* Không tồn đọng, giá vẫn tụt
Chế biến cá tra XK. Ảnh: Lê Hoàng Vũ
Người nuôi cá tra của 9 tỉnh ven sông Tiền, sông Hậu tiếp tục treo ao, giảm diện tích. Ngày 14/7, tại TP Cần Thơ, hội nghị “Sơ kết công tác chỉ đạo SX và tiêu thụ cá tra vùng ĐBSCL 6 tháng đầu năm”, dưới sự chủ trì Bộ trưởng Bộ NN- PTNT, Trưởng BCĐ SX và tiêu thụ cá tra Cao Đức Phát đã bàn cách tháo gỡ vấn đề này.
Theo VASEP, trong 5 tháng đầu năm XK cá tra đạt 249.259 tấn, trị giá hơn 534 triệu USD, tăng 19,4% về lượng nhưng chỉ tăng 11,6% giá trị so với cùng kỳ. Ông Dương Ngọc Minh, Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Cty CP Thủy sản Hùng Vương cho biết 6 tháng đầu năm kim ngạch XK cá tra Việt Nam đã vượt hơn 630 triệu USD và ước khả năng từ nay đến hết năm 2010 XK cá tra có thể đạt hơn 1,4 tỉ USD. Thuận lợi nhất là cả thị trường XK sang Nga, Mỹ, Nam Mỹ, Brazil…đều có bước tăng trưởng khá.
Tuy nhiên vấn đề đáng lo là sản phẩm cá tra XK chủ yếu là phi lê đông lạnh nên giá khá thấp. Giá cá tra XK năm 2010 có chiều hướng giảm từ 2,28 USD/kg năm 2009 xuống còn 2,13 USD/kg. Riêng thị trường EU nhập cá tra VN lớn nhất giá XK cũng giảm. Thêm vào đó, đồng euro đang mất giá khiến các nhà NK chưa tích cực mua hàng dự trữ. Đây là vấn đề chưa lường hết được. 
Thu hoạch cá tra ở ĐBSCL. Ảnh: Lê Hoàng Vũ
Tín hiệu xấu trên thị trường XK đã bay về các vùng nuôi cá nguyên liệu. Đến hết tháng 6/2010, vùng nuôi cá tra ở ĐBSCL chỉ có 3.749ha, đạt 62,5% kế hoạch năm 2010. Trong đó, Đồng Tháp thả nuôi nhiều nhất 1.300ha, An Giang 1.040ha thậm chí như tỉnh Kiên Giang vỏn vẹn đạt 32ha. Sản lượng cá tra nửa đầu năm đạt 756.994 tấn, năng suất trung bình 250 tấn/ha/vụ. Dù không tồn đọng cá quá lứa trên 1kg/con, nhưng giá thức ăn thủy sản tăng 5 đợt liên tiếp, khoảng 1.000-1.200đ/kg so cuối năm rồi đã đẩy giá thành cá tra tăng thêm 1.000-1.200đ/kg. Đã thế cá nguyên liệu lại giảm 500-1.000đ/kg khiến cho người nuôi lãi ít hoặc không lãi.
Ông Trần Khiêu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh đặt vấn đề: Vì sao cá tra giá không ổn định, trong khi thị trường đang mở rộng? Có phải các DN cạnh tranh phá giá thị trường XK hay do giá thành nuôi cá quá cao? Cần tìm nguyên nhân căn cơ để có giải pháp xử lý. DN lại cho rằng họ chịu nhiều sức ép, nhất là sức ép thị trường, sức ép tài chính nên họ đành chấp nhận bán lỗ để tránh tồn kho nhiều. Kiểu cạnh tranh này đã đẩy giá cá tra XK lao dốc tại nhiều thị trường lớn mà chưa có biện pháp ngăn chặn.
Ông Nguyễn Thanh Sơn, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ: “Cần sớm ra đời Hiệp hội Cá tra. Có thể giống như Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) tuy có “lời ra tiếng vào” nhưng qua các đề xuất điều hành XK gạo vừa qua cho thấy đã có hiệu quả, ngăn chặn được tình trạng bán phá giá. Ca tra cũng nên làm như vậy”.
PGS TS Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch VASEP khẩn thiết đề nghị: “Mở rộng quản lý XK cá tra, thống nhất nuôi cá tra theo tiêu chuẩn Global GAP cho tất cả vùng nuôi cá tra thương phẩm (từ 10ha trở lên) trong 5 năm tới, kinh phí đề nghị Nhà nước hỗ trợ lần đầu cho các trại nuôi. Bên cạnh đó thành lập quỹ “Bảo vệ chất lượng và bình ổn giá cá tra” theo cơ chế thị trường bằng cách thu phí XK từ sản phẩm cá tra với mức 0,05-0,1 USD/kg. Quỹ này sẽ do BCĐ SX&TTCT cùng cộng đồng DN quản lý có nhiệm vụ hỗ trợ người nuôi cá thực hiện Glolbal GAP trên vùng nuôi của mình, hỗ trợ DN khi gặp khó khăn".
Qua thực tế vùng nuôi cá tra tại Đồng Tháp, An Giang, Bộ trưởng Cao Đức Phát nhận định: “Hiện mô hình nuôi cá tra Global GAP đã tỏ rõ hiệu quả, chi phí thực hiện tăng không nhiều nhưng giá cá tra bán tăng 20%. Đây là hướng đi lý tưởng, cần khuyến cáo thực hiện. Bộ sẽ công bố danh sách những DN và người nuôi cá đạt Global GAP. Hiện cá tra đã đánh số mã vạch vùng nuôi, có thể truy xuất nguồn gốc, kiểm soát vùng nuôi và dịch bệnh. Phải kiên quyết nguyên tắc thị trường mở tới đâu thì đáp ứng đến đó. Tôi đề nghị không nên chạy theo số lượng ồ ạt mà tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả".
Bộ trưởng cũng ủng hộ đề nghị của VASEP quản lý chặt chẽ thị trường XK và ý tưởng lập quỹ bình ổn giá, làm thế nào hài hòa cả 3 lợi ích giữa DN, người nuôi cá và lợi ích đất nước. Đặc biệt 6 tháng cuối năm nay phải hạn chế tối đa tình trạng các DN bán cạnh tranh, phá giá.
