Tác phẩm "Theo dấu chân Người" của tác giả Trình Quang Phú.
“Theo dấu chân Người” được phát hành đúng dịp Quốc khánh 2/9 năm nay. Đây là tác phẩm công phu của tác giả Trình Quang Phú ở tuổi 85, sau những cuốn sách đã viết về lãnh tụ Hồ Chí Minh như “Miền Nam trong trái tim Người”, “Người là niềm tin”, “Đường Bác Hồ đi cứu nước”, “Theo Bác Hồ đi kháng chiến” và “Từ làng sen đến Bến Nhà Rồng”.
Hơn nửa thế kỷ nghiên cứu con người và sự nghiệp Hồ Chí Minh bằng tất cả sự tôn thờ, tác giả Trình Quang Phú không chỉ dồi dào tư liệu văn bản và hình ảnh sưu tầm, mà ông còn có nhiều tư liệu thực tế sinh động. Tác giả Trình Quang Phú đã tìm đến những địa chỉ từng ghi dấu vết chàng thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành lúc 21 tuổi rời Bến Nhà Rồng ngày 5/6/1911 đến khi trở về Pác Bó ngày 28/1/1941.
“Theo dấu chân Người” được xác định thể loại truyện ký, nhưng viết dạng biên niên sử chung quanh 30 năm rong ruổi khắp năm châu của một vĩ nhân. Từ chiến tàu Amiral Latouche Treville khởi hành tại Sài Gòn đi La Harve - Pháp, người con ưu tú của dân tộc Việt Nam đã đến nhiều nơi, đã làm nhiều nghề, đã nếm nhiều cơ cực để tìm kiếm con đường giải phóng đất nước mình khỏi xiềng xích nô lệ.
Nhà sử học Mỹ Josephine Stenson nhận định: “Hồ Chí Minh là một người cộng sản vĩ đại, là một siêu nhân. Ông càng vĩ đại hơn ở chỗ ông là một con người bình thường, sống hòa lẫn trong cuộc sống của xã hội, chứ không phải siêu phàm”.
Bác Hồ về đến Cao Bằng năm 1941. Tranh của Trịnh Phòng.
Vì vậy, giữa bạt ngàn thông tin về Hồ Chí Minh đã xuất bản, tác giả Trình Quang Phú chọn một cách khéo léo hơn để “Theo dấu chân Người”. Ví dụ, sự kiện Nguyễn Ái Quốc đại diện nhóm “ngũ long” nhân sĩ Việt (những người còn lại là Phan Châu Trinh, Phan Văn Trường, Nguyễn An Ninh, Nguyễn Thế Truyền) soạn thảo và gửi yêu sách gồm 8 điều đến Hội nghị hòa bình của bốn cường quốc Mỹ, Anh, Pháp, Ý tổ chức tại Versailles năm 1919. Ngoài việc kể lại diễn biến gay cấn, tác giả Trình Quang Phú cung cấp bản văn vần “Việt Nam yêu cầu ca” mà Bác Hồ diễn đạt lại nội dung yêu sách, nhằm dễ dàng phổ biến cho cộng đồng trong nước.
“Viện Nam yêu cầu ca” có 5 đoạn, với phần kết luận: “Hẵng mở mắt mà soi cho rõ/ Nào Ai Lan, Ấn Độ, Cao Ly/ Xưa, hèn phải bước suy vi/ Nay, gần độc lập cũng vì dân khôn/ Hai mươi triệu quốc hồn Nam Việt/ Thế cuộc này phải biết mà lo/ Đồng bào, bình đẳng, tự do/ Xét mình rồi lại đem so mấy người/ Ngổn ngang lời vắn ý dài/ Anh em đã thấu lòng này cho chưa”.
Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc.
Với độ dày gần 600 trang sách, “Theo dấu chân Người” có ưu điểm vượt trội ở sự trải nghiệm của chính tác giả Trình Quang Phú. Tiêu biểu là cảm xúc khi tác giả Trình Quang Phú đã đến tận những địa chỉ ở Pháp, ở Nga và ở Trung Quốc mà danh nhân Nguyễn Ái Quốc đã cư ngụ để hoạt động cách mạng.
Giai đoạn Nguyễn Ái Quốc ở Pháp, được khám phá: “Chúng tôi đã có dịp đến Trung tâm Lưu trữ Hải ngoại của Pháp ở Alix en Provence. Ở đó, bà Olivia Pelletier phụ trách kho tư liệu về Đông Dương, cho biết hồ sơ liên quan Chủ tịch Hồ Chí Minh có đến 8.000 trang mang ký hiệu Slotfom XV-1, chủ yếu gồm các báo cáo của mật thám Pháp. Tài liệu ấy góp phần chứng minh hoạt động của Bác, hiện rõ những địa chỉ đã in đậm dấu chân Người và càng rõ hơn về ý chí của Người.
Mật thám Pháp theo Bác từng ngày, từng đêm mọi lúc mọi nơi. Thế nhưng, Bác có phương cách giấu những bí mật thật kín trong những hoạt động công khai hợp pháp, đã làm cho chúng lúng túng…
Chúng tôi rất thú vị khi đọc được dự cảm của trùm mật thám Pháp Pauk Arnoux: Con người thanh niên mảnh khảnh và đầy sức sống này, có thể là người sẽ đặt cây thập tự cáo chung lên nền thống trị của chúng ta ở Đông Dương”.
Ký họa chân dung Nguyễn Ái Quốc in trên báo Hurmanite của Pháp năm 1921.
Giai đoạn Nguyễn Ái Quốc ở Nga, được ghi nhận: “Chúng tôi dừng lại trước khách sạn Centralanaya, ngày xưa có tên là khách sạn Lux, nơi Bác đã ở cùng các đồng chí lãnh đạo Quốc tế Cộng sản. Khách sạn được sửa lại khang trang hơn, nhưng vẫn giữ độ cao bốn tầng lầu và một tầng trệt. Bác từng ở phòng 311, ở tầng ba. Đó là một phòng nhỏ chỉ kê vừa một chiếc giường, một tủ đứng và một bàn làm việc
Thủ đô nước Nga còn nhiều địa điểm in dấu chân Bác như Thư viện Quốc gia Lenin, Viện Nghiên cứu các vấn đề thuộc địa, Trường Đại học Phương Đông, Trường Quốc tế Lenin, Nhà hát Moscow… Và đặc biệt là trụ sở hãng thông tấn Rosta ở số 13 đường Armiansky. Đây là nơi Bác được nhận làm phóng viên, nói đúng hơn là Bác đã khoác lên mình chiếc áo nhà báo của hãng thông tấn Rosta để thuận tiện về Quảng Châu liên lạc đội ngũ cách mạng trong nước”.
Giai đoạn Nguyễn Ái Quốc ở Trung Quốc, nhiều kỷ niệm: “Chúng tôi đã đến Quảng Châu, thăm căn phòng nhỏ 9 mét vuông Bác đã ở. Cạnh giường ngủ là bàn làm việc với chiếc máy đánh chữ rất cũ xưa. Sát phòng Bác ở là một phòng nhỏ nữa, để làm báo và in báo. Dưới lầu, phía sau khoảng sân có ngách ra con ngõ để đến cánh rừng dẫn ra Thúy Hồ mỹ lệ.
Tỉnh Vân Nam đã xây dựng nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại nơi Bác từng ở và làm việc trên đường Hoa Sơn Nam. Năm 1959, khi là Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Bác đã trở lại đây”.
Bác Hồ trở lại Quảng Châu năm 1963.
Qua tác phẩm “Theo dấu chân Người”, tác giả Trình Quang Phú khái quát khá sinh động hành trình 30 năm “đi tìm hình của nước” để thế hệ hôm nay thêm hiểu, thêm yêu một tấm gương lãnh tụ vĩ đại trọn đời vì Việt Nam độc lập tự do.
