Thảo luận 5 vấn đề cốt lõi trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025

Dự hội nghị có Bộ trưởng Bộ NN-PTNT  Lê Minh Hoan; Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam; Bí thư Thành ủy Hải Phòng Lê Tiến Châu cùng đại diện lãnh đạo các Bộ, ban ngành trung ương và đại biểu  văn phòng điều phối NTM  63 tỉnh, thành phố.

Hội nghị đánh giá, phân tích những điểm mạnh, những khó khăn, những hạn chế trong công tác tham mưu chỉ đạo, điều hành và hướng dẫn triển khai xây dựng NTM thời gian vừa qua. Đồng thời, đề xuất giải pháp, hiến kế để phấn đấu đạt được chủ trương, định hướng chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam cho biết, hơn 12 năm qua, chương trình MTQG xây dựng NTM đã đạt được những thành tựu “To lớn, toàn diện và mang tính lịch sử”, trở thành một phong trào có sức lan tỏa sâu rộng và mạnh mẽ trong toàn xã hội, góp phần đưa Nghị quyết 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đi vào thực tiễn.

Những kết quả đạt được của chương trình xây dựng NTM đã góp phần tạo nên sự thay đổi mạnh mẽ, diện mạo nông thôn đã có nhiều khởi sắc, hạ tầng kinh tế - xã hội ở nông thôn được cải thiện và cơ cấu lại ngành nông nghiệp đã phát huy hiệu quả, kinh tế nông thôn đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của người dân nông thôn.

Đến hết năm 2022, cả nước đã có 18 đơn vị cấp tỉnh có 100% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 5 tỉnh là Đồng Nai, Nam Định, Hà Nam, Hưng Yên và Hải Dương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

Cả nước có 255 đơn vị cấp huyện thuộc 58 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM và đã có 73,08% số xã đạt chuẩn NTM.

Đáng nói, toàn bộ 63/63 tỉnh, thành phố tổ chức đánh giá, phân hạng, công nhận 8.867 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên của hơn 4.586 chủ thể tham gia. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2020 đạt 41,7 triệu đồng/người/năm, gấp 1,7 lần so với năm 2015 và gấp 3,2 lần so với năm 2010, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn giảm còn khoảng 7,1%, giảm 4,7% so với năm 2016.

Kết quả đạt được to lớn trên là sự nỗ lực, cố gắng của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở, của các cấp, các ngành, các lực lượng xã hội và toàn dân cũng như sự đóng góp đầy trách nhiệm trong công tác tham mưu, triển khai thực hiện của đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng NTM các cấp.

Thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 và các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt các chương trình chuyên đề giai đoạn 2021 – 2025, Bộ NN-PTNT đã cùng với các bộ, ngành trung ương tập trung hoàn thiện, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản pháp lý, cũng như các văn bản hướng dẫn thực hiện theo thẩm quyền.

Đến nay (chủ yếu là trong năm 2022), các bộ, ngành trung ương đã hoàn thành, trình cấp có thẩm quyền ban hành 24 văn bản pháp lý và ban hành theo thẩm quyền 70 văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình NTM giai đoạn 2021-2025.

Hệ thống cơ chế, chính sách và văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 đã cơ bản đầy đủ và đồng bộ, là căn cứ pháp lý quan trọng để các bộ, ngành trung ương và địa phương triển khai thực hiện.

Về phía các tỉnh, thành phố, đến nay, 100% các tỉnh, thành phố đều đã ban hành Kế hoạch triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM và các bộ tiêu chí NTM các cấp (theo phân cấp) giai đoạn 2021 – 2025.

Đại đa số các tỉnh, thành phố đã ban hành Kế hoạch triển khai các chương trình chuyên đề theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại các quyết định phê duyệt chương trình và chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương tại các Kế hoạch triển khai chương trình.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị đại biểu tham dự Hội nghị thảo luận, trong đó, tập trung vào 5 vấn đề cốt lõi để phấn đấu đạt được chủ trương, định hướng chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ, đó là: “Xây dựng nông thôn mới gắn với thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, quá trình đô thị hoá, đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; thực hiện xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu và nông thôn mới cấp thôn, bản. Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, thúc đẩy bình đẳng giới. Xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ và từng bước hiện đại, bảo đảm môi trường, cảnh quan nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hoá truyền thống, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững”.

Vấn đề thứ nhất là trao đổi, thống nhất, quán triệt về tư duy, cách làm trong toàn hệ thống văn phòng, cán bộ tham mưu công tác xây dựng nông thôn mới từ trung ương đến địa phương về nội hàm, định hướng, yêu cầu trong xây dựng “Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”. 

Thứ hai, làm thế nào để đưa ra các giải pháp triển khai đồng bộ các quy định về quản lý, tổ chức, cơ chế phối hợp thực hiện chương trình xây dựng NTM giữa các bộ, ngành và các địa phương? Giải pháp nào để kiện toàn bộ máy tổ chức tham mưu, giúp việc Ban Chỉ đạo các cấp thực hiện chương trình xây dựng NTM ở địa phương theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 263/QĐ-TTg.

Thứ ba, ngoài những nhiệm vụ, giải pháp đưa ra trong các văn bản đã ban hành, chúng ta còn đề xuất các giải pháp, nhiệm vụ nào để tập trung hoàn thành mục tiêu của Chương trình trong giai đoạn 2021 - 2025? Giải pháp nào để khắc phục các tồn tại, hạn chế của giai đoạn trước? Còn những khó khăn, vướng mắc gì cần tháo gỡ đối với các cơ chế, chính sách, văn bản hướng dẫn của Chương trình xuất phát từ thực tiễn triển khai ở cơ sở không?

Thứ tư, trong điều kiện cả 3 chương trình mục tiêu quốc gia đều được triển khai trên địa bàn nông thôn, đều gắn với mục tiêu xây dựng nông thôn mới như hiện nay, thì các giải pháp về phối hợp thực hiện, cơ chế lồng ghép và huy động các nguồn lực để ưu tiên tập trung thực hiện các nội dung, nhiệm vụ của Chương trình nông thôn mới trên địa bàn nông thôn.

Đặc biệt là lồng ghép các nguồn lực của chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi,  giảm nghèo bền vững, của các chương trình dự án khác để thực hiện các tiêu chí nông thôn mới trên địa bàn các xã đặc biệt khó khăn, các huyện nghèo, góp phần hoàn thành các mục tiêu của chương trình và đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách Nhà nước như thế nào cho hiệu quả, cho tránh chồng chéo và dàn trải.

Vần đề cuối cùng các đại biểu thảo luận là chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2021 – 2025 có một điểm rất mới so với các giai đoạn trước, đó là: Ngoài việc ban hành Chương trình xây dựng NTM chung, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 6 Chương trình chuyên đề trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng đời sống của người dân nông thôn và giải quyết các vấn đề bức xúc, tồn tại trong xây dựng NTM. Ngoài việc triển khai thực hiện 11 nội dung của chương trình xây dựng NTM, thì các sở, ngành, các địa phương cần làm gì, làm như thế nào để cụ thể hóa, triển khai thực hiện hiệu quả 6 chương trình chuyên đề theo hướng sát thực nhất.