Người nuôi tôm Indonesia đang chuyển sang nuôi ghép để tăng lợi nhuận.
Tăng năng suất nuôi trồng thủy sản không phải lúc nào cũng dựa vào việc áp dụng công nghệ phức tạp hoặc đầu tư lớn, một nhóm nông dân ở Pinrang-Nam Sulawesi đang chứng minh điều này trong việc nuôi ghép tôm sú và cá chẽm đầy sáng tạo của họ.
Trong khi các hệ thống nuôi ghép được thực hiện rộng rãi ở Indonesia, điều làm cho ví dụ này trở nên độc đáo là nó chỉ xuất hiện một cách tình cờ - sau khi một nông dân nuôi tôm sú truyền thống tên là Abdul Waris Mawardi tìm thấy cá chẽm trong ao nuôi tôm sú của mình. Cá nuôi từ khi còn nhỏ trong nước biển và sau đó lớn lên cùng với tôm trong suốt chu kỳ.
Cá chẽm có xu hướng trở thành kẻ săn mồi khi chúng xuất hiện trong các ao nuôi nước lợ truyền thống, làm giảm năng suất của các loài thủy sản nuôi cùng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, Mawardi phát hiện ra rằng cá chẽm có thể phát triển và được thu hoạch cùng mà không làm giảm năng suất tôm sú. Do đó, ông nghĩ rằng hệ thống có thể tăng năng suất nếu được quản lý đúng cách.
Nông dân nhận thấy rằng cá chẽm có thể được nuôi chung với tôm nếu được quản lý thích hợp.
Ưu điểm của nuôi ghép
Cả tôm sú và cá chẽm đều là những loài có giá trị kinh tế cao. Tôm được sản xuất theo phương pháp truyền thống ở Pinrang nổi tiếng với thương hiệu là tôm sinh thái và được bán sang thị trường Nhật Bản thông qua PT. Atina (Alter Trade Indonesia). Giá bán tôm sú tại trang trại ở Pinrang dao động từ 3,61-7,03 euro/kg, tùy thuộc vào kích cỡ lúc thu hoạch. Trong khi đó, cá chẽm chủ yếu được bán tại địa phương với giá bán tại trang trại dao động từ 1,83-3,06 euro/kg. (1 euro ≈ 26.000 VNĐ).
Ngoài việc đạt được giá tốt, cá chẽm rất thích hợp để nuôi ghép với tôm sú, đạt quy mô thị trường trong khoảng 3-4 tháng và có khả năng chống chịu với một loạt các vấn đề chất lượng nước cũng như hệ thống canh tác.
Mawardi, Điều phối viên của nhóm nông dân Pokdakan Cempae-Pinrang, đã phát triển nuôi ghép tôm sú và cá chẽm trong ao trong ba năm. Trước khi nuôi cá chẽm như một loài thứ hai trong nuôi ghép, Mawardi và các nông dân khác đã sản xuất tôm sú và cá măng sữa.
Mawardi đã phát triển phương pháp nuôi ghép trong hơn ba năm.
Tuy nhiên, ông nói rằng năng suất của tôm sú, cả về tỷ lệ sống và kích thước, đều cao hơn nếu được nuôi cùng cá chẽm. Điều này là do cá chẽm có thể ăn các loài cá hoang dã khác xuất hiện trong ao - bao gồm cả cá cháo (Megalops cyprinoides), cá rô phi (Oreochromis mossambicus ).
Để đảm bảo thu hoạch tối ưu cần đảm bảo chất lượng ao nuôi, chất lượng và kích cỡ con giống, mật độ của từng loài và quản lý thức ăn.
Chuẩn bị ao nuôi
Mawardi giải thích rằng việc chuẩn bị ao thực sự tương tự như các hệ thống nuôi ghép truyền thống khác. Các thành phần quan trọng là hệ thống thoát nước của ao; loại bỏ sâu bệnh bằng cách sử dụng saponin; sử dụng phân hữu cơ bao gồm Fe, Mn và Zn để phát triển thức ăn tự nhiên cho các loài nuôi; và bón vôi để đảm bảo độ pH của đất dao động từ 6-7.
Ao sẵn sàng thả giống khi thức ăn tự nhiên dưới dạng sinh vật phù du xuất hiện. Có thể thấy rõ sự hiện diện của sinh vật phù du bằng cách quan sát đáy ao gần bờ kè. Nếu người chăn nuôi kiểm tra một số ít đất từ đáy ao, sinh vật phù du sẽ trông giống như ấu trùng của muỗi. Trong khi đó, có thể nhìn thấy sự hiện diện của sinh vật phù du từ màu xanh nâu của nước.
Thả giống
Quá trình thả giống đóng vai trò rất quan trọng trong nuôi ghép tôm sú và cá chẽm và sẽ quyết định sự thành công cuối cùng của việc nuôi trồng.
Để tránh chúng làm mồi cho cá chẽm, phải thả tôm sú cỡ lớn hơn - khoảng 5-8 cm. Người nuôi nên mua con giống sau đó nuôi trong ao ươm 15 ngày hoặc trực tiếp mua con giống kích cỡ lớn hơn.
Đối với mỗi héc-ta mặt ao, nông dân thường thả 88.000 con tôm sú và sau đó nuôi trong khoảng 120 ngày. Mawardi và nhóm của ông đã chia quá trình thả giống này thành ba giai đoạn. Giai đoạn đầu, nông dân thả 35.000 con giống. Lần thứ hai thả 20.000 con giống sau 30 ngày. Và giai đoạn cuối cùng thả 33.000 con giống sau 60 ngày sau khi thả giống ban đầu. Trong khi đó, việc thả 3.500 con cá chẽm giống được thực hiện sau khoảng 90 ngày kể từ ngày thả giống đầu tiên.
Quá trình thả giống đóng một vai trò quan trọng trong sự thành công cuối cùng của phương pháp nuôi ghép này.
Giống như tôm sú, cá chẽm được thả với kích thước lớn hơn (5-10 cm). Cá con tự nhiên thường có kích thước 2-4 cm, vì vậy phải được nuôi trong ao riêng cho đến khi chúng đạt kích thước mong muốn.
Cho ăn
Trong hệ thống nuôi ghép này, cá chẽm chỉ được cho ăn cá tạp hoặc cá rô phi con. Trong khi đó, tôm sú hoàn toàn dựa vào thức ăn tự nhiên dưới dạng sinh vật phù du, thực vật thủy sinh và các vi sinh vật khác nên có thể được dán nhãn hữu cơ.
Khi mới thả giống, cá chẽm thường không thích ăn thức ăn tươi, vì tập tính tự nhiên của chúng là ăn cá sống, nhưng chúng có thể được huấn luyện để ăn thức ăn tươi.
Người nuôi có thể làm từng chút một cho đến khi cá chẽm đã quen với việc ăn thịt, mất khoảng một tháng. Mawardi khuyên nên cho cá chẽm ăn một lần vào buổi sáng và một lần vào buổi chiều, tại một điểm cố định trong ao.
Thu hoạch một phần
Giống như quá trình thả giống dần dần, việc thu hoạch cũng được thực hiện theo từng giai đoạn. Vụ thu hoạch đầu tiên được thực hiện sau 60 ngày kể từ ngày thả giống đầu tiên và sau đó được tiến hành hai lần một tháng khi thủy triều lên.
Quá trình thu hoạch được thực hiện bằng bẫy lưới (bagang-bagang) có mắt lưới 5 cm. Điều này cho phép những con tôm nhỏ hơn, được thả sau đó, vẫn ở trong ao. Trong khi đó, bất kỳ con cá chẽm nào bắt được phải được thả và thu hoạch vào cuối thời kỳ canh tác.
Với hệ thống thả và thu hoạch này, nông dân có thể sản xuất 384 kg tôm sú/ha với kích cỡ trung bình 45 con/kg. Giá tại trang trại cho kích thước đó là khoảng 5,07 euro/kg, vì vậy người nuôi có thể kiếm được 1.942 euro/ha chỉ từ tôm.
Đồng thời, có thể thu hoạch 360 kg cá chẽm, cỡ bình quân 6 con/kg. Với kích thước này, giá bán tại trại khoảng 1,99 euro/kg, có nghĩa là thu nhập của nông dân từ cá chẽm có thể đạt 715 euro/ha mỗi chu kỳ.
Mawardi (thứ hai từ trái sang) với nhóm nông dân của mình ở Pinrang Nam Sulawesi.
Hỗ trợ của chính phủ
Việc nuôi ghép tôm sú và cá chẽm do Mawardi và 750 thành viên trong nhóm của ông thực hiện đã trở thành mô hình cho các nhóm khác trong khu vực, là một phần của phát triển nuôi sinh thái do chính phủ Indonesia khởi xướng với diện tích 1.000 ha.
(1 euro ≈ 26.000 VNĐ)
