay nhìn mía phơi khô ngoài đồng mà tôi ăn không ngon, ngủ chẳng yên vì cứ sợ ai đó chẳng may đi qua quẳng cái tàn thuốc xuống là cả cánh đồng mía sẽ cháy trụi trong chốc lát”.

Chị Lê Thị Lý đứng nhìn mía chết khô trong nắng nóng

Tôi nói với anh Tâm và mọi người ở đây là do năm nay, NM đường Lam Sơn tiến hành nâng cấp dây chuyền thứ 2 từ 4.000 tấn/ngày lên 8.000 tấn/ngày, quá trình thực hiện gặp một số sự cố dẫn đến tiến độ thu mua chậm. Điều đó đồng nghĩa cả NM và nhân dân đều thiệt thòi chứ.

Anh Tâm bảo: “Nhưng NM họ nên có kế hoạch cụ thể với người trồng mía để người dân được chủ động. Thậm chí là cho nhân dân bán bớt mía cho các NM khác để giảm bớt gánh nặng thiệt thòi cho người dân. Chứ cách xử lý như vừa rồi của NM đường Lam Sơn là chưa phù hợp, mía khô chất đống ngoài đồng, dân bức xúc là phải. Hai nữa là đáng lẽ ra khi dây chuyền đi vào hoạt động thì nên đẩy mạnh việc thu mua và ưu tiên mua những vùng xa, vùng có nhiều mía chín sớm đã quá ngày. Một vấn đề khác là dù thế nào người dân cũng thiệt đơn, thiệt kép, mất mát cả vụ này và vụ sau chứ NM họ chẳng mất mát gì lớn lắm đâu. NM thu gom số mía này về, ngoài ép cô đặc thành đường, họ còn có thể làm mật mía, lấy bã mía làm phân bón, làm cồn và sản xuất điện. Tóm lại chỉ có nhân dân mất đau mà thôi”.

Nghe anh Tâm nói chuyện mà tôi không nghĩ anh làm nghề bảo vệ. Anh quá tường tận. Anh bảo: “Hiểu gì đâu chú, nghe mấy anh em lái xe và cán bộ nguyên liệu họ xuống đây phản ánh thế. Ai chẳng biết".