Thực thi EPR giúp nâng cao xuất khẩu, bảo vệ môi trường

Trong bối cảnh các yêu cầu về “tiêu chuẩn xanh” ngày càng khắt khe từ các thị trường quốc tế, việc thực thi cơ chế Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) đã trở thành một yếu tố then chốt đối với ngành xuất khẩu của Việt Nam.

Theo ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, từ năm 2024, mọi sản phẩm hàng hóa muốn xuất khẩu ra thị trường quốc tế đều phải đảm bảo có tỷ lệ tái chế bắt buộc. Đến năm 2025, các mặt hàng như sắt, thép, nhôm, phân bón, xi măng… sẽ phải tăng cường tỷ lệ tái chế và xử lý rác thải để duy trì khả năng cạnh tranh và xuất khẩu.

Ông Hồ Kiên Trung nhấn mạnh, “Việc thực thi EPR là cần thiết và gấp rút, không chỉ giúp cho môi trường trở nên xanh, sạch hơn mà còn giúp doanh nghiệp duy trì xuất khẩu, đảm bảo sản phẩm có tính bền vững trên thị trường quốc tế”.

Theo ông, nếu không đáp ứng được tiêu chuẩn tái chế, các ngành hàng chiến lược có nguy cơ tụt hậu trên thị trường quốc tế, như đã xảy ra trong lĩnh vực may mặc – nơi Việt Nam từng đứng đầu xuất khẩu nhưng từ năm 2024 đã tụt xuống vị trí sau do tỷ lệ tái chế hạn chế và chi phí nguyên liệu tái chế cao.

“Chúng ta cần hình thành một nền công nghiệp tái chế mạnh mẽ, nơi các doanh nghiệp cùng nhau xây dựng hệ thống thu gom, xử lý và tái chế chất thải nhằm tối ưu hóa giá trị sản phẩm và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường,” ông Trung khẳng định.

Bên cạnh những tiềm năng, ông cũng cho biết, thực thi EPR tại Việt Nam còn gặp nhiều vướng mắc. Một trong những khó khăn lớn là Nghị định 45/2022/NĐ-CP về bảo vệ môi trường, mặc dù đã tăng mức xử phạt đối với hành vi xả thải không qua xử lý, nhưng thực tế phát hiện và xử lý hành vi này vẫn gặp trở ngại do cơ sở hạ tầng giám sát còn hạn chế và công nghệ phù hợp chưa được áp dụng rộng rãi. Vấn đề này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp, cũng như đầu tư mạnh mẽ vào các hệ thống giám sát tự động và công nghệ xử lý hiện đại.

Việc thực hiện EPR không chỉ dừng lại ở khâu xử lý chất thải mà còn giúp nâng cao nhận thức của các doanh nghiệp về trách nhiệm môi trường. Khi doanh nghiệp hiểu rõ vai trò của EPR, họ sẽ chủ động cải thiện quy trình sản xuất, từ đó đảm bảo rằng sản phẩm của mình không chỉ đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Điều này cũng là một phần trong cam kết của Việt Nam hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, như đã được nêu ra tại COP26.

Phó Cục trưởng Cục Môi trường kêu gọi các doanh nghiệp cần tham gia quyết liệt vào quá trình chuyển đổi sang mô hình sản xuất bền vững thông qua việc áp dụng EPR. Bởi sự tham gia nhanh chóng và hiệu quả của doanh nghiệp là chìa khóa để hình thành một hệ thống công nghiệp tái chế vững mạnh. Điều này không chỉ đảm bảo tiêu chuẩn xanh cho sản phẩm mà còn giúp chúng ta duy trì vị thế trên thị trường quốc tế. 

Bên cạnh đó, EPR còn được xem là một động lực thúc đẩy đổi mới công nghệ trong ngành. Khi các doanh nghiệp bắt buộc phải đáp ứng yêu cầu tái chế, họ sẽ có động lực để đầu tư vào các giải pháp công nghệ hiện đại, từ hệ thống thu gom, xử lý cho đến các quy trình tái chế tiên tiến. Quá trình này sẽ tạo ra một chuỗi giá trị mới, từ đó giúp giảm chi phí sản xuất và tăng hiệu quả kinh tế.

Từ góc độ quản lý, việc thực thi EPR đòi hỏi một khung pháp lý rõ ràng và chặt chẽ, cũng như sự phối hợp giữa các bộ ngành liên quan. Các cơ quan quản lý cần đảm bảo rằng các quy định EPR được áp dụng đồng bộ trên toàn quốc, đặc biệt là ở những vùng sản xuất chủ lực. Việc này không chỉ giúp giảm lượng rác thải nhựa mà còn tạo ra một hệ thống giám sát hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng môi trường sống của cộng đồng.

Nhìn chung, thực hiện EPR là một bước đi chiến lược nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, bảo vệ môi trường và duy trì xuất khẩu trong bối cảnh toàn cầu chuyển sang nền kinh tế xanh. Với sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp và sự hợp tác của doanh nghiệp, EPR hứa hẹn sẽ là chìa khóa mở ra tương lai bền vững cho ngành sản xuất Việt Nam. Qua đó, Việt Nam không chỉ giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế mà còn góp phần xây dựng một môi trường sống xanh, sạch và bền vững cho các thế hệ tương lai.