Củ hành tím Vĩnh Châu. Ảnh: HĐ.
Hành tím là đặc sản nổi tiếng của tỉnh Sóc Trăng. Nhờ đặc tính thích nghi tốt trên nền đất pha cát vùng ven biển ở thị xã Vĩnh Châu, từ giữa những năm 1960 hành tím bắt đầu phát triển. Đến nay nông dân mở rộng vùng trồng ổn định trên 6.500 ha, sản lượng khoảng 100.000 tấn/năm. Trong đó hơn 80% đồng bào người dân tộc Khmer và Hoa tại Vĩnh Châu bền bỉ canh tác giống hành tím được người tiêu dùng đánh giá thơm ngon độc đáo nhất vùng ĐBSCL.
Hiện thời hành tím được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao của tỉnh Sóc Trăng và chứng nhận chỉ dẫn địa lý khu vực trồng hành tím tại các phường 1, phường 2, phường Vĩnh Phước xã các xã Vĩnh Hải, Vĩnh Tân, Lạc Hòa, Lai Hòa - thị xã Vĩnh Châu. Tại vùng trồng có 8 đơn vị HTX và doanh nghiệp chuyên doanh mặt hàng hành tím tiêu thụ thị trường nội địa và xuất khẩu.
Tuy nhiên, cũng như một số loại nông sản khác khi chưa kết nối thị trường tiêu thụ tốt, mất cân đối cung cầu hoặc gặp cạnh tranh mạnh với nông phẩm cùng loại, củ hành tím Sóc Trăng vẫn có năm vào mùa thu hoạch bị rớt giá. Gần đây, hành tím Vĩnh Châu tái diễn cảnh tồn đọng khó tiêu thụ.
Ông Huỳnh Lức (ấp Địa Bái, xã Lạc Hòa, thị xã Vĩnh Châu) áp dụng theo quy trình kỹ thuật của Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sóc Trăng, thực hiện thành công theo mô hình sản xuất hành tím an toàn theo hướng hữu cơ trên qui mô 15 ha. Một vụ hành tím trồng được khoảng 65 ngày thu hoạch.
Hiệu quả việc sử dụng phân hữu cơ trong canh tác hành tím và giảm lượng phân hóa học giúp cây hành phát triển và sinh trưởng tốt hơn, ống hành và cổ hành to hơn, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt hơn. Do đó ruộng sử dụng thuốc BVTV giảm 3-4 lần và năng suất cao hơn so với ruộng đối chứng là 1,1 tấn/công (1.000 m2). Sử dụng phân hữu cơ hành củ to, tròn đều và màu sắc có màu tím đẹp hơn so với tập quán canh tác cũ.
Tuy nhiên theo anh Thạch Lai, Phó phòng kỹ thuật Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sóc Trăng, cho rằng: Thời gian qua, còn nhiều nông dân trồng hành tím không sử dụng phân hữu cơ trong canh tác. Chủ yếu là phân bón hóa học và thuốc BVTV sử dụng theo tập quán. Ít tuân thủ theo nguyên tắc 4 đúng nên tạo điều kiện cho sâu kháng thuốc BVTV. Bên cạnh đó sử dụng nhiều phân hóa học trong canh tác hành tím. Đặc biệt là phân đạm dẫn đến sâu bệnh phát triển mạnh. Trong thời gian tồn trữ hành tím dễ bị hư và thối nên làm giảm chất lượng củ hành tím.
Mô hình hộ đồng bào Khmer trồng hành tím hữu cơ. Ảnh: HĐ.
Anh Thạch Lai cho biết, trồng hành tím an toàn theo hướng hữu cơ năng suất bình quân 19,2 tấn/ha, sản lượng 288 tấn. Năng suất bình quân của mô hình cao hơn so với bên ngoài làm theo tập quán nông dân từ 2-3 tấn/ha. Đặc biệt lợi ích từ việc giảm số lần phun xịt sâu hại, giảm được chi phí, giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ được sức khỏe nông dân và cộng đồng.
Hiện nay từ mô hình trồng hành tím an toàn, VietGAP đang được các HTX, doanh nghiệp tại thị xã Vĩnh Châu khuyến khích, thu mua. Chất lượng hành tím nâng cao, thời gian bảo quản tồn trữ có thể kéo dài từ 3-5 tháng có thể tránh được tình trạng vào mùa dội chợ.
Theo Sở NN-PTNT Sóc Trăng, diện tích trồng hành tím theo hướng hữu cơ xuất khẩu tăng lên 1.000 ha. Đây là mô hình được nhiều nông dân, bà con đồng bào Khmer quan tâm và áp dụng vì phù hợp với điều kiện canh tác thích ứng biến đổi khí hậu.
