Tiếp tục siết chặt nhập khẩu cá tầm. Ảnh: Hoàng Anh.
Cá tầm nhập khẩu phải khai đầy đủ tên thương mại, tên khoa học, mục đích sử dụng
Tổng cục Hải quan vừa có văn bản yêu cầu kiểm soát chặt việc nhập khẩu cá tầm về Việt Nam để đảm bảo nguồn gốc, xuất xứ và chủng loại.
Văn bản của Tổng cục Hải quan nêu: Ngày 26/1/2021, Bộ NN-PTNT có công văn về việc kiểm soát nhập khẩu cá tầm thương phẩm dùng làm thực phẩm, trong đó có đề nghị Bộ Tài chính chỉ đạo lực lượng Hải quan tại các cửa khẩu trọng điểm, gồm: Hữu Nghị, Lào Cai, Móng Cái, Chi Ma, Tà Lùng... kiểm soát chặt việc nhập khẩu cá tầm về Việt Nam để đảm bảo nguồn gốc, xuất xứ và thuộc Danh mục được phép kinh doanh tại Việt Nam.
Để thực hiện nội dung trên Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các Cục Hải quan các tỉnh, thành phố thống nhất thực hiện các nội dung sau:
Về chính sách quản lý, căn cứ Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp và các văn bản quy phạm pháp luật, cá tầm nhập khẩu phải có Giấy phép CITES gồm: Cá tầm Đại Tây dương (Acipenser brevirostrum) và Cá tầm Ban tích (Acipenser sturio) thuộc Phụ lục I của Công ước CITES nhập khẩu không vì mục đích thương mại; các loài cá tầm (trừ các loài quy định tại Phụ lục I) thuộc Phụ lục II của Công ước CITES.
Trong đó, các loài cá tầm được phép kinh doanh tại Việt Nam bao gồm: Cá tầm Beluga (Huso huso), Cá tầm Nga (Acipenser gueldenstaedtii), Cá tầm Sterlet (Acipenser ruthenus), Cá tầm Trung Hoa (Acipenser sinensis), Cá tầm Xiberi (Acipenser baerii).
Trường hợp nhập khẩu loài cá tầm không có tên trong danh mục nêu trên để khảo nghiệm, nghiên cứu khoa học, trưng bày tại hội chợ, triển lãm phải được Tổng cục Thủy sản cấp phép.
Liên quan đến vấn đề kiểm dịch động vật thủy sản và kiểm tra an toàn thực phẩm, căn cứ Thông tư của Bộ NN-PTNT quy định về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thủy sản thì cá tầm thuộc danh mục động vật, sản phẩm động vật thủy sản phải kiểm dịch động vật khi nhập khẩu.
Căn cứ Nghị định số 15/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm thì cá tầm dùng làm thực phẩm thuộc đối tượng phải kiểm tra an toàn thực phẩm khi nhập khẩu.
Vì vậy, theo hướng dẫn của Tổng cục Hải quan, cá tầm bị cấm nhập khẩu trong các trường hợp gồm: Cá tầm nhập khẩu không nhằm mục đích phục vụ sản xuất, chế biến làm thực phẩm theo Chỉ thị số 29/CT-TTg ngày 23/7/2020 của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp cấp bách quản lý động vật hoang dã; cá tầm Đại Tây dương (Acipenser brevirostrum), cá tầm Ban tích (Acipenser sturio) thuộc Phụ lục I Công ước CITES nhập khẩu vì mục đích thương mại theo quy định tại Nghị định số 06/2014/NĐ-CP và không phục vụ sản xuất, chế biến làm thực phẩm theo Chỉ thị số 29/CT-TTg; cá tầm không thuộc danh mục loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam ban hành kèm Nghị định số 26/2019/NĐ-CP.
Về thủ tục hải quan đối với mặt hàng cá tầm nhập khẩu, Tổng cục Hải quan yêu cầu cục hải quan tỉnh, thành phố chỉ đạo chi cục hải quan hướng dẫn người khai hải quan thực hiện khai đầy đủ, chính xác các chỉ tiêu thông tin trên tờ khai hải quan đồng thời gửi đầy đủ các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan qua hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan. Trong đó, lưu ý tại ô mô tả hàng hóa phải khai đầy đủ tên thương mại, tên khoa học và mục đích sử dụng của hàng hóa nhập khẩu.
Về hồ sơ hải quan, ngoài các chứng từ theo quy định tại Điều 16 Thông tư số 38/2015, khi làm thủ tục nhập khẩu mặt hàng cá tầm phục vụ sản xuất, chế biến làm thực phẩm có tên trong Danh mục loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam, người khai hải quan phải nộp cho cơ quan Hải quan những chứng từ như: Giấy phép CITES còn hiệu lực được cấp bởi cơ quan quản lý CITES Việt Nam - Bộ NN-PTNT; Giấy chứng nhận kiểm dịch và kiểm tra an toàn thực phẩm được cấp bởi Cục Thú y.
Trước đó, như Báo Nông nghiệp Việt Nam đã phản ánh, thời gian vừa qua Hội Nghề cá Việt Nam, Hiệp hội Phát triển cá nước lạnh tỉnh Lâm Đồng, Hội Cá nước lạnh tỉnh Lào Cai đã liên tục có các văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành liên quan “cầu cứu” về tình hình kinh doanh cá tầm dùng làm thực phẩm tại một số thành phố lớn và chợ đầu mối không thuộc Danh mục loài thuỷ sản được phép kinh doanh tại Việt Nam.
Sau khi Báo Nông nghiệp Việt Nam có loạt bài phản ánh, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã có ý kiến chỉ đạo Bộ Công an và Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả làm rõ thông tin báo nêu.
Theo văn bản chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, các thông tin phản ánh tình trạng buông lỏng quản lý, có dấu hiệu tiếp tay cho việc nhập khẩu cá tầm từ Trung Quốc vào Việt Nam đã vi phạm gian lận về số lượng nhập khẩu, gian lận xuất xứ... tạo sự cạnh tranh không công bằng trên thị trường cá tầm, tăng nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh COVID-19 và trái với chỉ đạo của Thủ tướng tại Chỉ thị 05/CT-TTg ngày 28/1/2020 về việc phòng, chống COVID-19.
Vì vậy, Bộ Công an, Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương nghiên cứu phản ánh của báo chí nêu trên để xem xét, xử lý theo đúng quy định pháp luật và chỉ đạo của Thủ tướng tại Chỉ thị số 05, kịp thời báo cáo Thủ tướng những vướng mắc vượt thẩm quyền.
Cá tầm Trung Quốc vẫn ồ ạt đổ bộ vào Việt nam. Ảnh: Hoàng Anh.
Rà soát quy trình cấp CITES từ phía Việt Nam
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ NN-PTNT đã có văn bản gửi Bộ Tài chính, Bộ Công thương, Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả và một số cơ quan về việc kiểm soát nhập khẩu cá tầm thương phẩm dùng làm thực phẩm.
Theo văn bản do Thứ trưởng Phùng Đức Tiến ký, thực hiện văn bản số 187/VPCP-ĐMDN ngày 8/1/2021 của Văn phòng Chính phủ về trả lời kiến nghị của Hội Nghề cá Việt Nam và kiến nghị của Hiệp hội Phát triển cá nước lạnh tỉnh Lâm Đồng, Hội Cá nước lạnh tỉnh Lào Cai về tình hình kinh doanh cá tầm dùng làm thực phẩm tại một số thành phố lớn và chợ đầu mối không thuộc Danh mục loài thuỷ sản được phép kinh doanh tại Việt Nam.
Bộ NN-PTNT đã phối hợp với địa phương thu mẫu cá tầm thương phẩm tại chợ Yên Sở, Thành phố Hà Nội và chợ Bình Điền, Thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả có nhiều mẫu cá tầm thương phẩm được xác định hình thái không phù hợp với loài cá tầm được phép kinh doanh tại Việt Nam theo quy định tại Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 08/3/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thuỷ sản, gồm: Cá tầm Beluga (Husohuso), cá tầm Nga (Acipenser gueldenstaedtii), cá tầm Sterlet (Acipenser ruthenus), cá tầm Xibêri (Acipenser sinensis) và cá tầm Trung Hoa (Acipenser sinensis).
Theo Bộ NN-PTNT, cá tầm thuộc Phụ lục II Công ước quốc tế về buôn bán động vật, thực vật hoang dã nguy cấp được cơ quan CITES Việt Nam và các cơ quan quản lý chuyên ngành kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc.
Tuy nhiên, hiện nay có một số loài cá tầm nhập khẩu dùng làm thực phẩm lưu thông trên thị trường chưa rõ nguồn gốc, không thực hiện kiểm dịch có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, môi trường và sản xuất cá tầm tại Việt Nam.
Vì vậy, để ngăn chặn kịp thời, có hiệu quả hành vi gian lận thương mại trong việc nhập khẩu cá tầm dùng làm thực phẩm và thực hiện nghiêm Chỉ thị số 29/CT-TTg ngày 23/7/2020 của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp cấp bách quản lý động vật hoang dã, Bộ NN-PTNT đề nghị các Bộ, ban ngành, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ chỉ đạo các đơn vị trực thuộc có liên quan triển khai thực hiện một số nội dung.
Bộ Tài chính chỉ đạo lực lượng Hải quan tại các cửa khẩu trọng điểm, gồm: Hữu Nghị, Lào Cai, Móng Cái, Chi Ma, Tà Lùng... kiểm soát chặt việc nhập khẩu cá tầm về Việt Nam để đảm bảo nguồn gốc, xuất xứ và thuộc Danh mục được phép kinh doanh tại Việt Nam.
Bộ Công thương chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trưởng; Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389) tăng cường kiểm tra việc lưu thông, vận chuyển, kinh doanh cá tầm trên thị trường nhằm ngăn chặn việc trà trộn cá tầm không rõ nguồn gốc, xuất xứ; ngăn chặn hành vi gian lận thương mại, bảo vệ quyền lợi người nuôi và người tiêu dùng trong nước.
Nhiều mẫu cá tầm thương phẩm được xác định hình thái không phù hợp với loài cá tầm được phép kinh doanh tại Việt Nam. Ảnh: An An.
Về phía các cơ quan thuộc Bộ NN-PTNT, thủ trưởng các đơn vị thuộc Bộ NN-PTNT theo chức năng, nhiệm vụ phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ Công an và địa phương thành lập Đoàn công tác liên ngành để kiểm tra, xử lý nghiêm các phương tiện vận chuyển cá tầm không rõ nguồn gốc, xuất xứ và không thực hiện kiểm dịch theo quy định.
Rà soát việc cấp phép nhập khẩu cá tầm không thuộc Danh mục loài thuỷ sản được phép kinh doanh tại Việt Nam; chủ trì, phối hợp với các đơn vị và địa phương kiểm tra cơ sở kinh doanh cá tầm làm thực phẩm và xử lý nghiêm các cơ sở kinh doanh cá tầm làm thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Thực hiện nghiêm công tác kiểm dịch đối với cá tầm nhập khẩu dùng làm thực phẩm, kiểm tra, rà soát quy trình cấp CITES từ phía Việt Nam, đảm bảo tuân thủ đúng trình tự thủ tục của Công ước.
Hà Nội kiểm soát nhập khẩu cá tầm
Thực hiện chỉ đạo của UBND Thành phố Hà Nội về việc kiểm soát nhập khẩu cá tầm thương phẩm dùng làm thực phẩm; mặt khác nhằm kiểm soát chặt chẽ đối với cá tầm nhập khẩu dùng làm thực phẩm, đồng thời, ngăn chặn kịp thời có hiệu quả đối với hành vi gian lận thương mại trong việc nhập khẩu thực phẩm cá tầm dừng làm thực phẩm, Sở Công Thương Hà Nội đã đề nghị các cơ sở nhập khẩu, kinh doanh thực phẩm yêu cầu nhà cung cấp sản phẩm cá tầm bảo đảm đầy đủ hồ sơ pháp lý về ATTP theo quy định; lưu trữ đầy đủ hồ sơ năng lực của nhà cung cấp, hồ sơ nguồn gốc xuất xứ sản phẩm cá tầm nhập khẩu.
Các cơ sở kinh doanh thực phẩm nhập khẩu chỉ kinh doanh sản phẩm cá tầm nhập khẩu dùng làm thực phẩm của các cơ sở có đầy đủ hồ sơ pháp lý về ATTP (đăng ký kinh doanh, giấy xác nhận kiến thức, giấy xác nhận tập huấn kiến thức về ATTP, giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP, bản cam kết bảo đảm ATTP, giấy chứng nhận HACCP, ISO 22000...; có đầy đủ hồ sơ nguồn gốc xuất xứ sản phẩm (hợp đồng mua bán, hóa đơn, bản tự công bố sản phẩm...).
