Tại Thanh Hóa, hiệu quả kinh tế SX hạt lai F1 cao gấp 1,5 - 2 lần so với SX lúa thông thường. Tuy nhiên, để giữ ổn định diện tích khoảng 800 ha SX hạt giống lúa lai F1 là điều không dễ dàng...
Lãi gần 40 triệu đ/ha
Ông Đỗ Văn Kỳ, Trưởng phòng Trồng trọt, Sở NN-PTNT Thanh Hóa cho biết, tính đến thời điểm này toàn tỉnh có gần 800 ha SX lúa lai F1, tập trung ở các huyện Yên Định (600 ha); Hoằng Hóa (50 ha); Thiệu Hóa (50 ha); Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng KHKT giống cây trồng nông nghiệp Thanh Hóa và Trại SX giống của Cty CP Giống cây trồng Trung ương (khoảng 100 ha).
Toàn bộ diện tích trên đã được duy trì trong nhiều năm nay và hiệu quả kinh tế mà hạt lai F1 mang lại là rất lớn. Chủ nhiệm HTXNN Định Tường (huyện Yên Định) Hà Sỹ Trung hạch toán chi phí đầu tư 1 ha lúa lai F1 gồm cày bừa 3,5 triệu đồng; cấy 7 triệu; phân bón 7 triệu; thuốc BVTV 2,5 triệu; chi phí chăm sóc 1 triệu và thu hoạch 5 triệu. Riêng hạt giống, chuyên gia kỹ thuật, hóa chất, kho bảo quản thì được Nhà nước hỗ trợ.
"Nếu thời tiết thuận lợi mỗi ha thu hoạch đạt bình quân 2,5 tấn bán với giá 26.000 đ/kg, tổng thu nhập được 65 triệu đồng, trừ chi phí người dân còn lãi ròng 39 triệu. Con số này cao hơn SX lúa thông thường hơn 1,5 lần (hơn 17 triệu đ/ha)", ông Trung nói.
Cũng theo ông Trung, ngoài lợi nhuận kinh tế cao, SX hạt lai F1 còn có một ưu thế vượt trội là đầu ra luôn ổn định. Trước các vụ SX, HTX đứng ra đấu nối, ký hợp đồng với các Cty bao tiêu sản phẩm cho nông dân với giá cả thỏa thuận ban đầu. Sau khi ký xong hợp đồng thì thông báo giá cho bà con để họ phấn đấu SX có hiệu quả. Trường hợp có rủi ro do thiên tai, HTX sẽ trích từ quỹ dự phòng hỗ trợ thiệt hại để bà con an tâm SX các vụ sau.
"Ví dụ, những diện tích năng suất dưới 80 kg/sào HTX sẽ hỗ trợ 3,5 tạ/sào (tương đương năng suất SX lúa thịt). Hoặc hỗ trợ thêm thuốc BVTV để người dân phòng trừ dịch bệnh...", ông Trung cho biết thêm.
Được biết, xã Định Tường có 67 hộ xã viên SX 160 ha lúa lai F1/năm, chủ yếu là các giống TH3-3, TH3-4, Việt Lai 20 (lúa lai 2 dòng); Nhị ưu 838, Nhị ưu 084 (lúa lai 3 dòng)... Hằng năm HTX này cung ứng từ 400 - 500 tấn giống lúa lai cho Cty CP Giống cây trồng Trung ương, Cty CP Nông nghiệp kỹ thuật cao Hải Phòng và Cty TNHH Giống cây trồng Nam Dương, góp phần mang lại thu nhập cao cho bà con.
Anh Hà Văn Huy, thôn Thành Phú, xã Định Tường cho biết, gia đình anh là một trong những hộ có diện tích SX hạt lai F1 nhiều nhất toàn xã với 1 ha. Cách đây hơn 10 năm, SX lúa thông thường nếu thời tiết thuận lợi cũng chỉ đạt 3,5 tạ/sào (vụ đông xuân) và 3 tạ/sào (vụ mùa), sau khi trừ chi phí đầu tư may mắn lắm lãi trên dưới 1 triệu đ/sào nhưng từ ngày SX hạt lai, lợi nhuận kinh tế tăng lên gần gấp đôi (khoảng 2 triệu đ/sào).
"Nếu SX lúa thông thường thì không thể so sánh hiệu quả kinh tế với cây trồng nào khác, nhưng SX lúa lai F1 thì tôi khẳng định là hiệu quả cao. Nhà tôi cũng nhờ có chừng ấy diện tích SX hạt lai mà nay có của ăn của để, có tiền lo cho con cái ăn học", anh Huy nói.
Phấn đấu giữ ổn định diện tích
Ông Mai Bá Luyến, Phó GĐ Sở NN-PTNT Thanh Hóa cho biết, phát triển lúa lai là một trong những giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế trên đơn vị canh tác. Tuy nhiên, trình độ SX lúa lai F1 ở Thanh Hóa chưa đáp ứng được yêu cầu nên nhiều nơi phải sử dụng giống lúa nhập khẩu từ Trung Quốc. Với điều kiện hiện nay, việc quan trọng nhất là giữ ổn định diện tích hiện có, nếu có nhân rộng thì cũng chỉ phấn đấu đạt 1.000 ha (năm 2020).
| Năm 2014 huyện Yên Định phấn đấu SX 600 ha lúa lai F1, tập trung ở 5 xã Định Tường, Định Tân, Định Tiến, Định Hưng và Định Hòa. Để hoàn thành kế hoạch trên, ngoài chính sách hỗ trợ 10 triệu đ/ha của tỉnh, Yên Định đã hỗ trợ thêm 1 máy sấy cho HTX, nâng tổng số máy sấy lên 4 máy (100 triệu đ/máy). |
Còn khó khăn trong SX hạt lai F1 hiện nay theo ông Hà Duyên Lục, Phó phòng Nông nghiệp- PTNT huyện Yên Định và ông Hà Sỹ Trung, Chủ nhiệm HTXNN Định Tường là do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và đầu ra của các sản phẩm lúa lai 2 dòng.
Ông Trung phân tích, từ năm 2000 - 2011, Thanh Hóa được đánh giá là một trong những "thủ phủ" SX hạt lai F1 của khu vực phía Bắc. Tuy nhiên, 2 năm gần đây do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đã khiến một số vụ SX của bà con mất mùa, thiệt hại đáng kể.
Hơn nữa, lúa lai 2 dòng SX ra rất khó tiêu thụ do nhiều giống lúa thuần năng suất ngang bằng với lúa lai nhưng lại dễ SX, giá giống rẻ và sản phẩm dễ tiêu thụ nên bà con không mấy mặn mà với lúa lai 2 dòng.
Một nguyên nhân nữa dẫn đến việc SX lúa lai 2 dòng khó phát triển là giá bản quyền giống lúa cao, buộc các doanh nghiệp phải tăng giá giống lên gần gấp đôi để thu hồi vốn. Ví dụ, giá giống TH3-3 (SX F1) mua của nông dân 26.000 đ/kg nhưng khi bán ra doanh nghiệp tăng giá bán lên 55.000 - 60.000 đ/kg, nên rất nhiều nông dân lựa chọn giải pháp SX lúa thuần.
"Để đảm bảo ổn định diện tích SX hạt lai F1, cần tiếp tục duy trì chính sách hỗ trợ hạt lai bố mẹ và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho nông dân. Mặc dù nông dân Định Tường nói riêng, Thanh Hóa nói chung có truyền thống thâm canh nhưng để đáp ứng được yêu cầu khắt khe của SX hạt lai F1, việc trau dồi, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào SX không bao giờ thừa cả", ông Trung nhấn mạnh.
Có thể nói, việc SX giống lúa lai F1 cả 2 dòng và 3 dòng đối với nông dân xứ Thanh là không quá khó. Nhưng để bà con gắn bó hơn, có thể an tâm SX bền vững thì việc nâng cao chất lượng giống và cân đối giá thành là vấn đề mấu chốt quan trọng nhất hiện nay.
