Lắp đặt hệ thống pin mặt trời.
Nhưng “sạch” đến đâu vẫn không có lời đáp vì trong chu trình khép kín để có điện, nhiều khâu vẫn độc hại với môi trường.
Nỗi lo hóa chất trong pin năng lượng mặt trời
Theo tạp chí National Geographic, để làm ra tấm pin năng lượng mặt trời cần lượng lớn các hóa chất độc như sodium hydroxide và hydrofluoric acid, chưa kể đến nước và điện - hoặc gây hại cho môi trường, hoặc phát thải khí nhà kính.
Theo một thống kê chưa đầy đủ của Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế (IRENA), hiện có khoảng 250.000 tấn khối tấm pin năng lượng mặt trời thải loại trên thế giới. Phương trình dự báo của IRENA cho biết đến năm 2050, số lượng này sẽ tăng lên 78 triệu tấn khối.
Các tấm pin đều có chì, cadimi, ăngtimoan và các loại độc hại khác nữa mà để xử lý thì trước tiên phải tháo gỡ từng phần của tấm pin. “90% tấm pin năng lượng mặt trời là thủy tinh nhưng vì lẫn nhiều tạp chất độc nên không thể thu hồi làm kính nổi”, giáo sư Dustin Mulvaney từ Viện Môi trường San Jose (Mỹ) nói.
Tạp chí Forbes dẫn lời các nhà khoa học từ Viện Nghiên cứu Điện năng (EPRI, Mỹ) nói rằng, các tấm pin không thể được “gỡ bỏ trên khác nhà xưởng thông thường vì hóa chất sẽ thẩm thấu vào đất”. Vì thế, xử lý tấm pin hiện là khâu hóc búa nhất liên quan đến điện mặt trời.
Ngay cả khi đang hoạt động, cadimi có trong các khoang tấm pin có thể bị rò rỉ trong trời mưa, theo Cục Kiểm soát chất độc hại California (DTSC). Thông tin này khi được công bố khiến cư dân vùng Hồ Nai ở bang Virginia lo sốt vó. Khu vực này trước hào hứng đón dự án trung tâm dữ liệu của Microsoft, trong đó có khu trại diện tích 2.540ha được huy động đặt trạm năng lượng mặt trời.
“Chúng tôi ước tính có khoảng 1,8 triệu tấm pin chứa 45.000kg cadimi, hóa chất này rò rỉ ra thật quá nguy hại”, Sean Fogarty đại diện cho Cộng đồng Hồ Nai lo lắng.
Không phải chưa có tiền lệ xảy ra sự cố. Năm 2015, một trận bão quét qua trại năng lượng mặt trời Desert Sunlight ở phía nam California làm vỡ 200.000 tấm pin. 70% vật liệu vỡ được chuyển đi tái chế vì khi đó chưa có quy định không tái chế do sản phẩm sẽ lẫn hóa chất độc, còn lượng hóa chất thấm vào đất thì không thể xử lý được. Một vụ tương tự xảy ra ở Puerto Rico vài năm sau, khiến phần lớn tấm pin của trại năng lượng mặt trời lớn nhất nước này đổ vỡ.
Trở ngại chi phí xử lý
IRENA cũng đưa ra một dự báo, vào năm 2050 thế giới phải cần đến 15 tỷ USD để xử lý các tấm pin hết hạn sử dụng. “Hiện tại, do phần lớn mới được sử dụng thương mại nên chi phí và kỹ thuật xử lý chưa phải là mối lo, nhưng về dài hạn đó thực sự là vấn đề hóc búa”, theo IRENA.
Không xử lý để tái chế thì mất thương hiệu “sạch”, còn xử lý lại quá hóc búa về tài chính. Tại thời điểm này, chi phí tái chế vẫn cao hơn chi phí đầu tư mới, vì vậy các hệ thống điện mặt trời đã hết hạn sử dụng thường được tập trung lộ thiên, không riêng gì nước nào.
Mặt trái của điện mặt trời chưa lộ hết dù đã có 2 tham số: Không có đủ đất để chứa rác thải là tấm pin và các thiết bị khác; chưa có đủ lượng tấm pin rác để khâu tái chế sinh lời.
Một số nhà khoa học kiến nghị rằng, nên có giải pháp “tiền thu” trên từng tấm pin năng lượng mặt trời. “Tiền thu” là chi phí gỡ bỏ, xử lý, tái chế được tính thẳng vào giá bán tấm pin, đồng thời lập cơ chế để không trở thành trách nhiệm của người đóng thuế trong tương lai. Các khoản phí này có thể được trích nộp vào một quỹ do chính quyền quản lý và chi trả cho khâu xử lý sau này khi các tấm pin hết hạn sử dụng.
Lợi thế của quỹ này là nó sẽ đảm bảo các tấm pin mặt trời khi ngừng hoạt động, tái chế hoặc phải lưu trữ sẽ được xử lý một cách an toàn, trong thời gian dài, ngay cả trong trường hợp các nhà sản xuất phá sản.
Tái chế tấm pin mặt trời đang là đòi hỏi cấp thiết vì nó giúp giảm tích tụ chất thải rắn, giảm phát thải khí nhà kính.
Theo tạp chí ScienceDirect, mức phát thải khí carbon từ các hệ thống pin mặt trời được phát hiện nằm trong khoảng 14 - 73g CO2-eq/kWh, thấp hơn từ 10 đến 53 bậc so với mức phát thải từ việc đốt dầu (742g CO2-eq/kWh từ dầu).
Nếu sử dụng các vật liệu mới, mức phát thải còn giảm nữa. Việc tái chế các vật liệu pin mặt trời cũng có thể góp phần giảm tới 42% lượng phát thải khí nhà kính.
