Nhà văn Kim Lân (1920- 2007) là một cây bút không thể không nhắc đến khi đề cập đến dòng văn học viết về nông thôn Việt Nam thế kỷ 20. Tên thật là Nguyễn Văn Tài, nhà văn Kim Lân sinh ra và lớn lên ở phường Đông Ngàn, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Hồn vía làng quê quan họ thấm đẫm trong tâm hồn Kim Lân và đi vào tác phẩm của ông theo một sắc thái riêng biệt.
Hội Nhà văn Việt Nam vừa tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Ngày sinh nhà văn Kim Lân, như một cách tôn vinh nhân vật có đóng góp ý nghĩa vào nền văn hóa dân tộc. Tại lễ kỷ niệm, nhiều ý kiến của giới chuyên môn đã tái khẳng định giá trị sáng tạo của nhà văn Kim Lân trong các truyện ngắn phản ánh đời sống nông thôn.
Giáo sư Phong Lê nhận định: nhà văn Kim Lân chỉ viết những gì mình thuộc, không tuyên ngôn, không phô trương ồn ào mà chỉ muốn là một người viết khiêm nhường, một phận người tử tế. Phải chăng đó cũng là một trong những nguyên cớ khiến Kim Lân kiên trì chủ trương viết ít. Điều này cũng là thiệt thòi cho ông và cả nền văn học Việt Nam nửa sau thế kỷ 20.
Tương tự, Tiến sĩ Trần Đăng Suyền đánh giá: Thành công của Kim Lân, ngoài ý thức nghiêm túc về lao động nghệ thuật, chủ yếu là do năng khiếu bẩm sinh, và một vốn sống tự nhiên của một con người vốn là con đẻ của đồng ruộng.
Nhà văn Kim Lân từng thổ lộ rất chân thành: “Tôi ở trong gia đình bị khinh rẻ, ngoài xã hội cũng coi thường vì tôi là con vợ ba, một người ngụ cư. Chính vì muốn đòi cho mình sự công bằng với bè bạn, với làng xóm tôi chọn cách viết. Đây là cách để chứng tỏ mình không thua gì anh em, không thua gì ai. Các anh con nhà giàu, làm việc này việc kia, được học hành đến nơi đến chốn, còn tôi thì tôi viết”
Nhà văn Kim Lân chỉ để lại cho đời vỏn vẹn 27 truyện ngắn, nhưng có những truyện ngắn xuất sắc như “Làng”, “Vợ nhặt”, “Nên vợ nên chồng”, “Con chó xấu xí”… Từ sau năm 1962, nhà văn Kim Lân ngừng viết hẳn. Tuy nhiên, công chúng lại bất ngờ khi thấy ông xuất hiện trên màn ảnh với tư cách một diễn viên.
Cụ thể, nhà văn Kim Lân đã đóng các vai: Lý Cựu trong bộ phim “Chị Dậu”, Pụ Pạng trong bộ phim “Vợ chồng A Phủ”, Lão Hạc trong bộ phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”.
Khuôn mặt khắc khổ của nhà văn Kim Lân không chỉ tạo ấn tượng điện ảnh, mà còn đầy biểu cảm qua các tranh vẽ của con gái ông - họa sĩ Nguyễn Thị Hiền.
Họa sĩ Nguyễn Thị Hiền chia sẻ: “Cha tôi chính là người thầy đầu tiên đưa tôi vào con đường nghệ thuật. Ông đã đưa tôi đến học các bác Nguyễn Sáng, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Văn Cao, Sỹ Ngọc… Ông là người đã chỉ cho tôi biết con đường nghệ thuật vô cùng khó khăn, gian khổ, nhưng cũng tràn đầy niềm đam mê tự hào trong sáng tạo và lao động nghệ thuật - con đường dũng cảm để đi tìm chính mình, để cống hiến cái riêng của mình trong cái chung”.