Người Xơ Đăng trồng gừng trên các dãy núi. Ảnh: Tuấn Anh.
‘Luồng gió mới’ từ mô hình liên kết trồng gừng
Câu chuyện liên kết trồng gừng xuất khẩu sang châu Âu đã trở thành niềm tự hào của người đồng bào Xơ Đăng thuộc xã Đăk Na (huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum).
Đặt chân tới vùng nguyên liệu trồng gừng nơi núi rừng Đăk Na, chúng tôi không khỏi choáng ngợp bởi mức độ đầu tư bài bản nơi đây. Đất đai được cày xới theo luống, bên trên lót màng phủ nilon. Quanh các điểm trồng gừng được bao bọc bởi giàn lưới. Rất nhiều hộ dân thôn Kon Trai chia nhau người làm cỏ, người bón phân…
Mối lương duyên về việc liên kết trồng gừng xuất khẩu bắt đầu được thực hiện từ tháng 12/2021. Khi đó, với mong muốn phát triển vùng nguyên liệu gừng để phục vụ xuất khẩu, HTX Nông sản và Thảo dược Tu Mơ Rông chính thức được thành lập để tập hợp các hộ dân xã Đăk Na tham gia chuỗi liên kết trồng gừng, nghệ, tỏi…
Người đồng bào Xơ Đăng làm đất, trồng gừng. Ảnh: Tuấn Anh.
Ông Hà Văn Phương, Giám đốc HTX Nông sản và thảo dược Tu Mơ Rông cho biết, tháng 12/2021, sau khi khảo sát thấy xã Đăk Na rất phù hợp để phát triển thành vùng nguyên liệu gừng hướng đến xuất khẩu, HTX vận động được 15 hộ dân phát triển vùng trồng 3ha gừng, nghệ. Khi đó, UBND xã Đăk Na hỗ trợ cây giống cho người dân, còn HTX hỗ trợ kỹ thuật trồng chăm sóc và bao tiêu sản phẩm cho người dân. Đến thời điểm hiện tại, chuỗi liên kết trồng gừng đã phát triển lên hơn 16ha với 37 hộ dân tham gia.
Vùng nguyên liệu sản xuất gừng với mục đích xuất khẩu nên quy trình trồng, chăm sóc đều theo tiêu chuẩn kỹ thuật cao, nghiêm ngặt, đạt chứng nhận hữu cơ. Bên cạnh đó, việc liên kết sản xuất gừng với bà con là người đồng bào Xơ Đăng, điều này đảm bảo tiêu chí để xuất khẩu sang châu Âu.
Đặc biệt, để củ gừng xuất khẩu sang được các nước châu Âu, HTX còn phải thực hiện nhiều khâu từ ghi lại nhật ký trên App về quy trình trồng, chăm sóc để phía đối tác khách hàng bên châu Âu thấy được nguyên liệu đầu vào của sản phẩm, cũng như đảm bảo tính công khai, minh bạch.
Là hộ dân tham gia liên kết trồng gừng, gia đình ông A Lê (thôn Kon Trai, xã Đăk Na) cùng tổ hợp tác tại thôn Kon Trai trồng được khoang 6ha gừng. Đây là năm thứ 2 gia đình ông A Lê tham gia vào tổ hợp tác liên kết trồng gừng cùng HTX để phục vụ thị trường xuất khẩu.
Ông A Lê cho biết, trước đây kinh tế gia đình chủ yếu phụ thuộc vào cây khoai mì, đời sống rất bấp bênh. Sau đó, gia đình được HTX gợi ý tham gia mô hình trồng gừng và được hỗ trợ giống, phân bón và cả quy trình chăm sóc, bao tiêu sản phẩm. Nhận thấy đây là mô hình hiệu quả nên gia đình quyết định tham gia.
“So với cây khoai mì, gừng cho thu nhập cao hơn nhiều, gia đình không còn rơi vào cảnh nghèo khổ như trước đây nữa”, ông A Lê chia sẻ.
Tương tự, anh A Blinh (thôn Đăk Riếp 1, xã Đăk Na) cũng là thành viên của HTX tham gia liên kết cùng 8 hộ dân trồng hơn 3ha gừng tại thôn Đăk Riếp 1. Anh A Blinh cho biết, trước đây gia đình thuộc diện hộ nghèo, kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào cây khoai mì. Tuy nhiên, nhiều năm trồng khoai mì không có lời nên gia đình gần như bỏ mặc, không chăm sóc.
Cây gừng đang ngày càng được mở rộng diện tích. Ảnh: Tuấn Anh.
Sau đó, anh A Blinh đã được HTX gợi ý tham gia liên kết trồng gừng cùng nhiều hộ dân khoác trên địa bàn. Thấy vậy, gia đình anh A Blinh lập tức tham gia trồng với hy vọng nâng cao thu nhập.
“Mô hình liên kết trồng gừng đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho người dân. Tại đây, HTX ký kết bao tiêu sản phẩm cho người dân với giá 7.000-8.000 đồng/kg. Không những vậy, người dân còn được hỗ trợ giống, phân bón, kỹ thuật chăm sóc. Như vậy, gia đình xem như chỉ mất tiền công chăm sóc. Rõ ràng, so với trồng khoai mì trước đây, cây gừng đang trở thành cây trồng chủ lực của gia đình và nhiều hộ dân trong vùng”, anh A Blinh chia sẻ.
Mở rộng vùng nguyên liệu phục vụ xuất khẩu
Ông Hà Văn Phương, Giám đốc HTX Nông sản và thảo dược Tu Mơ Rông cho biết, nếu người dân trồng và chăm sóc tốt, trung bình 1ha gừng cho thu hoạch khoảng từ 12-15 tấn. Khi đó, HTX thu mua cho người dân với giá khoảng từ 7.000-10.000 đồng/kg. Đây là giá đã bao gồm cả hỗ trợ giống, phân bón, kỹ thuật và người dân gần như chỉ bỏ công chăm sóc. Như vậy, trung bình 1ha, người dân thu lợi nhuận khoảng hơn 100 triệu đồng. So với trồng khoai mì, lúa, thì mô hình trồng gừng mang lại hiệu quả kinh tế tốt hơn cho người dân.
“Trong khoảng 3 năm tới, chúng tôi có kế hoạch mở rộng diện tích trồng khoảng 100ha gừng, nghệ và tỏi. Việc mở rộng diện tích vùng trồng để tạo ra số lượng sản phẩm nguyên liệu nhiều hơn nhằm phục vụ cho việc chế biến, xuất khẩu ra thị trường nước ngoài”, ông Phương chia sẻ.
Cây gừng đang trở thành cây trồng chủ lực của người đồng bào Xơ Đăng tại xã Đăk Na. Ảnh: Tuấn Anh.
Ông Nguyễn Thanh Thủy, Chủ tịch UBND xã Đăk Na cho biết, ngay khi HTX đặt vấn đề về phát triển mô hình trồng gừng hữu cơ và các sản phẩm khác để xuất khẩu sang châu Âu, chính quyền địa phương nhận thấy rất phù hợp với thực tế. Chủ trương của tỉnh Kon Tum cũng như huyện Tu Mơ Rông trong thời gian qua sẽ tập trung phát triển các sản phẩm dược liệu, trong đó có cây gừng và nghệ theo hướng hữu cơ bền vững.
Từ chủ trương đó, UBND xã Đăk Na đã tạo mọi điều kiện từ tổ chức họp thôn, tuyên truyền vận động người dân, cũng như phân tích những lợi thế giữa trồng gừng với các cây trồng khác để từng bước tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất.
Cây gừng rất phù hợp nơi vùng đất thuộc xã Đăk Na. Ảnh: Tuấn Anh.
“Qua vài năm khi tham gia liên kết trồng gừng, cách làm nông nghiệp của người dân đã có sự thay đổi rõ rệt, từng bước đưa cơ giới hóa vào sản xuất, lắp đặt các hệ thống tưới tiết kiệm. Quan trọng hơn, sau thời gian tham gia vào chuỗi liên kết trồng gừng, đời sống kinh tế của người dân đã được nâng lên nhiều so với trước đây”, ông Thủy chia sẻ.
Cũng theo ông Thủy, trong thời gian tới, chính quyền địa phương sẽ tiếp tục đồng hành cùng HTX và người dân mở rộng thêm diện tích trồng gừng để từ đó tạo nguồn thu nhập ổn định và xây dựng vùng nguyên liệu phục vụ xuất khẩu.
Ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông cho biết, liên kết trồng gừng xuất khẩu sang châu Âu là mô hình tương đối mới mẻ đối với bà con đồng bào Xơ Đăng. Ngay sau khi doanh nghiệp đến khảo sát và thành lập HTX để thực hiện trồng gừng, UBND huyện đã đẩy mạnh hỗ trợ để dự án sớm đi vào hoạt động.
“So với các loại cây trồng khác, trồng cây gừng không đòi hỏi kỹ thuật cao và trồng theo hướng hữu cơ, ít sử dụng phân bón nên rất phù hợp với phương thức canh tác của người dân. Mặt khác, đối với người Xơ Đăng mong muốn trồng cây nhanh cho thu hoạch nên cây gừng đáp ứng được yêu cầu. Mặt khác, giá bán của cây gừng tuy không cao nhưng vẫn vượt trội hơn so với nhiều cây trồng khác của người dân trên địa bàn”, ông Mạnh chia sẻ.
