Chỉ số chứng khoán ở Mỹ sụt giảm. Ảnh: Michael M. Santiago.
Sau nhiều tuần hồi hộp chờ đợi, cả thị trường tài chính và các đối tác thương mại của Hoa Kỳ đều dõi theo những động thái mới nhất từ chính quyền Tổng thống Trump. Mức thuế quan mà ông gọi là “Ngày giải phóng” đã được công bố, với phạm vi áp dụng rộng và mức thuế cao một cách đáng kinh ngạc.
Tạp chí New Yorker ghi nhận, một số mức thuế cao nhất nhắm vào các quốc gia đang phát triển ở châu Á, vốn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, bao gồm 46% đối với Việt Nam, 48% đối với Lào và 49% đối với Campuchia. Các mức thuế “có đi có lại” sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 9/4.
Phố Wall đã nhìn thấy những lo ngại về mức thuế mới. Chỉ số S&P 500 - chỉ số chứng khoán dựa trên vốn hóa của 500 công ty đại chúng lớn nhất nước Mỹ - đã giảm 8% vào tuần trước và tiếp tục lao dốc sau khi Tổng thống công bố chính sách mới.
Truyền thông Mỹ ghi nhận niềm tin của người tiêu dùng suy giảm, hoạt động kinh doanh hàng quán chững lại, trong khi các hãng máy bay báo cáo tình trạng đặt chỗ sụt giảm đáng kể.
Vào đầu tuần này, Goldman Sachs đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng GDP của Hoa Kỳ cho năm 2025 xuống còn 1%, đồng thời cảnh báo rằng khả năng xảy ra suy thoái trong vòng 12 tháng tới là 1/3.
Bà Danni Hewson - Trưởng bộ phận phân tích tài chính của Công ty môi giới chứng khoán AJ Bell, cho biết: “Đến nay, khoảng 2,2 nghìn tỷ USD đã bị xóa sổ khỏi giá trị thị trường chứng khoán toàn cầu, trong đó Mỹ chịu tác động nặng nề nhất từ đợt bán tháo do thuế quan gây ra”. Bà Hewson cũng cảnh báo, người Mỹ phải hiểu rằng “giải phóng” rất có thể sẽ kết thúc trong suy thoái.
Thép là một trong những mặt hàng thương mại chịu ảnh hưởng bởi thuế quan. Ảnh: The Hill.
Chính sách thuế quan lần này của Tổng thống Mỹ không chỉ nhắm đến các đối thủ thương mại truyền thống, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều đồng minh lịch sử của Hoa Kỳ.
Nhà kinh tế học Stephen Miran - Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Hoa Kỳ, đã liên hệ chính sách thuế quan của Trump với học thuyết “Nước Mỹ trên hết”.
Trong bài báo xuất bản vào năm ngoái, ông Miran lập luận, các mức thuế này có thể là một phần trong chiến lược lớn nhằm giảm thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ, đồng thời gây áp lực buộc các đồng minh phải chia sẻ nhiều hơn trách nhiệm về quốc phòng và các khoản nợ công.
Theo phân tích của ông Miran, thuế quan của Trump không chỉ đơn thuần là một công cụ bảo hộ kinh tế mà còn đóng vai trò như một “quân bài” đàm phán chiến lược. Trump có thể sử dụng chính sách thuế để gây áp lực, buộc các quốc gia khác phải chấp nhận phá giá đồng đô la. Nếu vậy, hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ trở nên cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ đã không đề cập đến bất kỳ điều gì trong số này khi công bố chính sách thuế quan. Thay vào đó, ông Trump khẳng định, biện pháp này sẽ giúp thu hút các nhà sản xuất trong nước, tạo thêm việc làm và mang lại nguồn thu khổng lồ cho ngân sách quốc gia.
Trước những diễn biến mới nhất và trong bối cảnh nhiều quốc gia đang chuẩn bị các biện pháp tự vệ trong phòng vệ thương mại, các nhà kinh tế chắc chắn sẽ phải điều chỉnh lại dự báo của mình.
WTO quan ngại việc Mỹ áp thuế quan
Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Ngozi Okonjo-Iweala đã đưa ra tuyên bố về mức thuế quan mới của Hoa Kỳ: “Những biện pháp mới, kết hợp với những biện pháp được đưa ra từ đầu năm, có thể dẫn đến sự sụt giảm khoảng 1% về khối lượng thương mại hàng hóa toàn cầu trong năm nay. Tôi thực sự lo ngại về sự suy giảm này và nguy cơ leo thang thành cuộc chiến thuế quan với chu kỳ các biện pháp trả đũa dẫn đến sự suy giảm hơn nữa trong thương mại”.
