Tại Bến Tre, vùng chuyên canh hơn 15.000 ha sầu riêng của xã Tân Phú, huyện Châu Thành, nằm giữa nhánh sông Tiền và sông Hàm Luông hàng năm chịu nhiều tác động của xâm nhập mặn. Năm 2024, dù đã có sự chuẩn bị từ sớm, nhưng nhiều vườn cây nơi đây vẫn không tránh khỏi tác động xấu của đợt hạn mặn kéo dài.
Ông Lê Hoàng Phùng, một nông dân nhiều năm kinh nghiệm trồng sầu riêng ở xã Tân Phú, huyện Châu Thành cho biết: Trước khi kết thúc mưa của năm 2023 đã cho nạo vét mương vườn sâu đến hơn 1,5m để trữ nước ngọt, làm lại cống để canh lấy nước ngọt bổ sung chuẩn bị cho mùa hạn mặn 2024. Dù vậy, những thời điểm mặn kéo dài thì vườn cây vẫn thiếu nước, có lúc phải hơn 2 tuần, vườn cây mới được tưới. Do đó, vườn cây đã bị ảnh hưởng nhiều. Hiện tại, khi vườn sầu riêng bước vào giai đoạn chuẩn bị làm bông cho mùa nghịch vụ thì dàn lá khá nhỏ không như các mùa trước.
Phân bón Đầu Trâu - Mặn Phèn của Công ty CP Phân bón Bình Điền.
Đối với việc bổ sung nước ngọt trong thời điểm hạn mặn kéo dài, lượng nước dự trữ bị cạn kiệt, các nhà khoa học cho biết, bà con có thể canh lấy nước ngọt bổ sung từ sông theo cách chú ý thời điểm con nước kém trong tháng, và con nước ròng hàng ngày. Cụ thể, trong tháng sẽ có 2 con nước kém (khi mực nước biển rút xuống thấp, thượng nguồn sông Mekong sẽ đẩy lượng nước ngọt mạnh ra phía biển) và đồng thời trong ngày cũng có 2 con nước ròng, lúc này sẽ có nước ngọt về. Bà con canh những thời điểm đó để lấy nước ngọt. Chú ý, phải chuẩn bị dụng cụ đo mặn để chắc chắn chất lượng nguồn nước đảm bảo không bị nhiễm mặn trước khi lấy bổ sung vào vườn.
Riêng vùng chuyên canh sầu riêng của xã Tân Phú, huyện Châu Thành, Bến Tre các nhà khoa học cho biết, nơi đây và cù lao Ngũ Hiệp, huyện Cai Lậy, Tiền Giang có vị trí gần nhau, tính chất đất có phần tương tự. Theo đó, lớp đất mặt chỉ từ 8-9 tấc là đất phù sa sông, còn lại là tầng phèn tiềm tàng bên dưới. Do đó, trong mùa nắng hạn, nếu vườn cây không đủ nước ở mương vườn để ém phèn thì tình trạng dậy phèn sau khi mưa xuống sẽ khiến cho vườn cây bị ngộ độc, ảnh hưởng sinh trưởng cây, thậm chí gây chết cây (tình trạng đã xảy ra ở Cù lao Ngũ Hiệp vào mùa hạn mặn 2016, 2019-2020). Điều này cho thấy, việc chủ động nguồn nước trong mùa hạn mặn giữ vai trò tối quan trọng với vườn cây sầu riêng.
Theo TTKN Bến Tre, rút kinh nghiệm từ các mùa hạn mặn lịch sử của năm 2016, 2019, hiện nay, hầu hết các nhà vườn canh tác sầu riêng ở vùng dễ bị tác động mặn nơi đây đều sẵn sàng các công tác chuẩn bị ứng phó ở cả 3 thời điểm trước, trong và sau mặn. Cụ thể, trước mặn sẽ nạo vét kênh mương, sửa lại bờ bao, cống, tiếp đến sẽ phủ mô, ốp đất, rãi hữu cơ, và tưới đẫm nước để mô giữ nước giúp cho cây sống được từ 15-20 ngày (trường hợp thiếu nước).
Trong mặn thì theo dõi báo đài để nắm biết tình hình diễn biến mặn. Từng địa phương tổ chức canh lấy nước ngọt tại từng cống khi nước có độ mặn thấp 0,2 phần ngàn sẽ đưa nước vô và đóng cống lại. Đồng thời, tưới các loại phân thuốc bổ sung dinh dưỡng để tăng khả năng chống chịu mặn, và nắng nóng cho cây sầu riêng; Sau mặn, đất vườn ít nhiều sẽ bị nhiễm mặn do thời điểm hạn mặn kéo dài thiếu nước buộc phải tưới nước độ mặn 0,3-0,4 phần ngàn nên ngay sau khi có mưa xuống thì nhà vườn tức tốc tưới, bón các loại phân thuốc giải mặn cho đất vườn.
Hiện nay, ĐBSCL đã bước vào mùa mưa. Mặn đã giảm trên các sông. Các nhà khoa học khuyến cáo, bà con cần chú ý thực hiện ngay các công tác cải tạo đất đuổi mặn, hạ phèn cho vườn cây bằng cách bón chế phẩm Bio Canxi hoặc Đầu Trâu - Mặn Phèn hay vôi. Tiếp đến, là bổ sung hữu cơ, hữu cơ vi sinh như Đầu trâu Organic đa dụng để giúp cây sầu riêng phục hồi bộ rễ nhanh, hấp thu dinh dưỡng tốt.
Đặc biệt chú ý, những vườn sầu riêng nào đã bị nước mặn xâm nhập vào vườn thì trước khi bón phân cho sầu riêng, bà con cần phải đo EC đất (chỉ số cung cấp thông tin về hàm lượng muối và độ phì nhiêu của đất). Nếu EC trong đất cao hơn 1.2 mS/cm thì bà con phải tăng cường tưới nước ngọt và bón phân hữu cơ, bón lân nung chảy. Khi EC giảm dưới 1.2 mS/cm thì mới tiến hành bón phân NPK để tránh thiệt hại cho vườn sầu riêng.
